STAN PRAWNY NA 1 WRZEŚNIA 2020 Funkcjonowanie szkół od 1 września 2020 r. Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie Podstawa prawna: • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1389), • Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.) • Rozporządzenie Rady Ministrów z 27 sierpnia 2020 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1489), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1166 ze zm.), • Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 17 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.), • Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 870), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215). Rozpoczęcie nowego roku szkolnego nastąpiło w warunkach trwającej epidemii COVID-19. W sposób oczywisty odbije się to na sposobie funkcjonowania szkół. Zgodnie z nowymi przepisami zasadą jest prowadzenie zajęć w formie stacjonarnej, z uwzględnieniem wytycznych sanitarnohigienicznych wydanych przez MEN, MZ i GIS. Nowe regulacje przewidują też możliwość prowadzenia zajęć w formie mieszanej (połączenie nauki stacjonarnej i zdalnej) oraz wyłącznie w formie zdalnej. Tak jak poprzednio, szczegóły dotyczące pracy szkoły muszą ustalić sami dyrektorzy. Podstawę prowadzenia zajęć w warunkach trwającej epidemii po 1 września 2020 r. stanowią nowe przepisy, wydane przez MEN w sierpniu. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na nowe Rozporządzenie MEN z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Rozporządzenie weszło w życie 1 września 2020 r. i zastąpi dotychczas obowiązujące Rozporządzenie MEN z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Ograniczenie funkcjonowania szkół Rolą nowego aktu prawnego jest stworzenie podstawy prawnej do ograniczenia, w całości lub w części, funkcjonowania m.in. publicznych i niepublicznych szkół, w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Ograniczenie to odbywa się na nowych zasadach, w trybie określonym w § 18 ust. 2a–3 Rozporządzenia MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. Zmienione przepisy wskazują, że dyrektor, za zgodą organu prowadzącego i po uzyskaniu pozytywnej opinii właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, może zawiesić zajęcia na czas oznaczony, jeżeli ze względu na aktualną sytuację epidemiologiczną może być zagrożone zdrowie uczniów. Powyższa zgoda i opinia mogą zostać wydane także ustnie, telefonicznie, za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub za pomocą innych środków łączności. Ważne! Treść zgody lub opinii powinna być utrwalona w formie protokołu, notatki, adnotacji lub w inny sposób. Zawieszenie zajęć może dotyczyć w szczególności grupy, grupy wychowawczej, oddziału, klasy, etapu edukacyjnego lub całej szkoły lub placówki, w zakresie wszystkich lub poszczególnych zajęć. O zawieszeniu zajęć należy powiadomić organ sprawujący nadzór pedagogiczny oraz organ rejestrujący, o którym mowa w art. 2 pkt 16 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Tym samym dyrektor ma znaczną swobodę w określeniu zakresu zawieszenia, biorąc pod uwagę aktualną sytuację epidemiologiczną, wprowadzając nauczanie w trybie tzw. hybrydowym (np. zawieszenie zajęć wyłącznie klas I–III, przy pozostawieniu nauczania w formie stacjonarnej klas starszych), bądź decydując się na zawieszenie zajęć dla całej szkoły, w przypadku wszystkich zajęć (nauczanie wyłącznie w formie zdalnej). Jednocześnie powiatowi inspektorzy sanitarni mają stosować opracowane przez GIS i MEN rekomendacje postępowania w sytuacji wystąpienia na terenie szkoły ogniska zakażenia. Postępowanie jest uzależnione od stopnia zakażenia występującego na danym terenie. Warto dodać, że ograniczenie funkcjonowania jednostki systemu oświaty nie dotyczy zajęć praktycznych realizowanych u pracodawców przez tych uczniów branżowych szkół I stopnia będących młodocianymi pracownikami, którzy w okresie ograniczenia realizują zajęcia z zakresu kształcenia ogólnego lub kształcenia zawodowego teoretycznego na terenie szkoły lub innej jednostki systemu oświaty, do których uczęszczają. Ważne! Ograniczenie w funkcjonowaniu będzie wprowadzane na czas, na jaki zostały zawieszone odpowiednio wszystkie lub poszczególne zajęcia. Formalnie więc, w przypadku szkół, w których nie zawieszono zajęć w całości lub w części, nie możemy mówić o ograniczeniu w ich funkcjonowaniu, a w efekcie o konieczności stosowania części przepisów Rozporządzenia MEN z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. W przypadku tych szkół, w których wprowadzone zostaną ograniczenia w funkcjonowaniu, zawieszone zajęcia są realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość zgodnie z przepisami ww. Rozporządzenia MEN z dnia 20 marca 2020 r. Natomiast jeżeli zawieszone zajęcia nie będą mogły być realizowane w sposób wskazany w tym Rozporządzeniu, dyrektor szkoły będzie zobowiązany ustalić inny sposób realizowania tych zajęć. Zasady te znajdują zastosowanie również do: 1) teoretycznych przedmiotów zawodowych, 2) turnusów dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników, 3) zajęć praktycznych – jednak wyłącznie w zakresie, w jakim z programu nauczania danego zawodu wynika możliwość realizacji wybranych efektów kształcenia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu ustalonego przez dyrektora szkoły. Ponadto sposób realizacji zadań szkoły, innych niż realizacja zajęć, ustala dyrektor szkoły. O sposobie realizacji zajęć i innych zadań jednostki systemu oświaty dyrektor szkoły jest zobowiązany poinformować organ prowadzący tę jednostkę oraz organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Zadania dyrektora szkoły w związku ze zdalnym nauczaniem Jak wspomniano, w przypadku szkół, w których dyrektor podjął decyzję o wprowadzeniu częściowego lub całkowitego nauczania zdalnego, zastosowanie mają odpowiednie regulacje Rozporządzenia MEN z dnia 20 marca 2020 r. Rozporządzenie to również uległo zmianie – konieczne było jego dostosowanie do nowego trybu