STAN PRAWNY NA 31 LIPCA 2020 Kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2020/2021 – zadania dyrektora Opracował: Wojciech Wasielewski, pracownik kuratorium oświaty Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910), • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1327), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U z 2018 r. poz. 467 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2017 r. poz. 1591 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1646 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 maja 2019 r. w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów szkolnictwa branżowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 991 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U. z 2017 r. poz. 1611 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 sierpnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1647). Minister Edukacji Narodowej, na podstawie art. 60 ust. 3 pkt 1 Ustawy Prawo oświatowe, ustalił podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2020/2021. Warto podkreślić, że z kierunków realizacji polityki oświatowej państwa wynikają zadania dla organów nadzoru pedagogicznego, placówek doskonalenia nauczycieli oraz placówek publicznych. Dyrektorzy poradni psychologiczno-pedagogicznych powinni wykorzystywać je do planowania własnego nadzoru i organizacji pracy poradni. W tym zakresie kontynuowane są dotychczasowe rozstrzygnięcia, które precyzowały, że nadzór pedagogiczny planuje się również zgodnie z potrzebami poradni. W roku szkolnym 2020/2021 dyrektor nadal planuje nadzór pedagogiczny, w tym ewaluacje wewnętrzne, uwzględniając wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego w poprzednim roku szkolnym. W związku z zawieszeniem planowanego nadzoru pedagogicznego od marca 2020 r. oraz czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, tematyka kierunków polityki oświatowej państwa w dużym stopniu powtarza zagadnienia z poprzedniego roku szkolnego. Ważne informacje dla dyrektorów Dyrektor poradni powinien uwzględnić kierunki polityki oświatowej państwa w związku z obowiązkiem wspomagania szkół i placówek. Zgodnie z § 10 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno- -pedagogicznych dyrektor poradni powinien zaplanować w roku szkolnym 2020/2021 m.in. wspomaganie przedszkoli, szkół i placówek, polegające na zaplanowaniu i przeprowadzeniu działań mających na celu poprawę jakości pracy przedszkola, szkoły lub placówki w zakresie: • wynikającym z kierunków realizacji przez kuratorów oświaty polityki oświatowej państwa, ustalanych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania zgodnie z art. 60 ust. 3 pkt 1 Prawa oświatowego oraz wprowadzanych zmian w systemie oświaty, • wymagań stawianych wobec przedszkoli, szkół i placówek, których wypełnianie jest badane przez organy sprawujące nadzór pedagogiczny w procesie ewaluacji zewnętrznej, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 44 ust. 3 Prawa oświatowego, • realizacji podstaw programowych, • rozpoznawania potrzeb dzieci i młodzieży oraz indywidualizacji procesu nauczania i wychowania. W związku z tym poradnia psychologiczno-pedagogiczna powinna uwzględnić kierunki polityki oświatowej państwa zarówno w zakresie organizacji pracy własnej, jak i planowania wspomagania szkół i placówek. W nadchodzącym roku szkolnym podstawowymi kierunkami realizacji polityki oświatowej państwa będą: 1. Wdrażanie nowej podstawy programowej w szkołach ponadpodstawowych ze szczególnym uwzględnieniem edukacji przyrodniczej i matematycznej. Rozwijanie samodzielności, innowacyjności i kreatywności uczniów. 2. Wdrażanie zmian w kształceniu zawodowym, ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia osób dorosłych. 3. Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia oraz wsparcia psychologiczno-pedagogicznego wszystkim uczniom – z uwzględnieniem zróżnicowania ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych. 4. Wykorzystanie w procesach edukacyjnych narzędzi i zasobów cyfrowych oraz metod kształcenia na odległość. Bezpieczne i efektywne korzystanie z technologii cyfrowych. 5. Działania wychowawcze szkoły. Wychowanie do wartości, kształtowanie postaw i respektowanie norm społecznych. 1. Wdrażanie nowej podstawy programowej w szkołach ponadpodstawowych ze szczególnym uwzględnieniem edukacji przyrodniczej i matematycznej. Rozwijanie samodzielności, innowacyjności i kreatywności uczniów Jak wskazano powyżej, poradnia psychologiczno-pedagogiczna jest zobowiązana wspierać szkoły, przedszkola i placówki w realizacji podstaw programowych. Szczególne zadania spoczywają na pracownikach poradni w realizacji programów wychowawczo- -profilaktycznych, dostosowania tempa i metod pracy do indywidualnych potrzeb ucznia. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego to zgodnie z art. 4 pkt 24 Prawa oświatowego obowiązkowe zestawy celów kształcenia i treści nauczania, w tym umiejętności opisane w formie ogólnych i szczegółowych wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności, które powinien posiadać uczeń po zakończeniu określonego etapu edukacyjnego, oraz zadania wychowawczo-profilaktyczne szkoły, uwzględniane odpowiednio w programach wychowania przedszkolnego, programach nauczania i podczas realizacji zajęć z wychowawcą oraz umożliwiające ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych, a także warunki i sposób realizacji tych podstaw programowych. Nowa podstawa programowa dla szkół ponadpodstawowych będzie obowiązywać od roku szkolnego 2020/2021 w klasie I i II: • czteroletniego liceum ogólnokształcącego, • pięcioletniego technikum, • dwuletniej branżowej szkoły II stopnia, zarówno dla uczniów będących absolwentami branżowej szkoły I stopnia, którzy ukończyli gimnazjum, jak i tych kończących ośmioletnią szkołę podstawową. Wdrażając nową podstawę programową, należy zwrócić uwagę na odmienne regulacje w zakresie: • powrotu do spiralnego układu treści nauczania ‒ w rozumieniu powtarzania i utrwalania materiału na kolejnych, wyższych etapach nauczania, • położenie większego nacisku na kształcenie kompetencji kluczowych, • wzmocnienia wychowawczej i profilaktycznej funkcji szkoły poprzez szersze uwzględnienie w podstawie programowej zadań wychowawczo-profilaktycznych, • zastąpienia, począwszy od klasy V szkoły podstawowej, idei integracji przedmiotowej korelacją przedmiotową (w ramach przedmiotów humanistycznych oraz przedmiotów przyrodniczych i ścisłych), • wzmocnienia edukacji w zakresie języków obcych nowożytnych, naukę drugiego języka obecnego, jak również możliwość kształcenia dwujęzycznego, • wzmocnienie efektywności nauczania języka ojczystego przez wprowadzanie uczniów w tradycję kulturowo-literacką, która ma służyć zakorzenieniu w przeszłości, wykształceniu poczucia tożsamości i ciągłości kultury, • szerszego uwzględniania w podstawie programowej poszczególnych przedmiotów technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK), co umożliwi kształcenie kompetencji i umiejętności cyfrowych uczniów również w ramach innych przedmiotów, • wprowadzenia nauki programowania, począwszy od edukacji wczesnoszkolnej, • szerszego niż obecnie uwzględnienie problematyki edukacji dla bezpieczeństwa, w tym ratownictwa medycznego, • ustalenia takiego zakresu treści nauczania, który – biorąc pod uwagę przewidzianą w projektowanych zmianach przepisów określających ramowy plan nauczania dla szkoły podstawowej liczbę godzin zajęć poszczególnych przedmiotów – umożliwi