STAN PRAWNY NA 27 PAŹDZIERNIKA 2020 Zawieszenie zajęć od 26 października 2020 r. – omówienie najnowszych rozporządzeń Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie Podstawa prawna: • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 października 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1870), • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 1758 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1389 ze zm.) • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493 ze zm.). Minął niecały tydzień od wprowadzenia zajęć zdalnych dla uczniów szkół ponadpodstawowych, a resort edukacji podjął decyzję o zawieszeniu na dwa tygodnie zajęć stacjonarnych dla uczniów klas IV–VIII. Przedstawiamy omówienie aktualnie obowiązujących przepisów i zasad. Ograniczenie funkcjonowania szkół Z prawnego punktu widzenia nowe zasady funkcjonowania szkół i placówek oświaty zostały wprowadzone na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 października 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. W rezultacie, od 24 października 2020 r. do 8 listopada 2020 r. na terenie całego kraju ograniczono funkcjonowanie publicznych i niepublicznych: • szkół podstawowych dla dzieci i młodzieży w klasach IV–VIII oraz szkół podstawowych dla dorosłych, • szkół ponadpodstawowych, • placówek kształcenia ustawicznego i centrów kształcenia zawodowego. Oznacza to, że w przypadku ww. jednostek oświaty (we wskazanym zakresie), nastąpiło całkowite przejście na nauczanie zdalne, prowadzone według przepisów Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. W przypadku pozostałych jednostek oświaty oraz szkół podstawowych w klasach I–III, zastosowanie znajdzie przepis § 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 – czyli co do zasady prowadzą one nauczanie stacjonarne, z możliwością przejścia na nauczanie mieszane lub zdalne, po uzyskaniu pozytywnej opinii właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Nie ma tu również znaczenia fakt, że aktualnie wszystkie szkoły w kraju funkcjonują w tzw. strefie czerwonej. Biorąc pod uwagę rozwój sytuacji epidemicznej, w ciągu kilku dni stan ten może ulec zmianie, a nauczaniem zdalnym objęte zostaną również pozostałe typy jednostek oświaty. Nowe przepisy przewidują wyjątek dla: • podstawowych szkół specjalnych w zakresie dotyczącym klas IV–VIII oraz ponadpodstawowych szkół specjalnych, • podstawowych szkół specjalnych w zakresie dotyczącym klas IV–VIII oraz ponadpodstawowych szkół specjalnych, funkcjonujących w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, • podstawowych szkół specjalnych w zakresie dotyczącym klas IV–VIII oraz ponadpodstawowych szkół specjalnych, zorganizowanych w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej. W ich przypadku, zajęcia mogą być prowadzone w formie stacjonarnej w szkole, przy czym o prowadzeniu zajęć w szkole decyduje dyrektor szkoły. Ograniczenie funkcjonowania szkół nie dotyczy: • szkół podstawowych specjalnych w zakresie dotyczącym klas IV-VIII oraz szkół ponadpodstawowych specjalnych, funkcjonujących w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, • internatów. W przypadku ww. jednostek stosuje się dotychczasowe zasady ograniczania ich funkcjonowania – po wyrażeniu zgody przez organ prowadzący oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii sanepidu. Prowadzenie zajęć od 24 października do 8 listopada 2020 r. Pomijając fakt, że okres czasowego zawieszenia zajęć stacjonarnych prawdopodobnie będzie przedłużany (podobnie, jak wiosną), warto pamiętać, że tak jak wskazano wyżej, w jednostkach systemu oświaty, których funkcjonowanie zostało ograniczone, zawieszone zajęcia będą realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, zgodnie z przepisami Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. Natomiast jeżeli zawieszone zajęcia nie będą mogły być w ten sposób realizowane – dyrektor jednostki oświaty powinien ustalić inny sposób realizowania zajęć. Wyjątkowo, w przypadku szkół podstawowych dla dzieci i młodzieży w zakresie dotyczącym klas IV–VIII, szkół podstawowych dla dorosłych oraz szkół ponadpodstawowych, w których kształcenie w sposób stacjonarny zostało zawieszone, w odniesieniu do uczniów, którzy z uwagi na rodzaj niepełnosprawności lub brak możliwości realizowania zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość w miejscu zamieszkania, dyrektor szkoły ma obowiązek: • zorganizować dla tych uczniów zajęcia w szkole lub • umożliwić uczniowi realizację zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość na terenie szkoły. W przypadku szkół kształcących zdalnie, sposób realizacji zadań innych niż realizacja zajęć powinien ustalić dyrektor danej jednostki oświaty. Natomiast o sposobie realizacji zajęć i innych zadań jednostki systemu oświaty, dyrektor tej jednostki powinien poinformować organ prowadzący oraz organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Kształcenie