zawieszania zajęć w szkołach, w zależności od aktualnej sytuacji epidemiologicznej na danym terenie. Zmieniony § 1 Rozporządzenia, podobnie jak poprzednio, nakłada na dyrektora szkoły obowiązek zorganizowania pracy szkoły w okresie jej ograniczonego funkcjonowania, jednak w porównaniu ze starym stanem prawnym obowiązki te uległy pewnej modyfikacji i doprecyzowaniu. W nowym stanie prawnym dyrektor jest zobowiązany do: 1) ustalenia, czy uczniowie i nauczyciele mają dostęp do infrastruktury informatycznej, oprogramowania i internetu umożliwiających interakcję między uczniami a nauczycielami prowadzącymi zajęcia, 2) ustalenia, we współpracy z nauczycielami, technologii informacyjno- -komunikacyjnych wykorzystywanych przez nauczycieli do realizacji zajęć, 3) określenia zasad bezpiecznego uczestnictwa w zajęciach w odniesieniu do ustalonych technologii informacyjno-komunikacyjnych, o których mowa w pkt 2, 4) ustalenia, we współpracy z nauczycielami, źródeł i materiałów niezbędnych do realizacji zajęć, z których uczniowie mogą korzystać, 5) ustalenia z nauczycielami potrzeby modyfikacji odpowiednio zestawu programów wychowania przedszkolnego lub szkolnego zestawu programów nauczania oraz, w razie potrzeby, zmodyfikowania tego zestawu, 6) ustalenia, w porozumieniu z radą pedagogiczną i radą rodziców, potrzeby modyfikacji w trakcie roku szkolnego realizowanego programu wychowawczo-profilaktycznego oraz, w razie potrzeby, zmodyfikowania tego programu, 7) ustalenia, we współpracy z nauczycielami, tygodniowego zakresu treści nauczania z zajęć wynikających z ramowych planów nauczania dla poszczególnych typów szkół do zrealizowania w poszczególnych oddziałach klas (semestrów) oraz tygodniowego zakresu treści nauczania z zajęć realizowanych w formach pozaszkolnych, uwzględniając w szczególności: a) równomierne obciążenie uczniów w poszczególnych dniach tygodnia, b) zróżnicowanie zajęć w każdym dniu, c) możliwości psychofizyczne uczniów podejmowania intensywnego wysiłku umysłowego w ciągu dnia, d) łączenie przemienne kształcenia z użyciem monitorów ekranowych i bez ich użycia, e) ograniczenia wynikające ze specyfiki zajęć, f) konieczność zapewnienia bezpieczeństwa wynikającego ze specyfiki realizowanych zajęć; 8) ustalenia, we współpracy z nauczycielami, sposobu potwierdzania uczestnictwa uczniów w zajęciach oraz sposobu i terminu usprawiedliwiania nieobecności uczniów na zajęciach edukacyjnych, 9) zapewnienia każdemu uczniowi lub rodzicom możliwości konsultacji z nauczycielem prowadzącym zajęcia oraz przekazania im informacji o formie i terminach tych konsultacji, 10) ustalenia, we współpracy z nauczycielami, sposobu monitorowania postępów uczniów oraz sposobu weryfikacji wiedzy i umiejętności uczniów, w tym również informowania uczniów lub rodziców o postępach ucznia w nauce, a także uzyskanych przez niego ocenach, 11) ustalenia warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu klasyfikacyjnego, egzaminu poprawkowego, egzaminu semestralnego i sprawdzianu wiadomości i umiejętności oraz warunków i sposobu ustalania rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania w przypadku wniesienia zastrzeżenia do trybu ustalenia tej oceny, o których mowa w rozdziale 3a Ustawy o systemie oświaty, a także warunków i sposobu zaliczania zajęć realizowanych w formach pozaszkolnych, 12) ustalenia warunków, sposobu oraz terminów przeprowadzania egzaminów dyplomowych, o których mowa w rozdziale 3a Ustawy o systemie oświaty – w szkołach artystycznych, w których są przeprowadzane te egzaminy, 13) przekazania uczniom, rodzicom i nauczycielom informacji o sposobie i trybie realizacji zadań szkoły, w szczególności w zakresie organizacji kształcenia specjalnego, pomocy psychologiczno-pedagogicznej, indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, indywidualnego nauczania, zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, zajęć wczesnego wspomagania rozwoju dziecka lub zajęć, o których mowa w art. 165 ust. 7 i 10 Prawa oświatowego (zajęcia dla obcokrajowców), 14) koordynowania współpracy nauczycieli z uczniami lub rodzicami z uwzględnieniem potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych dzieci i uczniów, w tym dzieci i uczniów objętych kształceniem specjalnym, indywidualnym obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym lub indywidualnym nauczaniem, dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju lub uczęszczających na zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze oraz potrzeb osób uczęszczających na zajęcia, o których mowa w art. 165 ust. 7 i 10 Prawa oświatowego (zajęcia dla obcokrajowców). Ważne! W większości szkół funkcjonowały już odpowiednie regulacje wewnętrzne dotyczące sposobu organizowania nauczania zdalnego w okresie epidemii, mogą one zostać z powodzeniem wykorzystane od 1 września 2020 r., po wprowadzeniu do nich odpowiednich zmian, uwzględniających nowe i zmienione zadania nałożone na dyrektora, o których mowa wyżej (np. w zakresie określenia zasad bezpiecznego uczestnictwa w zajęciach, o czym nie było dotychczas mowy w przepisach). Kształcenie zawodowe Wiele z poprzednich rozwiązań dotyczących kształcenia zawodowego i ustawicznego w okresie epidemii zostało utrzymanych po zmianie Rozporządzenia MEN z dnia 20 marca 2020 r. W dalszym ciągu możliwe będzie zaliczanie praktyk zawodowych uczniów techników, szkół policealnych i branżowych szkół II stopnia, w przypadku, gdy uczeń: 1) posiada doświadczenie w danym zawodzie lub realizował działania w zakresie wolontariatu, o którym mowa w Ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, których zakres i wymiar można zaliczyć na poczet realizacji praktyk zawodowych, 2) zrealizował staż zawodowy u pracodawcy lub przedsiębiorcy, lub w indywidualnym gospodarstwie rolnym, w ramach regionalnych programów operacyjnych, o których mowa w Ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, którego zakres i wymiar można zaliczyć na poczet realizacji praktyk zawodowych, 