nauczycielom rozwijanie umiejętności pracy zespołowej uczniów, rozwiązywania problemów i realizację ciekawych projektów edukacyjnych, • rozwijania wiedzy i umiejętności w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych przez wyodrębnienie nauczania biologii, chemii, fizyki i geografii już na II etapie edukacyjnym – z kontynuacją na III etapie edukacyjnym. Zgodnie z wskazaniami MEN nowa podstawa programowa wyznacza jedynie ramy kształcenia określone wyłącznie przez wymagania, jakie powinien spełniać uczeń na zakończenie każdego etapu edukacyjnego. Nauczyciele, realizując programy nauczania, mogą wykraczać poza zakres wymagań określonych w podstawie programowej i dostosowywać tempo pracy i metody nauczania do możliwości uczniów. Ponadto w podstawie programowej w części wstępnej określono istotne wskazania dla szkół, mianowicie: • cele kształcenia w szkole ponadpodstawowej, • najważniejsze umiejętności (kluczowe kompetencje), które powinny być rozwijane w ramach kształcenia w szkole ponadpodstawowej, • najważniejsze zadania szkoły ponadpodstawowej w odniesieniu do poszczególnych obszarów działalności edukacyjnej i wychowawczo-profilaktycznej, • główne cele kształcenia dla poszczególnych przedmiotów. Realizacja podstawy programowej w szkołach ponadpodstawowych W liceach ogólnokształcących i technikach (III etap kształcenia) został zwiększony tygodniowy wymiar godzin historii, geografii, biologii, chemii i fizyki realizowanych w zakresie podstawowym. W liceum ogólnokształcącym dla młodzieży uczniowie będą mogli wybrać od dwóch do trzech przedmiotów realizowanych w zakresie rozszerzonym. Dodatkowo zwiększony został wymiar godzin przeznaczonych na realizację w zakresie rozszerzonym przedmiotu wiedza o społeczeństwie do ośmiu godzin tygodniowo (w czteroletnim okresie nauczania). Geografia, biologia, chemia i fizyka, w związku ze zwiększonym wymiarem godzin przeznaczonych na zakres podstawowy, zostaną włączone do grupy przedmiotów realizowanych w zakresie rozszerzonym w wymiarze sześciu godzin tygodniowo (język obcy nowożytny, historia, matematyka oraz informatyka). Dyrektor liceum ogólnokształcącego i technikum będzie ustalał jeden przedmiot spośród przedmiotów: filozofia, plastyka i muzyka, które będą realizowane obowiązkowo przez uczniów. W szkołach ponadpodstawowych możliwe jest zwiększenie przez dyrektora szkoły liczby godzin przeznaczonych na przedmioty realizowane w zakresie rozszerzonym albo przydzielenia przez dyrektora szkoły godzin na realizowanie przedmiotów uzupełniających, dla których nie została ustalona podstawa programowa, lecz program nauczania tych przedmiotów został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania. Od 1 września 2020 r. rolą przedmiotu język łaciński i kultura antyczna realizowanego w zakresie podstawowym jest wyposażenie uczniów w umiejętność czytania pod kierunkiem nauczyciela prostych tekstów łacińskich. Celem zajęć nie jest przekazywanie uczniom wiedzy deklaratywnej o języku i jego strukturze gramatycznej, ale kształcenie przede wszystkim umiejętności oraz pokazanie uczniom oddziaływania języka łacińskiego oraz kultury grecko- -rzymskiego antyku na języki i kulturę europejską wieków późniejszych.   