STAN PRAWNY NA 2 PAŹDZIERNIKA 2020 Próbna ewakuacja w czasie pandemii Opracował: Roman Lorens, konsultant ds. organizacji i zarządzania oświatą. Ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli. Były długoletni dyrektor szkoły. Lider i koordynator doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry kierowniczej szkół. Autor licznych artykułów z zakresu zarządzania oświatą i publikacji książkowych Podstawa prawna: • Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i tere-nów (Dz.U. z 2010 r. Nr 109 poz. 719 ze zm.). Ewakuacja polega na szybkim i zorganizowanym przemieszczaniu ludności z miejsc, w któ-rych przebywanie może zagrażać życiu lub zdrowiu, do rejonów bezpiecznych. Każde przed-szkole musi zgodnie z przepisami posiadać oznaczone drogi ewakuacyjne i plan ewakuacji w formie opisowej i graficznej. Zgodnie z zapisami Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budow-lanych i terenów, dyrektor przedszkola musi zapewnić z każdego miejsca w obiekcie, w któ-rym przebywają ludzie, odpowiednie warunki ewakuacji, umożliwiające szybkie i bezpieczne opuszczanie strefy zagrożonej lub objętej pożarem, dostosowane do liczby i stanu sprawności osób przebywających w obiekcie oraz jego funkcji, konstrukcji i wymiarów, a także zastoso-wanie technicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego. Do obowiązków dyrektora placówki należy zatem: • zapewnienie dostatecznej liczby, wysokości i szerokości wyjść ewakuacyjnych, • zachowanie dopuszczalnej długości, wysokości i szerokości przejść oraz dojść ewaku-acyjnych, • zapewnienie bezpiecznej pod względem pożarowym obudowy i wydzielonych dróg ewakuacyjnych oraz pomieszczeń, • zabezpieczenie przed zadymieniem wymienionych w przepisach techniczno-budo-wlanych dróg ewakuacyjnych, w tym: stosowanie urządzeń zapobiegających zady-mieniu lub urządzeń i innych rozwiązań techniczno-budowlanych zapewniających usuwanie dymu, • zapewnienie oświetlenia awaryjnego (ewakuacyjnego i zapasowego) w pomieszcze-niach i na drogach ewakuacyjnych wymienionych w przepisach techniczno-budo-wlanych, • zapewnienie możliwości rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych i komunikatów gło-sowych przez dźwiękowy system ostrzegawczy w budynkach, dla których jest on wymagany. W przypadku obiektów, w których cyklicznie zmienia się jednocześnie grupa powyżej 50 użytkowników, w szczególności: szkół, przedszkoli, internatów, domów studenckich, praktycznego sprawdzenia organizacji oraz warunków ewakuacji należy dokonać co najmniej raz na rok, jednak w terminie nie dłuższym niż trzy miesiące od dnia rozpoczęcia korzystania z obiektu przez nowych użytkowników. Warto zauważyć, że zgodnie z Rozporządzeniem dyrektor przedszkola ma obowiązek prze-prowadzić praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji z całego obiektu. Obowiązki wynikające z tych przepisów mają przede wszystkim zapewnić w budynkach wła-ściwe funkcjonowanie rozwiązań organizacyjnych odnośnie do ewakuacji, w tym ich wdroże-nia do stosowania przez użytkowników w praktyce. Przepisy przeciwpożarowe nie określają natomiast sposobów praktycznego sprawdzenia or-ganizacji oraz warunków ewakuacji. Są one precyzowane w indywidualnych instrukcjach bezpieczeństwa pożarowego, sporządzanych dla każdego z obiektów. Przyjęte w instrukcji rozwiązania zawsze powinny być dostosowane do specyfiki konkretnego budynku oraz po-winny uwzględniać wszelkie okoliczności wpływające na funkcjonowanie w nim ochrony przeciwpożarowej. Dyrektor przedszkola powiadamia właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miej-skiego) Państwowej Straży Pożarnej o terminie przeprowadzenia działań praktycznego sprawdzenia organizacji oraz warunków ewakuacji z całego obiektu nie później niż tydzień przed ich przeprowadzeniem. Próbna ewakuacja powinna wskazać dyrektorowi przedszkola problemy, które mogą zaistnieć w obiekcie, utrudniając sprawną ewakuację, oraz przygotować nauczycieli, pracowników przedszkola oraz dzieci do prawidłowej, samodzielnej ewakuacji, prowadzonej przed przyby-ciem straży pożarnej. Aby próbna ewakuacja przyniosła efekt w postaci rzeczywistej poprawy bezpieczeństwa, należy przyjąć następujące założenia: 1. Na kilka dni przed próbną ewakuacją należy pracownikom przypomnieć zasady zor-ganizowanej, bezpiecznej ewakuacji. Można to zrobić w formie krótkiej prelekcji lub przez zapoznanie ich z pisemnym pouczeniem. 