3) zrealizował praktyki zawodowe w formie projektu edukacyjnego, we współpracy z pracodawcą lub osobą prowadzącą indywidualne gospodarstwo rolne, lub w formie wirtualnego przedsiębiorstwa. Z powodu problemów z zakończeniem w zaplanowanym do 31 grudnia terminie kwalifikacyjnych kursów zawodowych zmienione Rozporządzenie przewiduje wydłużenie możliwości prowadzenia tych kursów do 31 marca 2021 r. Zobowiązanie nauczyciela do realizacji zajęć opiekuńczo-wychowawczych Znowelizowane Rozporządzenie zakłada, że dyrektor szkoły, uwzględniając: 1) ustalenia dotyczące tygodniowego zakresu treści nauczania z zajęć wynikających z ramowych planów nauczania dla poszczególnych typów szkół do zrealizowania w poszczególnych oddziałach klas (semestrów) lub 2) realizację zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu realizacji tych zajęć lub 3) możliwe ograniczenia wynikające ze specyfiki zajęć – może zobowiązać nauczyciela do realizacji zajęć wynikających z prowadzonej przez szkołę działalności opiekuńczo-wychowawczej. Zajęcia te nauczyciel realizowałby w ramach obowiązującego go pensum, a w przypadku godzin zajęć realizowanych powyżej pensum, w ramach godzin ponadwymiarowych. Dyrektor szkoły, który zlecił nauczycielowi prowadzenie takich zajęć, powinien na nowo określić sposób organizowania realizacji przez nauczyciela zadań, mając na uwadze, że zajęcia te będą przez niego realizowane w ramach obowiązującego go pensum, bądź w ramach godzin ponadwymiarowych. Organizacja egzaminów w 2021 r. Znowelizowane Rozporządzenie MEN z dnia 20 marca 2020 r. zawiera również regulacje odnoszące się do przeprowadzania w 2021 r. egzaminów. Zgodnie z zawartymi w zmienionym akcie prawnym przepisami, w roku szkolnym 2020/2021 egzamin ósmoklasisty zostanie przeprowadzony dla uczniów szkoły podstawowej i dorosłych, którzy kończą naukę w semestrze wiosennym, w terminie głównym – w maju i w terminie dodatkowym – w czerwcu. Z kolei uczniowie dorośli, którzy naukę kończą w semestrze jesiennym, będą uczestniczyć w egzaminie w terminie głównym – w styczniu, a w terminie dodatkowym – w maju. W rezultacie przesunięty zostanie również termin przekazania dyrektorom szkół przez OKE zaświadczeń o szczegółowych wynikach egzaminu ósmoklasisty (nastąpi to już po zakończeniu zajęć dydaktyczno-wychowawczych). Zmienione Rozporządzenie umożliwia stosowanie w 2021 r. przepisów dotyczących: 1) powołania zespołu nadzorującego przebieg części pisemnej egzaminu maturalnego w składzie co najmniej dwóch nauczycieli, 2) uzupełnienia składu zespołu nadzorującego egzamin ósmoklasisty i egzamin maturalny, w przypadku braku możliwości powołania do tego składu nauczyciela zatrudnionego w szkole, o osobę posiadającą kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela niezatrudnioną w szkole lub przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny, uczelni, placówki doskonalenia nauczycieli i poradni psychologiczno-pedagogicznej, nieposiadającego kwalifikacji wymaganych do zajmowania stanowiska nauczyciela, 3) zwiększenia na egzaminie ósmoklasisty o jedną osobę liczby członków zespołu nadzorującego na każdych kolejnych 25 uczniów, w przypadku gdy w sali egzaminacyjnej jest więcej niż 30 uczniów, 4) przeprowadzenia losowania numerów stolików na egzaminie ósmoklasisty i egzaminie maturalnym przez przewodniczącego zespołu nadzorującego lub członka zespołu nadzorującego w obecności zdającego. Postępowanie rekrutacyjne na rok szkolny 2021/2022 Rozporządzenie MEN z dnia 20 marca 2020 r. w swej zmienionej treści zawiera również przepisy dotyczące przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego i uzupełniającego do publicznych szkół ponadpodstawowych na rok szkolny 2021/2022, z uwzględnieniem zmienionych terminów przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty. Znowelizowane przepisy wskazują, że terminy postępowania rekrutacyjnego i uzupełniającego na rok szkolny 2021/2022 do szkół dla młodzieży zostaną ogłoszone przez Ministra Edukacji Narodowej, a terminy postępowania rekrutacyjnego na rok szkolny 2021/2022 do szkół dla dorosłych, branżowych szkół II stopnia oraz szkół policealnych, zostaną ogłoszone przez właściwego kuratora oświaty. Terminy te zostaną podane do publicznej wiadomości do końca stycznia 2021 r. Inne będą również terminy przewidziane na czynności sprawdzające, o których mowa w art. 150 ust. 7 Prawa oświatowego. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) będzie miał wyłącznie pięć dni na potwierdzenie okoliczności przedstawionych w oświadczeniach składanych w postępowaniu rekrutacyjnym, o których potwierdzenie zwróci się do niego przewodniczący komisji rekrutacyjnej. Natomiast w trakcie postępowania odwoławczego przeprowadzanego w toku procedury rekrutacyjnej (art. 158 ust. 6–9 Prawa oświatowego) obowiązywać będzie krótszy termin trzech dni (w normalnych okolicznościach jest to odpowiednio siedem lub pięć dni). Przepisy te nie znajdą jednak zastosowania w przypadku publicznych szkół, w których zajęcia dydaktyczno-wychowawcze rozpoczynają się 1 lutego 2022 r. Ważne! Należy również pamiętać, aby w postępowaniu rekrutacyjnym i uzupełniającym na rok szkolny 2021/2022, wyniki postępowania rekrutacyjnego w formie list, podobnie jak w roku szkolnym 2019/2020, zostały podane do publicznej wiadomości także na stronach internetowych szkół. Stosowanie wytycznych GIS-u, MEN-u i MZ-etu Istotną kwestią z punktu organizowania pracy szkoły od 1 września 2020 r. jest konieczność uwzględniania w funkcjonowaniu szkoły przepisów odrębnych dotyczących ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii oraz wytycznych ministra właściwego ds. zdrowia, Głównego Inspektora Sanitarnego oraz ministra właściwego ds. oświaty i wychowania – opublikowanych na stronach internetowych MEN-u. Wspomniane wytyczne zostały podzielone na dwa rodzaje: 1) wytyczne dotyczące wszystkich szkół (publicznych i niepublicznych), które powinny zostać uwzględnione w ich organizacji pracy, 2) zalecenia dla szkół