Rozwijanie kompetencji matematycznych uczniów Rozwijanie kompetencji matematycznych jest jednym z podstawowych problemów kształcenia w polskiej szkole. Zgodnie z nową podstawą programową nauczanie matematyki w szkole powinno być dostosowane do konkretnego etapu rozwojowego i możliwości intelektualnych uczniów. W szkole ponadpodstawowej nauczanie matematyki opiera się na trzech fundamentach: • nauce rozumowania matematycznego, • kształceniu sprawności rachunkowej, • przekazywaniu wiedzy o własnościach obiektów matematycznych. Rozumowanie matematyczne, zgodnie z podstawa programową, to umiejętność poszukiwania rozwiązania danego zagadnienia. Ma na celu rozwijanie zdolności myślenia konstruktywnego, premiuje postępowanie nieschematyczne i twórcze. Ponadto rozumowanie matematyczne narzuca pewien rygor ścisłości: dowód matematyczny musi być poprawny. Dobre opanowanie umiejętności rozumowania matematycznego ułatwia w życiu codziennym odróżnianie prawdy od fałszu. Rozwijanie samodzielności, innowacyjności, kreatywności uczniów Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w liceum ogólnokształcącym i technikum należą m.in.: • myślenie – rozumiane jako złożony proces umysłowy, polegający na tworzeniu nowych reprezentacji za pomocą transformacji dostępnych informacji, obejmującej interakcję wielu operacji umysłowych (wnioskowanie, abstrahowanie, rozumowanie, wyobrażanie sobie, sądzenie, rozwiązywanie problemów, twórczość) – dzięki niemu uczniowie szkoły ponadpodstawowej uczą się równocześnie różnych przedmiotów, • rozwijanie następujących typów myślenia: analitycznego, syntetycznego, logicznego, komutacyjnego, przyczynowo-skutkowego, kreatywnego, abstrakcyjnego; zachowanie ciągłości kształcenia ogólnego rozwija zarówno myślenie percepcyjne, jak i myślenie pojęciowe; synteza obu typów myślenia stanowi podstawę wszechstronnego rozwoju ucznia, • kreatywne rozwiązywanie problemów z różnych dziedzin ze świadomym wykorzystaniem metod i narzędzi wywodzących się z informatyki, w tym programowanie, • umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno--komunikacyjnymi, w tym dbałość o poszanowanie praw autorskich i bezpieczne poruszanie się w cyberprzestrzeni, • umiejętność samodzielnego docierania do informacji, dokonywania ich selekcji, syntezy oraz wartościowania, rzetelnego korzystania ze źródeł. Zgodnie z nowa podstawą programową w szkołach ponadpodstawowych rozwijanie samodzielności, innowacyjności, kreatywności uczniów powinno realizować się poprzez powszechne zastosowanie metody projektu. Zakłada ona znaczną samodzielność i odpowiedzialność uczestników, co stwarza uczniom warunki do indywidualnego kierowania procesem uczenia się, wdraża uczniów do planowania oraz organizowania pracy, a także dokonywania samooceny. Projekty swoim zakresem mogą obejmować jeden lub więcej przedmiotów. Pozwalają na współdziałanie szkoły ze środowiskiem lokalnym oraz na zaangażowanie rodziców uczniów. 2. Wdrażanie zmian w kształceniu zawodowym, ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia osób dorosłych Poradnia, podobnie szkoła ogólnokształcąca, jest zobowiązana wspierać szkoły branżowe w przygotowaniu oferty programowej. Ważnym elementem przygotowania programów kształcenia zawodowego jest rozpoznawania potrzeb uczniów szkół branżowych oraz indywidualizacji procesu nauczania i wychowania. Wspomaganie szkół powinno dotyczyć w szczególności procedury przyjmowania programów, wynikającej z art. 22ab Ustawy o systemie oświaty, obejmującej, m.in.: • przygotowanie oferty programowej przez nauczycieli, • wybór do realizacji programu nauczania z zastosowaniem podręcznika, materiału edukacyjnego lub materiału ćwiczeniowego, • dopuszczenie przez dyrektora do użytku w danej szkole przedstawionych przez nauczycieli programów nauczania w kształceniu zawodowym, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej. Poradnia psychologiczno-pedagogiczna w szczególności powinna wspierać nauczycieli w dostosowaniu programów nauczania do potrzeb i możliwości uczniów. Przepisy dotyczące podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów szkolnictwa branżowego stosuje się począwszy od roku szkolnego 2020/2021 w: • pierwszym semestrze branżowej szkoły II stopnia, • w latach następnych również w kolejnych klasach