zawodowe Warto również zaznaczyć, że w przypadku szkół prowadzących kształcenie zawodowe, placówek kształcenia ustawicznego i centrów kształcenia zawodowego zajęcia z zakresu kształcenia zawodowego organizowane będą w formie zajęć praktycznych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, jednak wyłącznie w zakresie, w jakim z programu nauczania danego zawodu wynika możliwość realizacji wybranych efektów kształcenia z wykorzystaniem tych metod i technik. Praktyki zawodowe zaplanowane do realizacji w okresie całkowitego zawieszenia zajęć stacjonarnych będą realizowane zdalnie – w formie projektu edukacyjnego lub wirtualnego przedsiębiorstwa. Będzie je również można zaliczyć na podstawie dotychczasowego doświadczenia zawodowego, bądź zrealizowanego wcześniej wolontariatu lub stażu zawodowego. W tym zakresie należy więc stosować odpowiednie regulacje Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. Szkoły artystyczne Ograniczenie w funkcjonowaniu od 24 października do 8 listopada 2020 r. dotyczy również szkół artystycznych na terenie całego kraju. W związku z tym: • w przypadku szkół artystycznych realizujących kształcenie artystyczne – zajęcia edukacyjne będą realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub w inny sposób określony przez dyrektora, • w przypadku szkół artystycznych realizujących także kształcenie ogólne w klasach IV–VIII szkoły podstawowej oraz w zakresie liceum ogólnokształcącego – zajęcia edukacyjne ogólnokształcące i zajęcia edukacyjne artystyczne będą realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub w inny sposób określony przez dyrektora, • w przypadku szkół artystycznych realizujących także kształcenie ogólne w zakresie klas I–III szkoły podstawowej – zajęcia edukacyjne ogólnokształcące i zajęcia edukacyjne artystyczne będą realizowane w szkole, chyba że ich prowadzenie zostanie ograniczone na dotychczasowych zasadach. Stosowanie zaleceń i obostrzeń higieniczno-sanitarnych Aktualnie wszystkie funkcjonujące na terenie kraju jednostki oświaty znajdują się w tzw. czerwonej strefie. Warto pamiętać o stosowaniu dodatkowych obostrzeń sanitarnych, dedykowanych jednostkom oświaty na terenie stref żółtej i czerwonej. Zgodnie z treścią § 13c Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. dyrektor jednostki systemu oświaty powinien uwzględnić w funkcjonowaniu jednostki odrębne przepisy dotyczące ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii oraz wytyczne ministra właściwego ds. zdrowia, Głównego Inspektora Sanitarnego oraz ministra właściwego ds. oświaty i wychowania. Aktualnie wszystkie szkoły są obowiązane do stosowania: • ogólnych wytycznych MEN-u, MZ-etu i GIS-u (obowiązujących od 1 września 2020 r.), • dodatkowych wytycznych dla jednostek oświaty funkcjonujących w strefach czerwonej i żółtej. Warto w tym miejscu wspomnieć o aktualnych zasadach zasłaniania ust i nosa przez uczniów. Zgodnie z obowiązującymi przepisami (§ 27 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii z obowiązku zasłaniania ust i nosa zwalnia się uczniów i dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym oraz osoby zatrudnione w przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce oświatowej – na ich terenie, chyba że kierujący takim podmiotem postanowi inaczej. Oznacza to, że co do zasady uczniowie i pracownicy szkoły nie mają obowiązku na terenie szkoły zasłaniać ust i nosa, nawet w tzw. strefie czerwonej, chyba że dyrektor postanowi inaczej. Z zaleceń sanepidu wynika: • obowiązek wprowadzenia dodatkowych środków ostrożności funkcjonowania w szkole dzieci z chorobami przewlekłymi, w tym np. zasłanianie ust i nosa w przypadku braku możliwości zachowania dystansu w miejscach wspólnie użytkowanych (podczas zajęć lekcyjnych, w świetlicy, na korytarzach, w szatni), • możliwość wprowadzenia obowiązku zachowania dystansu między uczniami w przestrzeniach wspólnych szkoły lub zasłaniania przez nich ust i nosa (korytarze, szatnia), • możliwość wprowadzenia obowiązku zasłonięcia ust i nosa w przypadku zajęć praktycznych w ramach kształcenia w zawodzie – jeżeli nie jest możliwe zachowanie dystansu między uczniami, dezynfekcji rąk przed korzystaniem ze sprzętu, urządzeń i maszyn. Biorąc powyższe pod uwagę należy pamiętać, że co do zasady uczniowie i pracownicy szkoły są zwolnieni z konieczności zasłaniania ust i nosa. Natomiast w przypadku wprowadzenia przez dyrektora takiego obowiązku, należy uwzględnić istniejące w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 października 2020 r. dodatkowe przesłanki uzasadniające nie zasłanianie ust i nosa, m.in. przez: • osoby uprawiające sport w ramach zajęć sportowych, • osoby, które nie mogą zakrywać ust lub nosa z powodu: o całościowych zaburzeń rozwoju, zaburzeń psychicznych, niepełnosprawności intelektualnej w stopniu umiarkowanym, znacznym albo głębokim, o trudności w samodzielnym zakryciu lub odkryciu ust lub nosa.