znajdujących się w tzw. strefach czerwonych i żółtych (są to powiaty, w których liczba zakażeń jest większa, niż w pozostałych częściach kraju, których lista jest na bieżąco aktualizowana). Pierwszy rodzaj zaleceń odnosi się do: 1) organizacji zajęć w szkole, 2) higieny, czyszczenia i dezynfekcji pomieszczeń i powierzchni dotykowych, 3) gastronomii, 4) organizacji pracy bursy/internatu, 5) postępowania w przypadku podejrzenia zakażenia u pracowników szkoły (internatu, bursy). Wytyczne te zobowiązują dyrektora szkoły m.in. do: 1) dostosowania regulaminu korzystania z zajęć świetlicowych do zapisów dotyczących zachowania bezpieczeństwa w czasie epidemii, 2) opracowania wewnętrznego regulaminu lub procedur funkcjonowania szkoły w czasie epidemii, z uwzględnieniem specyfiki placówki oraz zaleceń wskazanych w omawianych wytycznych i aktualnych przepisach prawa (w tym bezpieczne zasady korzystania z szatni, zasady korzystania z biblioteki szkolnej, zasady korzystania z gabinetu profilaktyki zdrowotnej/gabinetu stomatologicznego), 3) opracowania wewnętrznego regulaminu bursy/internatu oraz procedur postępowania w razie zagrożenia, uwzględniających zalecenia wskazane w omawianych wytycznych oraz aktualnych przepisach prawa. W przypadku szkół publicznych i niepublicznych znajdujących się w strefie czerwonej lub żółtej, ich organizacja pracy powinna uwzględniać ww. wytyczne MEN-u, MZ-etu i GIS-u, a ponadto można stosować dodatkowe obostrzenia, wskazane w drugim dokumencie. Wśród dozwolonych rozwiązań wskazuje się na możliwość: 1) ustalenia różnych godzin przychodzenia klas do szkoły (np. co kilka, kilkanaście minut), 2) ustalenia różnych godzin rozpoczynania zajęć dla klas/oddziałów (np. co godzinę), 3) ograniczenia do minimum przychodzenia do szkoły i przebywania na jej terenie osób trzecich, w tym w strefach wydzielonych, 4) wprowadzenia obowiązku zachowania dystansu między uczniami w przestrzeniach wspólnych szkoły lub stosowanie przez nich osłony ust i nosa (np. na korytarzach, czy w szatni), 5) wprowadzenia obowiązku stosowania osłony ust i nosa w przypadku zajęć praktycznych w ramach kształcenia w zawodzie – jeżeli nie jest możliwe zachowanie dystansu między uczniami, dezynfekcji rąk przed korzystaniem ze sprzętu, urządzeń, maszyn, 6) wprowadzenia obowiązku zachowania dystansu między pracownikami szkoły w przestrzeniach wspólnych szkoły (pokój nauczycielski, korytarz) lub stosowania przez nich osłony ust i nosa, 7) wyznaczenia stałych sal lekcyjnych, do których przyporządkowana zostanie jedna klasa (przykładowo wszystkie zajęcia prowadzone przez różnych nauczycieli z daną klasą odbywałyby się w jednej sali), 8) ustalenia adekwatnej grupy dzieci uprawnionych do korzystania z zajęć świetlicowych (pierwszeństwo przyjęcia do świetlicy mogą mieć dzieci pracowników systemu ochrony zdrowia, służb mundurowych, pracowników handlu i przedsiębiorstw produkcyjnych, realizujący zadania związane z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 w strefie czerwonej i żółtej), 9) mierzenia termometrem bezdotykowym temperatury ciała pracowników przy wejściu do szkoły, a w przypadku gdy jest ona równa albo przekracza 38°C, nie dopuszczenia pracownika do podjęcia pracy, a zamiast tego polecenie mu skorzystania z teleporady medycznej, 10) w przypadku wystąpienia niepokojących objawów chorobowych u ucznia lub pracownika obowiązkowe dokonanie pomiaru temperatury ciała: a) jeżeli pomiar temperatury ciała termometrem bezdotykowym wskazuje, że jest ona równa lub przekracza 38°C – należy powiadomić rodziców ucznia, by ustalić sposób odebrania dziecka ze szkoły oraz przypomnieć o obowiązku skorzystania z teleporady medycznej, b) jeżeli pomiar termometrem (innym niż bezdotykowy) wskazuje, ze temperatura ciała wynosi 37,2°C–37,9 °C – należy powiadomić rodziców ucznia i ustalić ewentualny sposób odebrania dziecka ze szkoły, c) wprowadzenia zakazu organizowania wyjść grupowych i wycieczek szkolnych, d) zorganizowania zajęć wychowania fizycznego na powietrzu, e) w przypadku uczniów ze zmniejszoną odpornością na choroby należy poinformować rodziców o możliwości pozostania ucznia w domu (zgodnie ze wskazaniem lekarskim / po konsultacji medycznej) i zapewnić kontakt ze szkołą na ten czas. Podejrzenie zakażenia – postępowanie Nowe wytyczne odnoszą się również do sposobu postępowania w sytuacji, gdy u ucznia lub pracownika wystąpią objawy choroby COVID-19. Jest to o tyle istotne, że zakażenia nowym koronawirusem nie da się w zasadzie odróżnić od innego rodzaju infekcji dróg oddechowych, co oznacza, że procedura ta powinna być stosowana w każdym uzasadnionym przypadku wystąpienia zakażenia. Objawy u ucznia W sytuacji, gdy pracownik szkoły zaobserwuje u ucznia objawy mogące wskazywać na infekcję dróg oddechowych, w tym w szczególności gorączkę, kaszel, należy odizolować ucznia w odrębnym pomieszczeniu lub w wyznaczonym miejscu, zapewniając minimum 2 m odległości od innych osób, i niezwłocznie powiadomić rodziców/opiekunów o konieczności odebrania ucznia ze szkoły (rekomendowany własny środek transportu). Osoba, u której podejrzewane jest zakażenie, powinna założyć maseczkę. Nie może również uczestniczyć w zajęciach oraz lekcjach. Opiekę nad uczniem powinna sprawować osoba wyznaczona do tego przez dyrektora szkoły na podstawie wewnętrznych procedur bezpieczeństwa (np. pielęgniarka szkolna), przy czym w sytuacji przebywania w tym samym pomieszczeniu pracownik powinien zachować dystans wynoszący minimum 2 m, oraz zakryć usta i nos maseczką. Objawy u pracowników Pracownicy powinni zostać poinstruowani, aby w przypadku wystąpienia objawów chorobowych w trakcie wykonywanej pracy udali się niezwłocznie do pomieszczenia przeznaczonego do izolacji osób z podejrzeniem zakażenia. Należy przy tym pamiętać o konieczności znalezienia osoby sprawującej opiekę zastępczą nad uczniami, w przypadku, gdy objawy chorobowe wystąpią u nauczyciela prowadzącego lekcje. Osoba z podejrzeniem zakażenia powinna niezwłocznie