lub semestrach tych szkół. W podstawie programowej kształcenia zawodowego efekty kształcenia zostały pogrupowane w części, zwane są jednostkami efektów kształcenia. Dla każdej jednostki efektów kształcenia (z wyjątkiem jednostek efektów kształcenia „Organizacja pracy małych zespołów” oraz „Kompetencje personalne i społeczne”) określono minimalną liczbę godzin. Umiejętności z zakresu organizacji pracy małych zespołów oraz kompetencji personalnych i społecznych powinny być kształtowane przez nauczycieli wszystkich obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego. Wyodrębnienie jednostek efektów kształcenia nie jest tożsame z wyodrębnieniem obowiązkowych zajęć edukacyjnych (przedmiotów/modułów). Podziału na obowiązkowe zajęcia edukacyjne dokonuje się w programie nauczania dopuszczonym do użytku w danej szkole przez dyrektora szkoły. Kształcenie osób dorosłych odbywa się w ramach kształcenia ustawicznego, które jest zdefiniowane w Prawie oświatowym (art. 4 ust. 2 pkt 30, zapis obowiązuje od 1 września 2019 r.) jako kształcenie w szkołach dla dorosłych, branżowych szkołach II stopnia i szkołach policealnych, a także uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych przez osoby, które spełniły obowiązek szkolny. 3. Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia oraz wsparcia psychologiczno- -pedagogicznego wszystkim uczniom, z uwzględnieniem zróżnicowania ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych Jednym z najważniejszych zadań poradni psychologiczno-pedagogicznej jest wspomaganie szkół i przedszkoli w zakresie rozpoznawania potrzeb dzieci i młodzieży oraz indywidualizacji procesu nauczania i wychowania. Poradnia jest zobowiązana realizować współpracę z przedszkolami, szkołami i placówkami w udzielaniu i organizowaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz opracowywaniu i realizowaniu indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych oraz indywidualnych programów zajęć rewalidacyjno-wychowawczych. Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia jest od wielu lat zadaniem ewaluacji i zostało szczegółowo opisane w Rozporządzeniu w sprawie wymagań wobec szkół i placówek. Zadaniem placówki jest realizacja wskazań wynikających z wymagań oraz planowanie pracy z wykorzystaniem wskazań wynikających z diagnozy pracy szkoły. Szerzej diagnoza jakości pracy obejmuje: • ewaluację realizowanych w szkole programów, • diagnozowanie efektów pracy nauczycieli, • oceny skuteczności podejmowanych działań wychowawczych. Kolejnym elementem zapewnienia wysokiej jakości kształcenia jest formułowanie wniosków oraz wdrażanie zmian w pracy placówki oraz poszczególnych nauczycieli. Z kolei pomocą psychologiczno-pedagogiczną obejmuje wszystkich uczniów, którzy tej pomocy potrzebują (nie tylko tych, którzy posiadają orzeczenie lub opinię poradni psychologiczno-pedagogicznych). Szkoły i przedszkola zobowiązane są do indywidualizacji kształcenia oraz zapewnienia wsparcia wszystkim uczniom lub wychowankom, stosownie do ich potrzeb. Katalog potrzeb, które są podstawą do objęcia ucznia lub wychowanka pomocą psychologiczno-pedagogiczną, jest katalogiem otwartym. Najważniejszym elementem tak rozumianej pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest rozpoznanie przez nauczyciela indywidualnych potrzeb i możliwości rozwojowych i edukacyjnych ucznia poprzez: • diagnozę dziecka poprzez zebranie informacji o indywidualnym jego rozwoju i funkcjach poznawczo-motorycznych, fizycznych, emocjonalno-społecznych, • zrozumienie zarówno natury, zaburzeń i trudności, jak i potencjału ucznia, • prognozowanie jego rozwoju, • podjęcie decyzji o postępowaniu korygującym, kompensacyjnym lub innym oraz stworzenie planu interwencji, pomocy i wsparcia, • wdrożenie zaplanowanych działań, odpowiedniego postępowania, • ocena postępów i efektów podjętych oddziaływań. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest realizowana m.in. poprzez zajęcia rozwijające uzdolnienia, zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, zajęcia logopedyczne, zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne, realizację obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, porady, konsultacje. 4. Wykorzystanie w procesach edukacyjnych narzędzi i zasobów cyfrowych oraz metod kształcenia na odległość. Bezpieczne i efektywne korzystanie z technologii cyfrowych Wsparcie dla szkół powinno dotyczyć przede wszystkim rozpoznawania potrzeb dzieci i młodzieży oraz indywidualizacji procesu nauczania i wychowania. Zgodnie z podstawą programowa szkoła ma stwarzać uczniom warunki do nabywania wiedzy i umiejętności potrzebnych do rozwiązywania problemów z wykorzystaniem metod i technik wywodzących się z informatyki, w tym logicznego i algorytmicznego myślenia, programowania, posługiwania się aplikacjami komputerowymi, wyszukiwania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł, posługiwania się komputerem i podstawowymi urządzeniami cyfrowymi oraz stosowania tych umiejętności na zajęciach z różnych przedmiotów m.in. do pracy nad tekstem, wykonywania obliczeń, przetwarzania informacji i jej prezentacji w różnych postaciach. Szkoła ma również przygotowywać ich do dokonywania świadomych i odpowiedzialnych wyborów w trakcie korzystania z zasobów dostępnych w internecie, krytycznej analizy informacji, bezpiecznego poruszania się w przestrzeni cyfrowej, w tym nawiązywania i utrzymywania opartych na wzajemnym szacunku relacji z innymi użytkownikami sieci. Szkoły i placówki, zapewniając uczniom dostęp do internetu, są zobowiązane podejmować działania zabezpieczające uczniów przed dostępem do treści, które mogą stanowić zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju. W przypadku konieczności pracy zdalnej zapewnienie bezpieczeństwa uczniów pozostających w domu spoczywa na ich rodzicach. Są oni także odpowiedzialni za potencjalne szkody, jakie mogą spowodować ich dzieci za pośrednictwem internetu innym osobom. Zgodnie ze wskazaniami MEN nauczyciele w czasie pracy zdalnej mogą korzystać z materiałów elektronicznych: • e-materiałów dydaktycznych dostępnych na stronach: www.epodreczniki.pl, www.gov.pl/zdalnelekcje, www.cke.gov.pl, www.ore.edu.pl, programów i materiałów prezentowanych na kanałach telewizji, • innych wybranych przez nauczyciela elektronicznych zasobów dydaktycznych dostępnych w sieci lub wcześniej zgromadzonych własnych materiałów elektronicznych, • materiałów wytwarzanych samodzielnie w postaci tekstów, prezentacji, filmów i innych form, z których korzystasz w nauczaniu. Nauczyciel w czasie organizacji pracy zdalnej jest zobowiązany określać aktywności ucznia, sprawdzać, czy zapoznał się ze wskazanym materiałem, a także oceniać efekty jego pracy. Takimi aktywnościami mogą być m.in.: • przesłanie plików z tekstami wypracowań, rozwiązaniami zadań, nagranymi wypowiedziami, prezentacjami, • wypowiedź ucznia na forum, • udział w dyskusjach online, • wykorzystanie różnorodnych form gier i testów. Zdalne nauczanie powinno zostać zorganizowane z wykorzystaniem różnorodnych rozwiązań technologicznych, które zapewniają uczniom dostęp do materiałów oraz możliwość wykonania i przedstawienia nauczycielowi aktywności. Dostęp powinien być zabezpieczony indywidualnym hasłem, aby zapewnić ochronę wizerunku nauczyciela i ucznia oraz prawa autorskie do materiałów. Placówka może korzystać z: • zintegrowanej platformy edukacyjnej epodreczniki.pl, • platformy wspomagającej zdalne nauczanie, które szkoła może zainstalować i skonfigurować