STAN PRAWNY NA 21 SIERPNIA 2020 Zatrudnianie dyrektora ds. pedagogicznych Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1658 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz in-ne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce (Dz.U. z 2017 r. poz. 1597 ze zm.). Sposób, w jaki zostaje zorganizowane przedszkole niepubliczne, nie podlega tak ścisłej regu-lacji, jak ma to miejsce w przypadku przedszkoli publicznych czy – ogólnie – publicznych jednostek organizacyjnych systemu oświaty. Osoba prowadząca, zakładając przedszkole nie-publiczne, ma obowiązek dołączyć do wniosku o wpis do ewidencji statut przedszkola speł-niający wymogi określone w art. 172 ust. 2 Prawa oświatowego. Regulacja ta nie tylko mówi o tym, z jakich elementów powinien składać się statut, ale również wskazuje, że jest to doku-ment, który określa organy przedszkola oraz że w tym zakresie można jego treść dowolnie kształtować. Do jednostek niepublicznych nie mają natomiast zastosowania regulacje zawarte w rozdziale 5 Prawa oświatowego zatytułowanym „Organizacja kształcenia, wychowania i opieki w szko-łach i placówkach publicznych”. Tymczasem to właśnie z przepisów tego rozdziału, a kon-kretnie z art. 97, wynika obowiązek utworzenia stanowiska wicedyrektora w przedszkolu pu-blicznym, które liczy co najmniej 12 oddziałów. W przedszkolach niepublicznych można więc tworzyć dowolną liczbę stanowisk wicedyrektorskich niezależnie od tego, ile oddziałów liczy przedszkole. Można też tworzyć równorzędne stanowiska dyrektorów zajmujących się odpowiednimi działami pracy przedszkola, dlatego w przedszkolach niepublicznych, zwłasz-cza zaś w jednostkach, w których stanowisko dyrektora zajmuje osoba niebędąca nauczycie-lem, bardzo często tworzy się stanowisko dyrektora ds. pedagogicznych. Art. 62 Prawa oświatowego, zamieszczony w rozdziale 3 Ustawy zatytułowanym „Zarządza-nie szkołami i placówkami publicznymi”, stanowi, że co do zasady przedszkolem kieruje na-uczyciel mianowany lub dyplomowany, któremu powierzono stanowisko dyrektora. Nauczy-ciel taki musi spełniać kryteria określone w Rozporządzeniu w sprawie wymagań, jakim po-winna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce. Od zasady tej art. 62 ust. 2 formułuje wyjątek. Przedszkolem może również kierować osoba niebędąca nauczycielem, powołana na stanowisko dyrektora przez organ prowadzący po zasięgnięciu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Osoba ta nie może jednak sprawować nadzoru pedagogicznego. W przypadku powołania takiej osoby na stanowisko dyrektora nadzór pedagogiczny sprawuje nauczyciel zajmujący inne stanowisko kierownicze w placówce (ust. 3). Przywołane regulacje nie mają zastosowania w przedszkolu niepublicznym. Nie oznacza to jednak, że w takiej jednostce dyrektorem może być wyłącznie nauczyciel. Istotne jest to, że nie obowiązuje przedszkoli niepublicznych wymóg zatrudnienia na stanowisku kierowniczym nauczyciela w celu sprawowania nadzoru pedagogicznego. Obowiązujące przepisy dopusz-czają prowadzenie przedszkola przez osobę nieposiadającą wykształcenia pedagogicznego, nie wymagając jednocześnie, aby w przedszkolu tym zatrudnić nauczyciela jako dyrektora ds. nadzoru, ponieważ w niepublicznych przedszkolach nie prowadzi się wewnętrznego nad-zoru pedagogicznego. Nadzór pedagogiczny Nadzór pedagogiczny można podzielić na zewnętrzny, czyli ten sprawowany przez organy nadzoru pedagogicznego (kuratorów), oraz nadzór wewnętrzny. Zgodnie z art. 180 ust. 1 Prawa oświatowego nadzór pedagogiczny nad placówkami niepublicznymi sprawują właściwi kuratorzy oświaty. Jednocześnie do zasad sprawowania tego nadzoru stosuje się odpowiednio art. 44 ust. 1 i 2, art. 55 oraz przepisy wydane na podstawie art. 44 ust. 3 i art. 60 ust. 10. Przepisy wydane na podstawie art. 60 ust. 10 to Rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego. Regulacja art. 44 ust. 1 i 2 stanowi z kolei, że przedszkola podejmują nie-zbędne działania w celu tworzenia optymalnych warunków realizacji działalności dydaktycz-nej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej, zapewnienia każdemu dziecku warunków niezbędnych do jego rozwoju, podnoszenia jakości pracy przedszkola i jego rozwoju organizacyjnego. Działania te dotyczą: • efektów w zakresie kształcenia, wychowania i opieki oraz realizacji celów i zadań