skontaktować się telefonicznie z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej w celu uzyskania teleporady medycznej. Następnie obszar, w którym poruszał się pracownik z infekcją dróg oddechowych, należy bezzwłocznie poddać gruntownemu sprzątaniu, zgodnie z funkcjonującą w szkole procedurą oraz zdezynfekować powierzchnie dotykowe. W przypadku potwierdzonego zakażenia koronawirusem rekomendowane jest sporządzenie listy osób przebywających w tym samym czasie w tej części szkoły, w której przebywała chora osoba. Dofinansowanie do zakupu sprzętu komputerowego Po programach „Zdalna szkoła” i „Zdalna szkoła plus”, z których gminy mogły ubiegać się o dofinansowanie do zakupu sprzętu komputerowego, warto zwrócić uwagę na mający niebawem ruszyć program rozwijania szkolnej infrastruktury oraz kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych na lata 2020–2024 – „Aktywna tablica”. W 2020 r. dystrybucja środków na zakup laptopów ma objąć określone typy szkół oraz tych uczniów i nauczycieli, którym sprzęt jest konieczny do kształcenia na odległość. Zaplanowana na 2020 r. kwota ma pozwolić na zakup około 10 tys. laptopów dla szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych oraz dla dzieci i młodzieży w szkołach za granicą. Dodatkowo, w ramach projektu „Wsparcie dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w okresie epidemii COVID-19”, ma zostać przeznaczonych 130 mln zł na zakup około 30 tys. komputerów dla dzieci przebywających w pieczy zastępczej. Ważne! Warto również pamiętać o obowiązującym w dalszym ciągu przepisie § 6 Rozporządzenia MEN z dnia 20 marca 2020 r., zgodnie z którym organy prowadzące jednostki systemu oświaty mogą użyczyć sprzętu niezbędnego do realizacji przez ucznia lub nauczyciela zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu realizacji tych zajęć, w szczególności komputera (zestawu komputerowego), laptopa albo tabletu. Do dokonania tej czynności może zostać upoważniony również dyrektor szkoły. Możliwość nieposłania dziecka do szkoły Jak już wspomniano na początku, od 1 września szkoły rozpoczynają naukę w trybie stacjonarnym, a więc według normalnych zasad, z uwzględnieniem wytycznych sanitarnych GIS-u. W przypadku pogorszenia sytuacji epidemiologicznej dyrektor będzie mógł podjąć decyzję o przejściu na nauczanie hybrydowe lub wyłącznie zdalne. Oznacza to, że obecnie obowiązek szkolny i nauki powinien być realizowany co do zasady przez uczęszczanie ucznia do szkoły, bądź, w przypadku nauki zdalnej, uczestniczenie w lekcjach zdalnych na zasadach określonych przez dyrektora szkoły. Abstrahując zatem od sytuacji nadzwyczajnych, jak edukacja domowa, czy nauczanie indywidualne, uczniowie powinni uczestniczyć w lekcjach organizowanych przez szkołę. Fakt ten powinien być odnotowany przez nauczycieli prowadzących lekcje zgodnie z obowiązującymi regulacjami ogólnymi, bądź przyjętymi w szkole na potrzeby nauczania zdalnego. Natomiast brak zapewnienia regularnego uczęszczania dzieci na zajęcia szkolne przez rodziców powinien zostać uznany za naruszenie spełniania obowiązku szkolnego, którego egzekucja powinna nastąpić w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Ważne! W rezultacie, może pojawić się podstawa do nieklasyfikowania ucznia z danego przedmiotu lub przedmiotów, z powodu jego nieobecności na tych zajęciach przekraczającej połowę czasu przeznaczonego na te zajęcia w okresie, za który przeprowadzana jest klasyfikacja. Zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom przewlekle chorym Pewne wątpliwości może wzbudzać możliwość objęcia nauką zdalną wyłącznie poszczególnych uczniów, np. cierpiących na choroby przewlekłe. Wynika to oczywiście z niejasno sformułowanych przepisów. Warto zwrócić uwagę, na nowy przepis – § 18 ust. 2c Rozporządzenia MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. Wskazuje on, że zawieszenie zajęć może dotyczyć w szczególności grupy, grupy wychowawczej, oddziału, klasy, etapu edukacyjnego lub całej szkoły lub placówki, w zakresie wszystkich lub poszczególnych zajęć. Chociaż nie pojawia się w nim wprost możliwość objęcia zawieszeniem zajęć jedynie poszczególnych uczniów, to jednak określenie „w szczególności” wskazuje na otwarty katalog podmiotów, które mogą zostać objęte zawieszeniem. Ze względu na fakt, że głównym celem nowych przepisów ma być ochrona życia i zdrowia uczniów, można przyjąć, że przepis ten mógłby znaleźć zastosowanie również w jednostkowych przypadkach, przesądzając o możliwości objęcia ucznia przewlekle chorego nauczaniem zdalnym. Ważne! Również grupa uczniów, która ze względów zdrowotnych, nie może uczęszczać na zajęcia, powinna zostać objęta nauczaniem zdalnym. Decyzja dyrektora będzie jednak wymagała zgody organu prowadzącego oraz pozytywnej opinii właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Powyższe rozwiązania zdają się potwierdzać wyjaśnienia MEN-u dotyczące organizowania nauki w formie mieszanej, począwszy od 1 września 2020 r., gdzie wskazano, że dyrektor szkoły będzie zobowiązany zorganizować kształcenie zdalne np. dla uczniów pozostających na kwarantannie, dla uczniów przewlekle chorych, na podstawie opinii lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad uczniem, czy dla uczniów, którzy mają orzeczenie o indywidualnym nauczaniu z poradni psychologiczno-pedagogicznej i posiadają opinię lekarza o przeciwwskazaniach do bezpośrednich kontaktów z nauczycielem ze względów epidemicznych. W zaleceniach dla szkół – które znajdują się w strefach żółtej lub czerwonej – wskazano, że w przypadku uczniów ze zmniejszoną odpornością na choroby należy poinformować rodziców o możliwości pozostania ucznia w domu (zgodnie ze wskazaniem lekarskim / po konsultacji medycznej) i zapewnić kontakt ze szkołą na ten czas. Zaświadczenie od lekarza a obowiązek organizacji nauki zdalnej Pewne obawy może wzbudzać chęć wykorzystywania przez rodziców różnego rodzaju zaświadczeń lekarskich, by uzasadnić konieczność objęcia ich dzieci nauczaniem