Jesienne zabawy z kalką ołówkową Tygodniowy plan pracy dydaktyczno-wychowawczej Opracowanie merytoryczne i graficzne: Anna Uhlik, pedagog, specjalność edukacja elementarna i terapia peda-gogiczna, magister zarządzania – rozwój potencjału społecznego, nauczyciel w szkole podstawowej, nauczyciel przedszkolny, terapeuta pedagogiczny; Wojciech Uhlik, przedsiębiorca, z zamiłowania grafik i ilustrator, zwo-lennik pedagogiki zabawy Cele główne: • rozwijanie motoryki małej, • analiza głoskowa wyrazów, • przeliczanie, • kształtowanie prawidłowych nawyków związanych z kreśleniem – przygotowanie do pisania, • rozwijanie orientacji na kartce papieru. Cele operacyjne: Dziecko: • wskazuje głoskę rozpoczynającą i kończącą dane słowo, • określa czynności związane z korzystaniem z materiałów plastycznych, • współtworzy grupową pracę plastyczną za pomocą różnych technik, • poznaje różne narzędzia pisarskie (ołówek) i utrwala prawidłowy chwyt, • kopiuje obrazki za pomocą kalki ołówkowej, • przelicza i odnajduje elementy na obrazku, • odpowiada na pytanie: Ile?, • określa kierunki na obrazku, • koloruje zgodnie z instrukcją nauczyciela, • kreśli linię z góry na dół, • kreśli koła w lewą stronę. Środki dydaktyczne: • karty pracy, duży karton, kredki, krepa, ołówki, pisaki, plastelina, farby, długopis, pę-dzel, kreda, klej, nożyczki, kartonowy arkusz, rysiki z grafitu, węgiel kamienny i drzewny, różne rodzaje ołówków, kalki ołówkowe, zszywacz, taśma klejąca. Za oknem jesień już w pełni. Dni są coraz krótsze, a pogoda niechętnie obdarowuje nas cie-płymi promieniami. Wokół szaro i buro. Taka aura wcale nie oznacza, że w przedszkolu nie może stać się kolorowo, np. za sprawą wielobarwnych prac naszych małych artystów. A co z szarością? Czy rzeczywiście jest ona taka nieprzyjemna? Na tych zajęciach przekonamy się, że i ona bywa potrzebna, a wszystko dzięki ołówkowi. ZADANIA DO WYKONANIA 1. O różnych materiałach plastycznych Nauczyciel prezentuje dzieciom olbrzymie pudełko z różnymi materiałami plastycznymi. Znajdują się w nim: kredki, krepa, ołówki, pisaki, plastelina, farby, długopis, kreda, klej, no-życzki. Przedmioty zostają rozłożone przed najmłodszymi na stole. Uczestnicy zajęć nazywają głośno wystawione przedmioty, a następnie odpowiadają na kilka pytań wychowawcy: 1. Jaka to głoska? Nauczyciel podnosi jeden z wybranych przedmiotów i pyta uczestni-ków, na jaką głoskę zaczyna się i kończy jego nazwa. Przykład: K-R-E-D-K-I – słowo zaczyna się na głoskę K i kończy na głoskę I. Prowadzący może zmienić przedmiot lub zadawać następne pytania dotyczące wybranego elementu zbioru: Czy w wyrazie kredki słychać głoskę E, B, A? Zabawa kończy się próbą znalezienia rymu do danego wyrazu. Przykład: kredki – metki itd. 2. Nawet nie czuję, gdy wskazuję czynności, które wykonuję. Najmłodsi swoją uwagę kierują na czynności, z którymi związane jest używanie wskazanych materiałów pla-stycznych. Nauczyciel prosi wszystkie dzieci, by zastanowiły się, którym z przedmio-tów odpowiednio: kleimy, rysujemy, malujemy, piszemy, kreślimy, a co ugniatamy, lepimy, tniemy. Wskazany przez prowadzącego przedszkolak podchodzi do stołu, na którym znajdują się materiały plastyczne oraz przybory, i podnosi przedmiot, którego dotyczy dana czynność. Czy podczas wykonywania zadania zawsze istniała tylko jed-na odpowiedź? Następuje omówienie polecenia. 3. Wspólna praca plastyczna. Przed wychowankami pojawia się duży arkusz kartonu. Okazuje się też, że wszystkie przyniesione materiały zostały otwarte. Najmłodsi zostają zaproszeni do stworzenia wspólnej pracy różnymi technikami plastycznymi. Jednakże warunkiem jest wykonanie jej całkowicie w zgodzie z instrukcją podaną przez nauczyciela. Ruchów musi być wszak tyle, ile dzieci w grupie czy zespole. Przed przystąpieniem do pracy wychowawca analizuje: jaką pracę chce stworzyć, jakimi technikami, ile komunikatów potrzebuje i jak będą brzmiały polecenia. Przykład: Tworzymy obraz, na którym jest kwiat. W pracy bierze udział siedmioro dzieci. Ruch pierwszy: namaluj koło żółtą farbą na środku kartonu. To środek kwiatu. Ruch drugi: narysuj czerwoną kredką pierwszy okrągły płatek i pokoloruj go. Ruch trzeci: wyklej czerwoną plasteliną drugi okrągły płatek. Ruch czwarty: wytnij z czer-wonej kartki trzeci okrągły płatek i przyklej go. Ruch