STAN PRAWNY NA 22 STYCZNIA 2024
Podczas choroby udokumentowanej zwolnieniem lekarskim pracownik nie świadczy pracy, ale zachowuje prawo do wynagrodzenia. W związku z tym na pracodawcy spoczywają pewne obowiązki, m.in. ustalenie prawa do wynagrodzenia chorobowego, jego wysokości oraz wypłata na konto wynagrodzenia za czas choroby.
Choroba pracownika przez pierwsze 33 dni w danym roku kalendarzowym daje mu prawo do wynagrodzenia pokrywanego ze środków pracodawcy. Z kolei w przypadku pracowników powyżej 50. roku życia przez pierwsze 14 dni wynagrodzenie jest płatne przez pracodawcę. Jeżeli łącznie liczba dni wszystkich zwolnień przekracza 33 lub 14 dni, wówczas kolejno od 34. lub 15. dnia począwszy, wypłacany jest zasiłek chorobowy finansowany przez ZUS.
Prawo do zasiłków i ich wysokość ustalają (oraz zasiłki te wypłacają) płatnicy składek, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych według stanu na 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego. Do liczby ubezpieczonych wlicza się osoby zgłoszone na 30 listopada do ubezpieczenia chorobowego, w tym: pracowników, zleceniobiorców, osoby wykonujące pracę nakładczą, które przystąpiły do ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli pracodawca zatrudnia mniej niż 20 ubezpieczonych, wówczas musi przesłać do ZUS-u formularz Z-3, aby zasiłek chorobowy pracownikowi wypłacił ZUS.
Świadczenia chorobowe
W przypadku nowozatrudnionego pracownika należy ustalić, czy pracownik ma prawo do wynagrodzenia za chorobę, czy zwolnienie lekarskie tylko usprawiedliwia nieobecność. Prawo do wynagrodzenia/zasiłku chorobowego pracownik nabywa po upływie 30 dni trwania ubezpieczenia (okres wyczekiwania). Nie każdy pracownik musi czekać aż 30 dni, aby nabyć prawo do świadczenia chorobowego. Jeśli bowiem przed okresem aktualnego zatrudnienia podlegał ubezpieczeniu chorobowemu z innego tytułu, niezależnie od tego, czy było to ubezpieczenie obowiązkowe czy dobrowolne, okres tego poprzedniego ubezpieczenia może być doliczony do wymaganego nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Przy czym będzie to możliwe, jeżeli przerwa między tymi okresami nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.
Zasiłek chorobowy bez okresu wyczekiwania przysługuje także, jeśli pracownik jest:
- absolwentem szkoły lub szkoły wyższej i został objęty ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpił do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych, w przypadku kierunków lekarskich, lekarsko-dentystycznych i weterynarii – od daty złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, a w przypadku kierunku farmacji – od daty zaliczenia ostatniej przewidzianej w planie studiów praktyki,
- niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
- pracownik posiada co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego.
Natomiast jeśli pracownik został zatrudniony w ciągu roku kalendarzowego, należy się także upewnić, czy nie korzystał już w tym roku z wynagrodzenia chorobowego u poprzedniego pracodawcy (informacja taka znajduje się w świadectwie pracy), a jeżeli tak, to w jakim wymiarze. Informacja ta jest niezbędna do ustalenia, jakie świadczenie będzie mu przysługiwało, gdyż jeżeli u poprzedniego pracodawcy chorował odpowiednio powyżej 33 lub 14 dni, wówczas należy naliczać od razu zasiłek chorobowy.
Wysokość świadczenia chorobowego
Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną pracownik zachowuje prawo do 80 proc. wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu. W przypadku niezdolności spowodowanej wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, chorobą przypadającą w czasie ciąży lub za czas poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów pracownik zachowuje prawo do 100 proc. wynagrodzenia.
Podstawa wynagrodzenia
Podstawę wymiaru wynagrodzenia/zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Ustalając podstawę, uwzględniane są konkretne miesiące poprzedzające zwolnienie lekarskie bez względu na to, kiedy nastąpiła wypłata wynagrodzenia.
W sytuacji gdy pracownik otrzyma zwolnienie lekarskie i pracuje krócej niż 12 miesięcy, podstawą wynagrodzenia/zasiłku jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Do wspomnianej podstawy świadczenia chorobowego wchodzi: wynagrodzenie zasadnicze, dodatek stażowy, a także inne składniki, takie jak:
- wynagrodzenie urlopowe,
- wynagrodzenie za pracę w nocy i godzinach nadliczbowych,
- inne dodatki i nagrody, premie i prowizje (jeżeli są pomniejszane za okres niezdolności do pracy),
– o ile była od nich naliczona składka na wynagrodzenie chorobowe.