zdalnym. Pomijając oczywistą chęć zagwarantowania bezpieczeństwa dzieciom przez rodziców, nowe przepisy nie przewidują takiej możliwości. Jak już wspomniano, decyzję o przejściu na nauczanie zdalne – w przypadku całej szkoły, bądź określonej grupy uczniów, w pełnym, bądź częściowym zakresie – będzie wydawał dyrektor szkoły, za zgodą organu prowadzącego, po uzyskaniu pozytywnej opinii powiatowego inspektora sanitarnego. Zwłaszcza opinia inspektora sanitarnego będzie tu kluczowa. Rolą sanepidu będzie dokonanie oceny, czy biorąc pod uwagę ogólną sytuację epidemiologiczną, konieczne jest przychylenie się do stanowiska dyrektora szkoły w przedmiocie przejścia na nauczanie zdalne. W uzasadnieniu do wprowadzonych zmian wskazano, że wydana przez inspektora sanitarnego pozytywna opinia wobec inicjatywy zawieszenia zajęć w szkole lub placówce powinna uwzględniać kwestie skali zagrożenia epidemiologicznego dla danej społeczności szkolnej. Zatem także w przypadku np. grupy uczniów przewlekle chorych (na podstawie opinii lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad uczniem) lub grupy uczniów, którzy posiadają wydane przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, dyrektor będzie mógł wystąpić o zawieszenie dla nich zajęć w formie tradycyjnej. Z tego względu, choć przepisy nie precyzują tej kwestii, należy uznać, że uzyskiwane od lekarzy zaświadczenia lekarskie dotyczące mniej istotnych problemów zdrowotnych uczniów, nie będą przesądzały automatycznie o objęciu danego ucznia nauczaniem zdalnym, choć oczywiście mogą być wzięte pod uwagę przez inspektora sanitarnego. Przy czym również w przypadku uczniów przewlekle chorych opinia lekarza nie będzie przesądzała automatycznie o objęciu ich nauczaniem zdalnym – ponieważ nie przewidują tego przepisy w obecnym kształcie. Opinia ta będzie stanowić wyłącznie przesłankę do tego, by uwzględniając aktualną sytuację epidemiologiczną, inspektor sanitarny wydał pozytywną opinię w zakresie inicjatywy dyrektora, mającej na celu objęcie takiego ucznia nauczaniem zdalnym. Z innej strony, rolą inspektora sanitarnego będzie wydanie pozytywnej opinii w przedmiocie nauczania zdalnego, jeżeli sytuacja epidemiologiczna na danym terenie ulegnie pogorszeniu – i to nie wyłącznie w przypadku uczniów z problemami zdrowotnymi, ale również uczniów zdrowych, bez konieczności przedstawiania jakichkolwiek zaświadczeń lekarskich. Każdy przypadek będzie więc rozpatrywany indywidualnie i będzie wymagał ścisłej współpracy dyrektora, organu prowadzącego i inspekcji sanitarnej. Możliwość wykonywania pracy podczas kwarantanny Pewne wątpliwości wzbudza możliwość wykonywania pracy przez nauczycieli przebywających na kwarantannie. Z oczywistych względów należy rozpatrywać wyłącznie możliwość wykonywania pracy zdalnej. Po pierwsze, zgodnie z art. 6 ust. 1 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 1a tej Ustawy na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy wskutek poddania się obowiązkowi kwarantanny, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Podkreślić jednak należy, że sam fakt skierowania na kwarantannę, nie musi być równoznaczny z niemożnością wykonywania pracy. Wyłącznie w przypadku złego stanu zdrowia powinno dojść do ubiegania się przez pracownika o wypłatę świadczeń z tytułu choroby. W takiej sytuacji rzeczywiście świadczenie pracy, nawet w formie zdalnej, nie będzie dopuszczalne. Ważne! Jeżeli jednak stan zdrowia pracownika skierowanego na kwarantannę nie stanowi przeszkody do wykonywania przez niego pracy i jednocześnie nie otrzymuje on świadczenia chorobowego – nie ma przeciwwskazań do świadczenia pracy zdalnej. Komunikowanie się z powiatową stacją sanitarno-epidemiologiczną Istotnym problemem z punktu widzenia szkół może być konieczność podjęcia szybkich działań mających na celu ograniczenie funkcjonowania szkoły w przypadku wykrycia przypadków zakażenia koronawirusem. Jest to tym bardziej istotne, że do skutecznego przejścia na nauczanie zdalne konieczne jest współdziałanie trzech podmiotów: dyrektora, organu prowadzącego i PSSE. Z tego względu dyrektorzy powinni podjąć działania mające na celu stworzenie szybkich kanałów komunikacyjnych z podmiotami odpowiedzialnymi za zawieszenie w szkole zajęć. Warto wcześniej skontaktować się z właściwą stacją, w celu ustalenia np. specjalnych numerów telefonów, przeznaczonych wyłącznie dla jednostek oświaty i ich dyrektorów, które pozwolą na przyspieszenie procesu przechodzenia na nauczanie mieszane i całkowicie zdalne. Przekazanie informacji o kwarantannie Problematyczną kwestią jest uzyskiwanie informacji o zastosowaniu wobec pracowników szkoły lub uczniów kwarantanny. Co do zasady informację o zastosowaniu kwarantanny PPIS przekazuje nie szkole, lecz odpowiednio osobie, wobec której zastosowano kwarantannę. Z tego względu szkoła powinna zwrócić uwagę nauczycielom oraz uczniom na konieczność bezwzględnego zastosowania się do nałożonej kwarantanny i informowania szkoły o tym fakcie. Nauczyciele powinni przekazać dyrektorowi informację o kwarantannie jako o usprawiedliwionej przyczynie nieobecności w pracy. Następnie należy ustalić z nauczycielem, czy będzie on wykonywał pracę zdalną (jeżeli jest taka możliwość) przy zachowaniu pełnego wynagrodzenia, czy też, np. z powodu złego stanu zdrowia, będzie on wnioskował o przyznanie świadczenia chorobowego. Należy również pamiętać, że zgodnie z wytycznymi GIS-u do szkoły może uczęszczać wyłącznie uczeń zdrowy, bez objawów infekcji dróg oddechowych, którego domownicy nie przebywają na kwarantannie lub w izolacji w warunkach domowych. Zmiana zasad dofinansowania szkół niepublicznych nierealizujących obowiązku szkolnego i nauki Zmienione Rozporządzenie MEN z dnia 20 marca 2020 r. zawiera regulacje dotyczące dotowania uczniów niepublicznych szkół, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny i obowiązek nauki (szkoły dla dorosłych, szkoły policealne, branżowe szkoły II stopnia), w okresie czasowego ograniczenia w