piąty: narysuj czerwonym pisa-kiem czwarty okrągły płatek. Ruch szósty: namaluj zieloną farbą grubą łodygę. Ruch siódmy: wytnij z zielonej krepy duży liść i przyklej go. 2. Z ołówkiem przez świat Nauczyciel opowiada dzieciom krótką historię powstania ołówka i gumki. Następnie prezen-tuje przedszkolakom różne jego rodzaje – ołówek automatyczny, z gumką, trójkątny do nauki pisania. Tłumaczy, że w jego środku znajduje się grafit, który jest odmianą węgla. Następuje prezentacja tych dwóch minerałów. Ołówek to narzędzie pisarskie, którym ludzie posługują się od bardzo dawna. Posiada on wiele odmian. Niektórymi ołówkami łatwiej się pisze, innymi kreśli, a jeszcze innymi rysuje. Nadszedł czas na to, aby „zaprzyjaźnić się” z przyborem, który na stałe zagości w każdym dziecięcym piórniku. Nim to się jednak stanie, przedszkolaki trenują prawidłowy chwyt narzędzia. Karta główna Wychowawca prezentuje dzieciom główną kartę pracy przedstawiającą obrazek przedstawia-jący las w postaci, która sprzyja kalkowaniu, czyli tworzeniu kopii istniejącego już obrazu. Nauczyciel tłumaczy dzieciom zasady pracy i posługiwania się kalką ołówkową, a następnie rozdaje ilustracje. Wychowankom łatwiej będzie przekalkować obrazek, jeśli zadbamy o to, aby przezroczysta kalka nie przesuwała się. Można przymocować ją zszywkami do karty lub skleić taśmą klejącą. 2.1. Moja własna kopia Każdy uczestnik zabawy otrzymuje ołówek oraz obrazek przedstawiający jesienny las. Zada-niem przedszkolaków jest przerysowanie obrazka. W tym ćwiczeniu liczy się dokładność i staranność. Ważne, by wyczulić dzieci na staranność, by podążały ołówkiem po widocznych liniach. Pośpiech w tym ćwiczeniu nie jest dobrym doradcą. 2.2. A po kreśleniu liczymy Uwaga najmłodszych zostaje skierowana na przerysowany obrazek. Trzeba będzie przeliczyć znajdujące się na nim elementy. Wychowankowie odpowiadają na pytanie: Ile?, podając licz-bę wskazanych przez prowadzącego elementów. Przykład: Ile chmur / grzybów / drzew / świerków / lisów znajduje się na rysunku? Następnie dzieci określają: Jakich elementów było najwięcej? (Najwięcej było grzybów); Jakich było najmniej? (Był tylko jeden lis). 2.3. A po liczeniu kolorujemy Prowadzący zaprasza dzieci do zabawy polegającej na kolorowaniu. Zadaniem przedszkola-ków jest pokolorowanie elementów karty głównej zgodnie z instrukcją podaną przez nauczy-ciela. Na końcu następuje porównanie wszystkich prac, które powinny wyglądać identycznie. Przykładowe polecenia: 1. Pierwszy świerk, licząc od prawej strony, pokoloruj na zielono. 2. Znajdź muchomora i pokoloruj go na czerwono. 3. Chmurkę znajdującą się najbliżej lewego górnego rogu pokoloruj na granatowo. Resztę chmurek pokoloruj na niebiesko. 4. Wybierz odpowiednie kolory dla liska, by można o nim powiedzieć, że jest rudy. 3. Jesienne kształty Przedszkolaki ponownie biorą ołówki w dłoń. Tym razem ich zadaniem jest przekalkowanie trzech sylwet jesiennych liści. Czy dzieci potrafią je nazwać i powiedzieć, na jakim drzewie rośnie każdy z nich? A może znają nazwy owoców, które drzewa te wydają? Po odtworzeniu konturów ołówkiem dzieci ponownie poprawiają je za pomocą flamastrów w kolorach jesien-nych liści. Po wykonaniu zadania następuje omówienie pracy. Karta pracy nr 1 4. Deszczowe wzorki Inną cechą jesiennej, listopadowej pogody jest to, że o tej porze roku niejednokrotnie musimy stawiać czoła deszczowej aurze. Także nasze kalki muszą jej „doświadczyć”! Aby tak się sta-ło, każdy przedszkolak podkłada pod kalkę kolejną kartę pracy i odtwarza trzy deszczowe strumienie. Dzieci prowadzą linie z góry na dół, zgodnie z tym, jak pada deszcz. Karta pracy nr 2 5. Wietrzne walczyki Tym razem pod dziecięcymi kalkami lądują kolorowe wicherki. W końcu jesienią zmagamy się również z niejedną zawieruchą! Zadaniem uczestników jest przekalkowanie najpierw czerwonych wicherków, potem niebieskich, a na końcu żółtych. Jak to z wiatrem bywa, często zmienia on swój kierunek. Dajemy zatem wychowankom dowolność, jeśli chodzi o miejsce przerysowania „wiatru” na kalce. Jednak jedna zasada kreślenia musi być zachowana bez względu na to, gdzie odrysowujemy szlaczek. Każdy z wichrów kreślimy w lewą stronę. Punktem startowym w ich przypadku jest kropka znajdująca się na zewnętrznej kresce wia-trowych linii. Karta pracy nr 3