STAN PRAWNY NA 16 MARCA 2023 Umowy o pracę z nauczycielami w niepublicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej Opracowała i zaktualizowała: Karolina Król-Komarnicka, kierownik działu kadr i płac w państwowej instytucji Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.). Na podstawie art. 10a Karty nauczyciela (dalej KN) w niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych zatrudnia się nauczycieli na podstawie umowy o pracę, zgodnie z Kodeksem pracy (dalej k.p.). Obowiązek zatrudnienia nauczyciela na umowę o pracę dotyczy zatrudnienia w każdym wymiarze etatu. Ustalenie warunków pracy i płacy, podobnie jak nawiązanie stosunku pracy, wymaga zgodnego oświadczenia woli dwóch stron, a więc pracodawcy i pracownika. Umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie (jeśli umowa została zawarta ustnie najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy, pracodawca powinien potwierdzić na piśmie ustalenia związane ze stronami umowy, rodzajem umowy oraz jej warunkami). Zgodnie z art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania czynności (określonego rodzaju) na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Przy spełnieniu wspomnianych warunków możemy mówić o zatrudnieniu na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Treść umowy o pracę Umowa o pracę, zgodnie z art. 25 k.p., powinna określać: • strony umowy, • rodzaj umowy, • datę jej zawarcia, • warunki pracy i płacy, a w szczególności: rodzaj pracy, miejsce wykonywania pracy, wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, wymiar czasu pracy i termin rozpoczęcia pracy. W przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy w umowie o pracę należy ustalić dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony w umowie wymiar czasu pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia (art. 151 § 5 k.p.). Powyższy katalog ma charakter otwarty, ponieważ zgodnie z zasadą swobody zawierania umów strony mogą znaleźć się w niej inne postanowienia, które nie mogą być gorsze niż wynikające z przepisów prawa. Umowa o pracę powinna być sporządzona co najmniej w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach dla każdej ze stron (jeden egzemplarz otrzymuje pracownik, drugi jest wpinany do akt osobowych pracownika). W przypadku niedopełnienia przez pracodawcę pisemnego obowiązku potwierdzenia zawarcia umowy o pracę pracodawca dopuszcza się wykroczenia i podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. Rodzaje umów o pracę: 1. Umowa na okres próbny (art. 25 k.p.). Może być zawarta przed umową o pracę na czas nieokreślony i określony. Zawiera się ją, by sprawdzić kwalifikacje pracownika i możliwości jego zatrudnienia w celu wykonywania określonego rodzaju pracy. Okres próbny nie może przekraczać trzech miesięcy, ale może trwać krócej – nie ma w przepisach wskazanego minimalnego okresu, na jaki można zawrzeć próbną umowę. Ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem jest możliwe: • jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy, • po upływie co najmniej trzech lat od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania tego samego rodzaju pracy; w tym przypadku dopuszczalne jest jednokrotne ponowne zawarcie umowy na okres próbny. 2. Umowa na czas określony (art. 251 k.p.). Warto pamiętać, iż okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech. Uzgodnienie między stronami (w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony) dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie nowej umowy o pracę na czas określony – począwszy od dnia następującego po czasie, w którym miało nastąpić jej rozwiązanie. Jeżeli okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony jest dłuższy niż 33 miesiące lub jeżeli liczba zawartych umów jest większa niż trzy, uważa się, że pracownik, odpowiednio od dnia następującego po upływie okresu 33 miesięcy lub od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony, jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Ważne! Przepisu o ograniczeniu limitu miesięcy oraz liczby umów nie stosuje się do umów o pracę zawartych na czas określony: • w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, • w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym, • w celu wykonywania pracy przez okres kadencji, • w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie, jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy. Zawarcie umowy o pracę na czas określony z obiektywnych przyczyn leżących po stronie pracodawcy, która ma nie podlegać limitom, musi zostać zgłoszona we właściwym okręgowym inspektoracie pracy w formie pisemnej lub elektronicznej wraz ze wskazaniem przyczyn zawarcia takiej umowy, w terminie pięciu dni roboczych od dnia jej zawarcia (art. 251 § 5 k.p.). 3. Umowa na czas nieokreślony (art. 25 § 1 k.p.) – ma najbardziej trwały charakter, gdyż strony zakładają trwałość stosunku pracy. Informacje o warunkach zatrudnienia Zgodnie z art. 29 § 3 k.p. pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika na piśmie, nie później niż w ciągu siedmiu dni od dnia zawarcia umowy o pracę, o: • obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy, • częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę, • wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego, • obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę, • układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty, a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy – dodatkowo o porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. Poinformowanie pracownika o jego warunkach zatrudnienia, o których mowa powyżej, może nastąpić przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisów prawa pracy. Możliwość zdobywania stopni awansu zawodowego Nauczyciele zatrudnieni w niepublicznych poradniach mają możliwość zdobywania awansu zawodowego, o ile są zatrudnieni w wymiarze co najmniej ½ etatu. Karta nauczyciela – inaczej niż w przypadku placówek publicznych – nie narzuca jednak minimalnego czasu trwania umowy o pracę dla nauczyciela rozpoczynającego pracę w placówce (nauczyciela stażysty). Aby mógł on zrealizować staż na stopień nauczyciela kontraktowego, musi być on zatrudniony nieprzerwanie przez okres dwóch lat (rok i dziewięć miesięcy stażu oraz dodatkowy czas na dopełnienie formalności w związku ze złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania na stopień nauczyciela kontraktowego). Nauczyciel stażysta nie ma bowiem możliwości kontynuacji stażu po przerwie ani w innej placówce. Ważne! Należy podkreślić, iż 9 marca parlament zakończył pracę nad kolejną nowelizacją Kodeksu pracy. Na podpis Prezydenta czekają więc kolejne regulacje ważne z perspektywy pracodawców i pracowników – zmiany będą dotyczyć m.in. umów o pracę. Pracownik, który wykonywał pracę przez co najmniej sześć miesięcy, będzie miał prawo wystąpić, raz w roku, o zmianę rodzaju umowy – na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy. Będzie on musiał otrzymać także pisemną odpowiedź na ten wniosek, wraz z uzasadnieniem. Rozszerzony ma zostać także zakres informacji o warunkach zatrudnienia pracownika. Chodzi np. o informację o prawie do szkoleń czy o długości płatnego urlopu. Zmiany te powinny wejść w życie jeszcze w tym roku.