ich funkcjonowaniu. W takim przypadku, ustalenie, czy uczeń tej szkoły osiągnął 50 proc. frekwencję na obowiązkowych dla niego zajęciach, będzie odnosiło się w danym miesiącu do okresu, w którym uczeń nie był objęty czasowym ograniczeniem w funkcjonowaniu szkoły. Jednakże warunkiem jest, by okres ten nie był krótszy, niż 40 proc. czasu przeznaczonego na obowiązkowe dla danego ucznia zajęcia edukacyjne (§ 10 ust. 9 i 10 Rozporządzenia MEN z dnia 20 marca 2020 r.). Jeśli tak będzie, szkoła otrzyma dotację na tego ucznia, jeżeli osiągnął on 50 proc. frekwencję w ostatnim miesiącu, w którym ustalano spełnienie warunku uczestnictwa na podstawie art. 26 ust. 2 albo art. 41 ust. 2 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych lub ust. 9 i 10 Rozporządzenia. Należy zatem wskazać wcześniejszy miesiąc, w którym nauka i dotowanie odbywały się na podstawie przepisów ogólnych, bądź na podstawie ww. § 10 ust. 9 i 10 Rozporządzenia MEN z dnia 20 marca 2020 r. Z kolei przepis § 10 ust. 12 Rozporządzenia MEN z dnia 20 marca 2020 r. odnosi się do sytuacji nowych uczniów. Zgodnie z nim, jeżeli okres, w którym danego ucznia nie obejmuje ograniczenie funkcjonowania szkoły, we wrześniu 2020 r. albo we wrześniu i w październiku 2020 r. jest krótszy niż 40 proc., a uczeń rozpoczął naukę w pierwszym semestrze roku szkolnego 2020/2021 w szkole, to uznaje się, że warunek uczestnictwa ucznia w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, o którym mowa w art. 26 ust. 2 oraz art. 41 ust. 2 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, został spełniony. Czy rodzice mogą odmówić posyłania dzieci do szkoły, jeśli będzie podejrzenie zakażenia u któregoś z uczniów czy nauczycieli? Aktualnie obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości zatrzymania przez rodziców ucznia w domu, w przypadku gdy zaistnieje podejrzenie zakażenia u innego ucznia bądź u nauczyciela. Stanowiłoby to naruszenie obowiązku szkolnego lub nauki. Decyzję w zakresie zawieszenia zajęć i przejścia na nauczanie zdalne podejmuje dyrektor szkoły za zgodą organu prowadzącego oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Natomiast w sytuacji bezpośredniego kontaktu z osobą podejrzaną o zakażenie, organy inspekcji sanitarnej powinny podejmować odpowiednie czynności profilaktyczne, z możliwością objęcia osób z najbliższego otoczenia osoby podejrzewanej o zakażenie kwarantanną. Wtedy, z oczywistych względów, uczniowie objęci kwarantanną nie będą mieli możliwości uczęszczania na zajęcia stacjonarne w szkole. Czy jeden przypadek chorobowy wśród dzieci to powód do przejścia na systemy hybrydowego lub zdalnego nauczania? Decyzję w zakresie zawieszenia zajęć i przejścia na nauczanie zdalne podejmuje dyrektor szkoły za zgodą organu prowadzącego oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Z kolei wydana przez inspektora sanitarnego pozytywna opinia wobec inicjatywy zawieszenia zajęć w szkole powinna uwzględniać kwestie skali zagrożenia epidemiologicznego dla danej społeczności szkolnej. W zależności zatem od sytuacji panującej w danym regionie, pojedynczy przypadek chorobowy może stanowić zarówno powód do przejścia na nauczanie hybrydowe, jak i do nauczania wyłącznie w trybie zdalnym. Przedłużony okres wypłacania dodatkowego zasiłku opiekuńczego Od 1 września 2020 r. obowiązuje Rozporządzenie Rady Ministrów z 27 sierpnia 2020 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19. Dzięki niemu dodatkowy zasiłek opiekuńczy, wypłacany na zasadach określonych w art. 4 ust. 1–1d Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych przysługiwał będzie w przypadkach, o których mowa jest w ww. przepisach, ale nie dłużej niż do 20 września 2020 r. Podobnie jak dotychczas, prawo do zasiłku będą mieli rodzice dzieci do lat 8, sprawujący opiekę nad dzieckiem w przypadku: 1) zamknięcia z powodu epidemii szkoły lub innej placówki, do której uczęszcza dziecko, 2) braku możliwości zapewnienia przez jednostki oświaty opieki dziecku, z powodu prowadzenia zajęć w trybie mieszanym (tzw. hybrydowym), 3) braku możliwości sprawowania opieki przez nianię/opiekunkę lub braku możliwości sprawowania opieki przez dziennego opiekuna z powodu COVID-19. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie również przysługiwał w analogicznych przypadkach w przypadku konieczności sprawowania opieki nad: 1) dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat, 2) dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności, 3) dzieckiem z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Problemy kadrowe – brak zdrowych nauczycieli lub takich, którzy mogą pracować zdalnie Wśród nowych przepisów prawnych dotyczących organizowania pracy przez szkoły w okresie epidemii brak jest szczególnych rozwiązań dotyczących zapewniania zastępstwa np. za chorych lub przebywających na kwarantannie nauczycieli. Oznacza to, że zastosowane mogą zostać wyłącznie dotychczas obowiązujące, ogólne przepisy prawa. Oczywiście nie stawia to dyrektorów szkół w komfortowej sytuacji, ponieważ już wcześniej w wielu szkołach pojawiały się problemy z obsadą kadrową – nie mówiąc już o pogorszeniu sytuacji w związku z epidemią COVID-19. Do rozważenia pozostaje wykorzystanie następujących narzędzi: • praca nauczyciela w zwiększonym wymiarze pensum (art. 42 ust. 4a Karty nauczyciela), • przydzielanie godzin ponadwymiarowych (art. 35 ust. 2 KN), • przydzielanie doraźnych zastępstw (art. 35 ust. 2a KN), • zatrudnianie nauczycieli na zastępstwo na czas określony (art. 10 ust. 7 KN), • zatrudnienie do prowadzenia danych zajęć nauczyciela, który nie posiada odpowiednich kwalifikacji (za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny, art. 10 ust. 9 KN), • zatrudnienie, za zgodą kuratora oświaty, osoby niebędącej nauczycielem posiadającej przygotowanie uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć (art. 15 ust. 2 Prawa oświatowego). Pomieszczenia do izolacji – problemy lokalowe W sytuacji stwierdzenia u ucznia objawów zakażenia