2. Najpóźniej na tydzień przed próbną ewakuacją należy pisemnie powiadomić o niej właściwego komendanta miejskiego lub powiatowego Państwowej Straży Pożarnej. 3. Próbna ewakuacja powinna zostać przeprowadzona w sposób realistyczny. Nie należy w jej trakcie stwarzać sztucznych ułatwień, których nie byłoby podczas rzeczywistego pożaru lub innego niebezpiecznego zdarzenia. Użytkownicy budynku nie powinni być uprzedzani o terminie ewakuacji, choć jednocześnie powinni być przygotowani przez wcześniejsze przeszkolenie. Przeprowadzając ewakuację próbną, należy przestrzegać poniższych zasad: 1. W chwili ogłoszenia ewakuacji pracownicy powinni wyłączyć lub zabezpieczyć urzą-dzenia, narzędzia i materiały, które stwarzają zagrożenie. 2. Pracownicy powinni zostawić zamknięte okna i drzwi (bez użycia kluczy). 3. Uczestnicy ewakuacji próbnej powinni korzystać z najbliższej, optymalnej dla nich i oznakowanej drogi ewakuacyjnej (nie tylko z wyjścia głównego). 4. Po wyjściu z budynku dzieci powinny zbierać się według grup pod opieką nauczyciela w bezpiecznych miejscach na zewnątrz przedszkola, np. na boisku szkolnym. Wska-zane jest, aby grupy wychodzące różnymi drogami (wyjściami) zebrały się w jednym miejscu, co ułatwi ustalenie, czy wszyscy opuścili budynek. 5. Osoby kierujące ewakuacją powinny sprawdzić, czy wszyscy opuścili budynek. W ra-zie nieobecności należy ustalić, czy pracownik (lub dziecko) bezpośrednio przed próbą ewakuacji przebywał w budynku i z jakiego powodu go nie opuścił. 6. Po zakończeniu próbnej ewakuacji należy przedstawić pracownikom oraz dzieciom popełnione błędy i zaobserwowane przykłady prawidłowego postępowania. Organizacja i warunki ewakuacji w czasie epidemii COVID-19 Biuro Rozpoznawania Zagrożeń Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej opublikowa-ło wytyczne, z których jednoznacznie wynika, że w czasie pandemii optymalnym rozwiąza-niem wcale nie musi być ewakuacja z budynku jednocześnie wszystkich użytkowników. W roku szkolnym 2020/2021 niezbędne jest nie tylko przeprowadzenie ewakuacji, ale przede wszystkim dokonanie przeglądu instrukcji bezpieczeństwa pożarowego pod kątem rozwiązań, wytycznych czy zasad, jakie powinny być spełnione w związku z zagrożeniem spowodowa-nym chorobą zakaźną COVID-19 wywoływaną wirusem SARS-CoV-2. Należy bezwzględnie podkreślić, że przyjęte sposoby praktycznego sprawdzenia organizacji oraz warunków ewakuacji nie mogą zwiększać tego zagrożenia. W opinii Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej w tym szczególnym okresie może się okazać, że np. w budynku przedszkola, dla którego przewidziano ewakuację jednoczesną wszystkich użytkowników, nie jest obecnie optymalnym rozwiązaniem przeprowadzanie ćwiczeń ewakuacyjnych polegają-cych na próbnej ewakuacji w takim właśnie wymiarze. Mogą wystąpić również inne przypadki uniemożliwiające bezpieczną realizację obowiązku w sposób przyjęty pierwotnie w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. Dokonując zmian w zakresie sposobu praktycznego sprawdzenia organizacji oraz warunków ewakuacji, należy mieć na względzie cel omawianego obowiązku. W szczególności należy sprawdzić, czy: • przyjęte dla danego obiektu rozwiązania organizacyjne oraz warunki ewakuacji są właściwe (zgodne z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej oraz dobrymi prakty-kami i zasadami wiedzy w tym obszarze) i znane jego użytkownikom, zwłaszcza tym, którzy odgrywają kluczową rolę w czasie ewakuacji (kadra kierownicza/zarządzająca, administracja i obsługa budynku, opiekunowie, nauczyciele, recepcja, ochrona etc.), • użytkownicy danego obiektu rzeczywiście znają i umieją korzystać w praktyce z za-stosowanych w nim rozwiązań w zakresie ewakuacji (np. drogi ewakuacyjne, za-mknięcia przeciwpożarowe, urządzenia służące zapewnieniu odpowiednich warunków ewakuacji). Ważne jest również, aby realizacja tego obowiązku miała zawsze wymiar praktyczny (jeżeli jest to możliwe w danym przypadku, można np. przećwiczyć organizację ewakuacji z udzia-łem wszystkich osób kluczowych dla jej właściwego przeprowadzenia, wykonać ćwiczenia ewakuacyjne w sposób etapowy dla poszczególnych grup użytkowników, oceniając przy tym występujące w praktyce warunki i organizację ewakuacji ludzi). Dobór właściwego rozwiąza-nia w przedmiotowej kwestii zależy od konkretnych uwarunkowań.