STAN PRAWNY NA 7 SIERPNIA 2020 Kierunki polityki oświatowej państwa 2020/2021 Opracował: Wojciech Wasielewski, pracownik kuratorium oświaty, współpracownik ośrodka doskonalenia nauczycieli. Prowadzi m.in. zajęcia z prawa oświatowego, ewaluacji i zarządzania oświatą. Zajmuje się bada-niami oświatowymi i doskonaleniem zawodowym nauczycieli. Prelegent szkoleń dotyczących nadzoru pedagogicznego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2020 r. poz. 910), • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1327), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie pod-stawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształce-nia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie za-sad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2017 r. poz. 1591 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej do-kumentacji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1646 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U. z 2017 r. poz. 1611 ze zm.). Z powodu zawieszenia planowanego nadzoru pedagogicznego od marca 2020 r. oraz czaso-wego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, tematyka kierunków polityki oświatowej pań-stwa w dużym stopniu powtarza zagadnienia z poprzedniego roku szkolnego. Minister Edukacji Narodowej, na podstawie art. 60 ust. 3 pkt 1 Ustawy Prawo oświatowe, ustalił podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2020/2021. Warto podkreślić, że z kierunków tych wynikają zadania dla organów nadzoru pedagogicznego, placówek doskonalenia nauczycieli oraz szkół i placówek publicznych. Dy-rektorzy przedszkoli publicznych powinni wykorzystywać je do planowania własnego nadzoru i organizacji pracy przedszkola. W tym zakresie kontynuowane są dotychczasowe roz-strzygnięcia, które precyzowały, że nadzór pedagogiczny planuje się również zgodnie z po-trzebami przedszkola. W roku szkolnym 2020/2021 dyrektor nadal planuje nadzór pedago-giczny, w tym ewaluacje wewnętrzne, uwzględniając wnioski ze sprawowanego nadzoru pe-dagogicznego w poprzednim roku szkolnym. W nadchodzącym roku szkolnym podstawowymi kierunkami realizacji polityki oświatowej państwa będą: 1. Wdrażanie nowej podstawy programowej w szkołach ponadpodstawowych ze szcze-gólnym uwzględnieniem edukacji przyrodniczej i matematycznej. Rozwijanie samo-dzielności, innowacyjności i kreatywności uczniów. 2. Wdrażanie zmian w kształceniu zawodowym, ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia osób dorosłych. 3. Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia oraz wsparcia psychologiczno- -pedagogicznego wszystkim uczniom z uwzględnieniem zróżnicowania ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych. 4. Wykorzystanie w procesach edukacyjnych narzędzi i zasobów cyfrowych oraz metod kształcenia na odległość. Bezpieczne i efektywne korzystanie z technologii cyfrowych. 5. Działania wychowawcze szkoły. Wychowanie do wartości, kształtowanie postaw i re-spektowanie norm społecznych. W przedszkolu dyrektor zobowiązany jest realizować zadania, które bezpośrednio dotyczą organizacji pracy przedszkoli, czyli punkty 3, 4 i 5. Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia oraz wsparcia psychologiczno-pedagogicznego wszystkim uczniom z uwzględnieniem zróżnicowania ich potrzeb rozwojowych i eduka-cyjnych Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia jest od wielu lat zadaniem ewaluacji. Szczegółowo zostało opisane w Rozporządzeniu w sprawie wymagań wobec szkół i placówek. Zadaniem przedszkola jest realizacja wskazań wynikających z wymagań oraz planowanie pracy przed-szkola z wykorzystaniem wskazań wynikających z diagnozy pracy przedszkola. Szerzej dia-gnoza jakości pracy obejmuje: • ewaluację realizowanych w przedszkolu programów, • diagnozowanie efektów pracy nauczycieli, • oceny skuteczności podejmowanych działań w zakresie wychowania przedszkolnego. Kolejnym elementem zapewnienia wysokiej jakości kształcenia jest formułowanie wniosków oraz wdrażanie zmian w pracy przedszkola oraz poszczególnych nauczycieli. Z kolei pomocą psychologiczno-pedagogiczną obejmuje się wszystkich wychowanków, którzy tej pomocy potrzebują (nie tylko tych, którzy posiadają orzeczenie lub opinię poradni psychologiczno- -pedagogicznych). Przedszkola zobowiązane są do indywidualizacji kształcenia oraz zapew-nienia wsparcia wszystkim dzieciom, stosownie do ich potrzeb. Katalog potrzeb, które są podstawą do objęcia wychowanka pomocą psychologiczno-pedagogiczną, jest katalogiem otwartym. Najważniejszym elementem tak rozumianej pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest rozpoznanie przez nauczyciela indywidualnych potrzeb i możliwości rozwojowych i edukacyjnych dziecka poprzez: • diagnozę – zebranie informacji o indywidualnym rozwoju dziecka i jego funkcjach poznawczo-motorycznych, fizycznych, emocjonalno-społecznych, • zrozumienie zarówno natury, zaburzeń i trudności, jak i potencjału dziecka, • prognozowanie jego rozwoju, • podjęcie decyzji o postępowaniu korygującym, kompensacyjnym lub innym oraz stworzenie planu interwencji, pomocy i wsparcia, • wdrożenie zaplanowanych działań, odpowiedniego postępowania, • ocenę postępów i efektów podjętych oddziaływań. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest realizowana m.in. poprzez zajęcia rozwijające uzdolnienia, zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, zajęcia logopedyczne, zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne, realizację obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, porady, konsultacje. Wykorzystanie w procesach edukacyjnych narzędzi i zasobów cyfrowych oraz metod kształcenia na odległość. Bezpieczne i efektywne korzystanie z technologii cyfrowych W zakresie kompetencji cyfrowych podstawa programowa wskazuje na potrzebę kształtowa-nia samodzielnej aktywności poznawczej, w tym korzystania z nowoczesnej technologii. Ważne! W przypadku konieczności pracy zdalnej, zapewnienie bezpieczeństwa dzieci pozostających w domu spoczywa na ich rodzicach. Są oni także odpowiedzialni za potencjalne szkody, jakie mogą spowodować ich dzieci za pośrednictwem internetu innym osobom. Należy przypomnieć, że zdalne nauczanie w przypadku przedszkola oznacza realizację pod-stawy programowej wychowania przedszkolnego przy współpracy nauczyciela i rodziców, w warunkach edukacji domowej. Zadaniem nauczycieli przedszkola jest przekazywanie ro-dzicom informacji za pośrednictwem strony internetowej przedszkola lub innej formy komu-nikacji dotyczących: • propozycji wykonania prac plastycznych, projektów technicznych, zabaw badawczych lub eksperymentów, • konkretnych propozycji aktywności dziecka, adekwatnych do realizowanego w przed-szkolu programu, • opracowanych propozycji twórczej aktywności dzieci, • wskazywania zasobów internetowych, np. słuchowisk, audycji radiowych, informacji o programach telewizyjnych, a także programów i zabaw online. Materiały powinny być udostępniane w rozsądnej ilości i w odpowiednich odstępach czasowych. Czas, w którym dziecko nie chodzi do przedszkola, można wykorzystać w warunkach domo-wych na większe usamodzielnienie dziecka pod okiem i przy wsparciu rodziców. Dziecko powinno bawić się samodzielnie swoimi zabawkami, konstruować, układać, wykonywać czynności porządkowe, swobodne w swej aktywności fizycznej poprzez wykonywanie ćwi-czeń gimnastycznych. Zgodnie ze wskazaniami MEN nauczyciele w czasie pracy zdalnej mo-gą korzystać z: • e-materiałów dydaktycznych dostępnych na stronach: www.epodreczniki.pl, www.gov.pl/zdalnelekcje, www.cke.gov.pl, www.ore.edu.pl, programów i materiałów prezentowanych na kanałach telewizji, • innych wybranych przez nauczyciela elektronicznych zasobów dydaktycznych do-stępnych w sieci lub wcześniej zgromadzonych własnych materiałów elektronicznych, • materiałów wytwarzanych samodzielnie w postaci tekstów, prezentacji, filmów i in-nych form. Ważne! Nauczyciel w czasie organizacji pracy zdalnej jest zobowiązany określać aktywność dzieci, sprawdzać, czy zapoznały się ze wskazanym materiałem. Takimi aktywnościami mogą być m.in. przesłanie plików z nagranymi wypowiedziami, prezentacjami, filmami, wypowiedź dziecka na forum oraz wykorzystanie gier i zabaw komputerowych. Działania wychowawcze przedszkola. Wychowanie do wartości, kształtowanie postaw i respektowanie norm społecznych Podstawa programowa wskazuje, że celem wychowania przedszkolnego jest wsparcie cało-ściowego rozwoju dziecka. Wsparcie to realizowane jest przez proces opieki, wychowania i nauczania, co umożliwia dziecku odkrywanie własnych możliwości, sensu działania oraz gromadzenie doświadczeń na drodze prowadzącej do prawdy, dobra i piękna. W efekcie ta-kiego wsparcia dziecko osiąga dojrzałość do podjęcia nauki na pierwszym etapie edukacji. Zadaniem przedszkola w zakresie wychowania ku wartościom jest kreowanie sytuacji prowa-dzących do poznania przez dziecko wartości i norm społecznych, których źródłem jest rodzi-na, grupa w przedszkolu, inne dorosłe osoby, w tym osoby starsze, oraz rozwijania zachowań wynikających z wartości możliwych do zrozumienia na tym etapie rozwoju, a także systema-tyczne uzupełnianie, za zgodą rodziców, realizowanych treści wychowawczych o nowe za-gadnienia, wynikające z pojawienia się w otoczeniu dziecka zmian i zjawisk istotnych dla jego bezpieczeństwa i harmonijnego rozwoju. Z kolei kształtowanie postaw i respektowanie norm społecznych jest oczywiście wskazaniem realizacji wymagania szczegółowo opisanego w Rozporządzeniu w sprawie wymagań wobec szkół i placówek. Powyższy akt prawny wskazuje na następujące zadania przedszkola: • dzieci w przedszkolu czują się bezpiecznie, a relacje między wszystkimi członkami społeczności przedszkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu, • dzieci wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje, • podejmuje się działania wychowawcze i profilaktyczne mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, • w przedszkolu kształtuje się postawę odpowiedzialności dzieci za działania własne i działania podejmowane w grupie, • podejmowane działania wychowawcze i profilaktyczne są monitorowane, ocenia się ich skuteczność, a w razie potrzeby, dokonuje się ich modyfikacji. Szczegółowe ustalenie zarówno katalogu wartości, jak i działań podejmowanych w procesie wychowania do wartości powinien zostać wypracowany wspólnie przez całą społeczność przedszkolną, czyli nauczycieli, rodziców i dzieci.