koronawirusem najlepszym rozwiązaniem będzie odizolowanie go w specjalnym, przeznaczonym do tego pomieszczeniu. W przypadku niektórych szkół wygospodarowanie takiego osobnego pomieszczenia może okazać się problematyczne. Z wytycznych GIS-u obowiązujących szkoły od 1 września wynika jednak, że w sytuacji, gdy u ucznia zaobserwowane zostaną objawy mogące wskazywać na infekcję dróg oddechowych, powinien on zostać odizolowany w odrębnym pomieszczeniu lub w wyznaczonym do tego miejscu – przy zapewnieniu minimum 2 m odległości od innych osób. Oznacza to, że miejscem izolacji, choć oczywiście mniej skutecznym, może być też specjalnie do tego celu wyznaczony obszar większego pomieszczenia, które nie jest przeznaczone wyłącznie do tego celu – z zachowaniem odległości co najmniej 2 m od innych osób. Sklepiki szkolne, szatnie, biblioteka Funkcjonowanie sklepików szkolnych, szatni i bibliotek szkolnych w okresie epidemii powinno zostać dostosowane do wytycznych GIS-u, MZ-etu i MEN-u oraz powinno brać pod uwagę aktualną sytuację epidemiologiczną w danym rejonie. W przypadku sklepików szkolnych wytyczne nie przesądzają o konieczności ich zamknięcia, jednak z pewnością należy uwzględnić przy ich funkcjonowaniu konieczność dostosowania do wymogów GIS-u. Co do zasady wytyczne przewidują bowiem ograniczenie przebywania w szkole osób z zewnątrz do niezbędnego minimum, wyłącznie w wyznaczonych obszarach oraz bez objawów chorobowych. Podobnie jak w przypadku ogólnodostępnych sklepów, osoba prowadząca sklepik szkolny powinna być zaopatrzona w osłonę ust i nosa oraz rękawiczki, natomiast uczniowie korzystający ze sklepiku powinni mieć możliwość dezynfekcji rąk. Warto również, by sklepik, w miarę możliwości, został wyposażony w szybę ochronną np. z pleksi. W przypadku bibliotek wytyczne GIS-u wskazują na konieczność ustalenia i upowszechnienia zasad korzystania z nich przez uczniów oraz godziny jej pracy, przy uwzględnieniu koniecznego okresu dwóch dni kwarantanny dla książek i innych materiałów przechowywanych w bibliotekach. Możliwe jest, przykładowo, wprowadzenie maksymalnej liczby uczniów, którzy mogą przebywać jednocześnie w bibliotece, czy ustalenie dni (godzin), w których z biblioteki mogą korzystać poszczególne klasy. W przypadku szatni raczej nie należy podejmować decyzji o ich całkowitym zamknięciu. Pomijając uciążliwą konieczność noszenia przez uczniów odzieży wierzchniej w budynku szkoły, z badań wynika, że koronawirus może przetrwać na ubraniach co najmniej kilkanaście godzin. Raczej nieprawdopodobne wydaje się każdorazowe dezynfekowanie ubrań wszystkich uczniów wchodzących do szkoły, dlatego lepszym rozwiązaniem wydaje się umieszczenie ich w jednym miejscu (szatni), co ograniczy niepotrzebne przemieszczanie się uczniów z odzieżą wierzchnią po budynku. Zgodnie z wytycznymi dyrektor powinien ustalić bezpieczne zasady korzystania z szatni. Wyłącznie wtedy, gdy jest taka możliwość, należy udostępnić uczniom co drugi boks lub wprowadzić różne godziny przychodzenia uczniów do szkoły. Należy również umieścić środek do dezynfekcji rąk przy wejściu do szatni. Dobrym rozwiązaniem będzie ustalenie, że do szatni może wejść każdorazowo określona liczba uczniów jednocześnie – najlepiej bez możliwości spotykania się uczniów z różnych oddziałów. Część uczniów z oddziału uczy się zdalnie, a część stacjonarnie W praktyce może okazać się, że część uczniów danego oddziału, np. cierpiących na choroby przewlekłe, otrzyma zgodę inspekcji sanitarnej na nauczanie zdalne. W takim przypadku pojawia się pytanie, czy uczeń ten może uczestniczyć w sposób zdalny w lekcjach prowadzonych przez nauczyciela w sposób stacjonarny z pozostałą częścią oddziału? Wydaje się, że nowe, dość ogólne przepisy, nie stoją temu na przeszkodzie, przy czym należy pamiętać, że takiego ucznia, co do zasady, będą obowiązywały regulacje wewnętrzne szkoły dotyczące kształcenia zdalnego. Oznacza to, że dyrektor powinien zwłaszcza: • ustalić, czy uczeń i szkoła dysponują infrastrukturą pozwalającą na odpowiednią interakcję (uczeń nie powinien wyłącznie wysłuchiwać wykładu prowadzonego przez nauczyciela, ale powinien mieć też możliwość zadawania pytań i odpowiadania na nie), • zadbać o naprzemienne kształcenie z użyciem monitorów ekranowych i bez ich użycia – co oznacza, że nie powinna mieć miejsce sytuacja, gdy uczeń kształci się jedynie przed monitorem, • ustalić sposób potwierdzania obecności przez tego ucznia, a także sposób monitorowania jego postępów i weryfikacji wiedzy. Z powyższego wynika, że choć możliwy wydaje się częściowy „udział” ucznia kształcącego się zdalnie w lekcjach stacjonarnych, to jednak nauczanie zdalne powinno odbywać się z uwzględnieniem wewnętrznych regulacji szkolnych dotyczących kształcenia zdalnego. Dlatego też dyrektor, w porozumieniu z nauczycielami, powinien ustalić szczegółowy sposób i warunki kształcenia takiego ucznia, z uwzględnieniem obowiązujących w szkole przepisów wewnętrznych. Objęcie jednego oddziału szkolnego kwarantanną – co w przypadku reszty szkoły? W sytuacji, gdy w wyniku kontaktu z zakażonym uczniem bądź nauczycielem, wobec całego oddziału szkolnego zastosowana zostanie kwarantanna, konieczne będzie podjęcie kroków zmierzających do przejścia na nauczanie hybrydowe lub kształcenie całkowicie zdalne. Pomijając konieczność ustalenia listy osób, z którymi miała kontakt osoba zakażona, dyrektor powinien pozostawać w ścisłym kontakcie z organem prowadzącym oraz organami inspekcji sanitarnej, by móc zdecydować, czy dany przypadek powinien przesądzać o objęciu nauczaniem zdalnym całej szkoły, czy wyłącznie o przejściu na nauczanie mieszane. Każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie, z uwzględnieniem panującej sytuacji epidemiologicznej. Do rozważenia pozostaje chwilowe przejście całej szkoły na nauczanie wyłącznie zdalne, z możliwością przejścia na nauczanie mieszane np. po 14 dniach upływających od momentu orzeczenia kwarantanny wobec danego ucznia lub nauczyciela.