STAN PRAWNY NA 28 MAJA 2025

W sytuacji gdy uczennica zachodzi w ciążę, zarówno dyrektor, jak i nauczyciele, powinni podjąć działania, które pomogą przyszłej mamie wypełnić obowiązek szkolny. Zadaniem szkoły jest m.in. wspieranie uczennicy i jej rodziców w zakresie psychologiczno-pedagogicznym. Przedstawiamy procedurę szkolnego postępowania w przypadku otrzymania informacji o ciąży uczennicy.

Coraz częściej spotykamy się w szkołach z nastoletnimi dziewczynami w ciąży. Często są to uczennice szkół ponadpodstawowych, ale zdarzają się również przypadki ciężarnych uczennic w szkołach podstawowych. Minęły już czasy, kiedy przyszłe matki były skreślane z listy uczniów i musiały kontynuować naukę w szkołach wieczorowych. Obecnie mogą one zostać w macierzystej szkole; co więcej, stosownie do zapisów w art. 2. ust. 3 Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży: „Szkoła ma obowiązek udzielić uczennicy w ciąży urlopu oraz innej pomocy niezbędnej do ukończenia przez nią edukacji, w miarę możliwości nie powodując opóźnień w zaliczaniu przedmiotów. Jeżeli ciąża, poród lub połóg powoduje niemożliwość zaliczenia w terminie egzaminów ważnych dla ciągłości nauki, szkoła zobowiązana jest do wyznaczenia dodatkowego terminu egzaminu dogodnego dla kobiety, w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy”.

W jaki sposób szkoła ma wywiązać się z tego obowiązku? Przede wszystkim uczennicę w ciąży należy objąć szczególną opieką. Czasami potrzebna jest również pomoc psychologiczna dla rodziców, którym niezwykle trudno jest pogodzić się z faktem, że ich córka wkrótce zostanie matką. Bardzo ważne są wówczas rozmowy z psychologiem, pedagogiem, wychowawcą i dyrektorem. Nie wolno zostawić rodziców bez pomocy czy wskazania, gdzie tej pomocy mogą szukać.

Zdarza się i tak, że dana rodzina jest niewydolna wychowawczo. Należy wówczas rozważyć umieszczenie uczennicy w wybranym domu samotnej matki. Taka decyzja nie leży w kompetencjach dyrektora, jednak to on może wystąpić do sądu rodzinnego, gdy uczennica poinformuje go, że nie jest w stanie wychowywać dziecka w domu rodzinnym. Wtedy sędzia sądu rodzinnego zdecyduje o umieszczeniu jej w domu samotnej matki. Dyrektor powinien jednak spotkać się z rodzicami bądź z kuratorem sądowym, aby wyjaśnić sytuację. Jeśli potwierdzą się informacje o niewydolności wychowawczej, dyrektor lub kurator sądowy (jeśli został wyznaczony rodzinie) wnioskuje do sądu rodzinnego o wgląd w sytuację rodzinną uczennicy.

Ważne!
Należy pamiętać o tym, że w przypadku ujawnienia ciąży uczennicy do lat 15, fakt ten należy zgłosić do prokuratury, ponieważ może zaistnieć podejrzenie gwałtu na nieletniej. Nie wolno bagatelizować takiej sytuacji, tym bardziej że dyrektor i nauczyciele są funkcjonariuszami publicznymi.

Może się też zdarzyć, że ciąża nastolatki będzie zagrożona, wtedy istnieje duże prawdopodobieństwo, że uczennica nie będzie mogła chodzić do szkoły. W dużych placówkach jej pobyt może również stanowić zagrożenie dla dziecka, nietrudno bowiem o przypadkowe popchnięcie czy upadek. W tej sytuacji należy bezwzględnie skierować uczennicę do poradni psychologiczno-pedagogicznej i złożyć wniosek o nauczanie indywidualne. Niewątpliwie potrzebne będzie zaświadczenie lekarza ginekologa z zaleceniem nauczania indywidualnego. Od momentu, kiedy wiadomo już o ciąży uczennicy, natychmiast powinna być ona zwolniona przez dyrektora z zajęć wychowania fizycznego, będzie wówczas konieczne przedstawienie zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego ciążę.

Bardzo ważna jest również pomoc psychologa, pedagoga czy wychowawcy. Objęcie opieką będzie polegało na wspieraniu przyszłej mamy, podpowiadaniu, jak sobie radzić z nową sytuacją, jak reagować np. na docinki rówieśników, jak przygotować się do roli matki, nie zapominając o swoich szkolnych obowiązkach. Należy ponadto zadbać o opiekę medyczną w szkole. Może ją sprawować szkolna pielęgniarka, która powinna czuwać nad ciężarną i w miarę możliwości znać przebieg ciąży, co znacznie ułatwi opiekę. Dyrektor wraz z wychowawcą klasy powinni zadbać o przeprowadzenie pogadanki w klasie, do której uczęszcza nastolatka.

Warto również zwrócić uwagę na realizację zajęć edukacji zdrowotnej. Nauczyciele powinni otwarcie mówić o konsekwencjach niechcianej ciąży, skutkach prawnych i zabezpieczaniu się przed takimi sytuacjami. Niestety niewystarczający poziom wiedzy i brak świadomości uczniów nt. skutków inicjacji seksualnej są przyczynami częstych przypadków ciąży nastoletnich uczennic.