na potrzeby kształcenia na odległość, • dziennika elektronicznego umożliwiającego realizację programu nauczania, • poczty elektronicznej wykorzystywanej do wymiany i przekazywania informacji, materiałów i rozwiązań między nauczycielami i uczniami, • innych rozwiązań, które są odpowiednie do nauczania na odległość. Zarówno nauczyciele, jak i uczniowie oraz ich rodzice powinni zostać poinformowani, że nieodpowiedzialne logowanie się do stron komercyjnych, bez przeczytania regulaminu portali, automatyczne wyrażanie zgód na dostęp do zdjęć, filmów, kontaktów, które są w telefonie, może okazać się niebezpieczne. Ważne jest również, aby podczas zdalnej nauki nie narażać uczniów na nieumyślne złamanie prawa, gdy nieświadomie udostępnimy dane osobowe lub wizerunek kolegów i koleżanek ucznia. Nauczyciele powinni sprawdzać aktualność zabezpieczeń na komputerach i smartfonach uczniów oraz zachęcać rodziców do instalowania darmowych programów kontroli rodzicielskiej. W tym zakresie poradnia powinna wspomagać rodziców, informując ich o zasadach bezpiecznego i efektywnego korzystania z technologii cyfrowych. Warto przypomnieć, że o wszelkich formach cyberprzemocy (słownej, nękania, podszywania się pod inne osoby) placówka jest zobowiązana informować odpowiednie organy, zarówno w sytuacji, kiedy ofiarą jest uczeń, jak i nauczyciel. 5. Działania wychowawcze. Wychowanie do wartości, kształtowanie postaw i respektowanie norm społecznych Poradnia powinna planować wspomaganie szkół i placówek w realizowaniu zadań wychowawczych i wspierać edukacyjną funkcję przedszkola, szkoły i placówki. Kolejnym zadaniem poradni jest udzielanie nauczycielom, pomocy w rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych. Wychowanie do wartości jest jednym z najważniejszych zadań i obowiązków szkoły. Katalog wartości, którymi powinny kierować się szkoły w procesie wychowania, określa preambuła Prawa oświatowego: „Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości Ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności”. Natomiast podstawa programowa wskazuje, że: „kształcenie i wychowanie powinno sprzyjać rozwijaniu postaw obywatelskich, patriotycznych i społecznych uczniów. Zadaniem szkoły jest wzmacnianie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i regionalnej, przywiązania do historii i tradycji narodowych, przygotowanie i zachęcanie do podejmowania działań na rzecz środowiska szkolnego i lokalnego, w tym do angażowania się w wolontariat. Szkoła dba o wychowanie młodzieży w duchu akceptacji i szacunku dla drugiego człowieka, kształtuje postawę szacunku dla środowiska przyrodniczego, motywuje do działań na rzecz ochrony środowiska oraz rozwija zainteresowanie ekologią”. Z kolei kształtowanie postaw i respektowanie norm społecznych jest oczywiście wskazaniem realizacji wymagania szczegółowo opisanego w Rozporządzeniu w sprawie wymagań wobec szkół i placówek. Powyższy akt prawny wskazuje na następujące zadania: • placówka realizuje działania wychowawcze i profilaktyczne – w tym mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie pożądanych zachowań, które są dostosowane do potrzeb uczniów i środowiska, • ocenia się ich skuteczność, a w razie potrzeb – modyfikuje. • działania szkoły lub placówki zapewniają uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne, a relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu. • zasady zachowania i wzajemnych relacji w szkole lub placówce są ustalone i przestrzegane przez uczniów, pracowników szkoły oraz rodziców. Szczegółowe ustalenie zarówno katalogu wartości, jak i działań podejmowanych w procesie wychowania do wartości powinny zostać wypracowane wspólnie przez całą społeczność szkolną, czyli nauczycieli, rodziców i uczniów.