sta-tutowych, • organizacji procesów kształcenia, wychowania i opieki, • tworzenia warunków do rozwoju i aktywności dzieci, • współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym, • zarządzania placówką. Nie ulega więc wątpliwości, że nad przedszkolem niepublicznym stosuje się zewnętrzny nad-zór pedagogiczny, w dodatku na zasadach tożsamych z tymi, które obejmują przedszkola pu-bliczne, samorządowe i niesamorządowe. Zgodnie z art. 60 ust. 7 Prawa oświatowego dyrektor przedszkola oraz inni nauczyciele zaj-mujący stanowiska kierownicze (jeżeli dyrektor nie jest nauczycielem) sprawują nadzór pe-dagogiczny w stosunku do nauczycieli zatrudnionych w tych jednostkach. Jest to kolejny przepis, którego nie stosuje się do przedszkola niepublicznego. Znajduje się on w przywoła-nym rozdziale 3 Prawa oświatowego, regulującym zasady zarządzania jednostkami publicz-nymi. Nie ma w samej Ustawie Prawo oświatowe przepisu, który wprost nakazywałby dyrek-torowi przedszkola niepublicznego sprawowanie nadzoru wewnętrznego. Rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego Z powyższymi regulacjami Prawa oświatowego koresponduje treść Rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego. Przepisem, który ma tutaj szczególne znaczenie dla osób pro-wadzących niepubliczne przedszkola, jest § 35, zgodnie z którym przepisy tego aktu stosuje się do niepublicznych przedszkoli z wyjątkiem § 22–24 i § 34. Według § 22 dyrektor we współpracy z innymi nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze, w ramach spra-wowanego nadzoru pedagogicznego: • przeprowadza ewaluację wewnętrzną i wykorzystuje jej wyniki do doskonalenia jako-ści pracy przedszkola, • kontroluje przestrzeganie przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przed-szkola, • wspomaga nauczycieli w realizacji ich zadań, w szczególności przez: o diagnozę pracy przedszkola, o planowanie działań rozwojowych, w tym motywowanie nauczycieli do doskonale-nia zawodowego, o prowadzenie działań rozwojowych, w tym organizowanie szkoleń i narad; • monitoruje pracę placówki. Natomiast stosownie do § 23 i 24 Rozporządzenia: • dyrektor opracowuje na każdy rok szkolny plan nadzoru pedagogicznego, który przed-stawia na zebraniu rady pedagogicznej, a w przypadku placówki, w której nie tworzy się rady pedagogicznej – na zebraniu z udziałem nauczycieli i osób niebędących nau-czycielami, które realizują zadania statutowe placówki, w terminie do 15 września roku szkolnego, którego dotyczy plan, • dyrektor w terminie do 31 sierpnia przedstawia na zebraniu rady pedagogicznej, a w przypadku placówki, w której nie tworzy się rady pedagogicznej – na zebraniu z udziałem nauczycieli i osób niebędących nauczycielami, które realizują zadania sta-tutowe placówki, wyniki i wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego. Oznacza to, że Rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego ma zastosowanie do przedszkoli niepublicznych wyłącznie w zakresie, w którym dotyczy ono nadzoru sprawowa-nego przez kuratora. Reguluje uprawnienia wizytatorów, zasady dokonywania przez nich kon-troli w placówce, wyłączając przepisy dotyczące wszelkich form nadzoru wewnętrznego – ewaluacji wewnętrznej, kontroli i wspomagania, planów nadzoru itd. Jeśli w przedszkolu nie ma obowiązku prowadzenia wewnętrznego nadzoru pedagogicznego, to nie ma również obo-wiązku zatrudniania dyrektora czy wicedyrektora ds. pedagogicznych, który miałby się takim nadzorem zajmować. Brak obowiązku nie wyklucza takiej możliwości. Przedszkole nadal podlega nadzorowi kuratora, natomiast jedną z funkcji nadzoru wewnętrznego jest dostarcze-nie dyrektorowi i nauczycielom wiedzy na temat działalności przedszkola, co umożliwia przygotowanie się do kontroli sprawowanej przez wizytatorów. Mimo że obowiązku sprawowania nadzoru wewnętrznego nie ma, osoba prowadząca przed-szkole może w jego statucie przewidzieć stanowisko dyrektora ds. pedagogicznych i taka re-gulacja jest jak najbardziej zgodna z prawem. Co więcej, osoba na takim stanowisku może pobierać wynagrodzenie w wysokości maksymalnej ustalonej przepisami Ustawy o finanso-waniu zadań oświatowych, a wydatek może być pokryty z dotacji. Z uwagi na nieobligatoryj-ność takiego stanowiska można z niego zgodnie z prawem zrezygnować, a zaoszczędzone w ten sposób środki przeznaczyć na inne wydatki dopuszczalne z dotacji.