STAN PRAWNY NA 26 CZERWCA 2020 Organizacja konkursów na stanowiska urzędnicze w szkole Opracował: Roman Lorens, konsultant ds. organizacji i zarządzania oświatą, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli, były długoletni dyrektor szkoły, lider i koordynator doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry kierowniczej szkół, autor licznych artykułów z zakresu zarządzania oświatą i publikacji książkowych Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2086 ze zm.), • Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282), • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 936 ze zm.). Zgodnie z obowiązującymi przepisami zatrudnienie pracownika samorządowego (a więc także pracownika niepedagogicznego zatrudnionego w szkole), jeśli dotyczy zatrudnienia na wolnym stanowisku urzędniczym (w tym również na kierowniczym stanowisku urzędniczym), musi być poprzedzone naborem w formie konkursu (art. 11 Ustawy o pracownikach samorządowych, dalej: ups.). Konkursu nie przeprowadza się jedynie w przypadku przeniesienia pracownika oraz w przypadku zatrudnienia osoby na zastępstwo w związku z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika niepedagogicznego. Dlatego nabór w formie konkursu należy przeprowadzić wyłącznie w przypadku chęci obsadzenia wolnego stanowiska urzędniczego. Kiedy należy zorganizować konkurs? Wolnym stanowiskiem urzędniczym, w tym wolnym kierowniczym stanowiskiem urzędniczym, jest stanowisko, na które zgodnie z przepisami ustawy albo w drodze porozumienia nie został przeniesiony pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, posiadający kwalifikacje wymagane na danym stanowisku, lub nie został przeprowadzony na to stanowisko nabór albo na którym mimo przeprowadzonego naboru nie został zatrudniony pracownik. Zgodnie z art. 4 ust. 2 ups. pracownicy samorządowi zatrudniani są na stanowiskach urzędniczych, w tym kierowniczych stanowiskach urzędniczych oraz stanowiskach pomocniczych i obsługi. Wykaz stanowisk wraz z ich podziałem wynika z załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych: • stanowiska kierownicze urzędnicze: o główny księgowy, o zastępca głównego księgowego, o administrator bezpieczeństwa informacji (inspektor ochrony danych); • stanowiska urzędnicze: o główny specjalista, o główny specjalista ds. BHP, starszy specjalista ds. BHP, specjalista ds. BHP, starszy inspektor ds. BHP, inspektor ds. BHP, o starszy informatyk, informatyk, o samodzielny referent, starszy referent, referent, o księgowy, starszy księgowy. Obowiązek przeprowadzania konkursu nie dotyczy natomiast zatrudniania pracowników niepedagogicznych na stanowiskach pomocniczych i obsługi (tzw. stanowiskach pracowniczych). To, które stanowiska są stanowiskami urzędniczymi, a które pracowniczymi, określa Rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Należy zauważyć, że ww. Rozporządzenie zawiera dokładny wykaz stanowisk (ich nazewnictwo), na jakich mogą być zatrudniani pracownicy samorządowi, zatem dyrektor szkoły zatrudniający w szkole pracownika niepedagogicznego na stanowisko urzędnicze lub pracownicze nie ma swobody w określeniu nazwy stanowiska, na jakim zatrudni tego pracownika. Ważne! Istotną odrębnością dotyczącą stanowisk urzędniczych, w tym kierowniczych urzędniczych, jest konieczność przeprowadzenia konkursu na wolne stanowisko. Natomiast zatrudnienie sekretarza szkoły, kierownika gospodarczego czy pomocy nauczyciela, tj. obsadzanie stanowisk pomocniczych i obsługi, nie wymaga organizowania konkursu. Kiedy nie ma obowiązku organizowania konkursu Stanowisko urzędnicze, na którym nikt nie jest zatrudniony, będzie obsadzane w trybie otwartego naboru. Według art. 12 ust. 1 ups. wolnym stanowiskiem urzędniczym, w tym wolnym kierowniczym stanowiskiem urzędniczym, jest jedynie stanowisko: • na które, zgodnie z przepisami ustawy albo w drodze porozumienia, nie został przeniesiony pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, posiadający kwalifikacje wymagane na danym stanowisku, • na które nie został przeprowadzony nabór albo • na którym mimo przeprowadzonego naboru nie został zatrudniony pracownik. Ponadto obsadzenie stanowiska urzędniczego, w tym kierowniczego stanowiska urzędniczego, nie będzie wymagało przeprowadzenia konkursu w sytuacji, gdy: • zatrudnienie ma nastąpić wyłącznie na zastępstwo w związku z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika samorządowego (art. 12 ust. 2 ups.), • stanowisko będzie obsadzone przez przeniesienie innego pracownika, w drodze awansu wewnętrznego – przeniesienie na wyższe stanowisko pracownika, który wykazuje inicjatywę w pracy i sumiennie wykonuje swoje obowiązki; możliwy tylko w ramach danej grupy stanowisk (art. 20 ups.), • stanowisko będzie obsadzone w drodze przeniesienia pracownika z innej placówki – przeniesienie pracownika z innej jednostki, na jego wniosek lub za jego zgodą, w drodze porozumienia pracodawców (art. 22 ups.); ten tryb także dotyczy tylko osób, które są już zatrudnione na stanowiskach urzędniczych, w tym kierowniczych stanowiskach urzędniczych, • stanowisko będzie obsadzone w drodze przeniesienia wewnętrznego w związku ze zmianami organizacyjnymi – w przypadku reorganizacji jednostki pracownika samorządowego zatrudnionego na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, można przenieść na inne stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom, jeżeli ze względu na likwidację zajmowanego przez niego stanowiska nie jest możliwe dalsze jego zatrudnienie na tym stanowisku (art. 23 ups.), • w ciągu trzech miesięcy od dnia nawiązania stosunku pracy z osobą wyłonioną w drodze otwartego naboru istnieje konieczność ponownego obsadzenia tego samego stanowiska – wtedy możliwe jest zatrudnienie na tym stanowisku innej osoby spośród pięciu najlepszych kandydatów, którzy przystąpili do konkursu (art. 15 ust. 3 ups.). Konieczność upublicznienia informacji o konkursie Zasady przeprowadzania naboru na wolne stanowiska urzędnicze u pracodawcy samorządowego regulują przepisy przywołanej ups. Stosownie do nich kierownik jednostki (np. dyrektor szkoły) jest obowiązany zamieścić w Biuletynie Informacji Publicznej oraz na tablicy informacyjnej w jednostce, w której jest prowadzony nabór, ogłoszenie o wolnym stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, oraz o naborze kandydatów na to stanowisko (art. 13 ups.). Ogłoszenie o naborze powinno zawierać: • nazwę i adres jednostki, • określenie stanowiska, • określenie wymagań związanych ze stanowiskiem, zgodnie z opisem danego stanowiska, ze wskazaniem, które z nich są niezbędne, a które dodatkowe, • wskazanie zakresu zadań wykonywanych na stanowisku, • informację o warunkach pracy na danym stanowisku, • informację, czy w miesiącu poprzedzającym datę upublicznienia ogłoszenia wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w jednostce, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, wynosi co najmniej 6 proc., • wskazanie wymaganych dokumentów, • określenie terminu i miejsca składania dokumentów. Ważne! Termin składania dokumentów określony w ogłoszeniu o naborze nie może być krótszy niż 10 dni od dnia opublikowania tego ogłoszenia w Biuletynie Informacji Publicznej. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 13 ust. 4 ups. informacje o kandydatach, którzy zgłosili się do naboru, stanowią informację publiczną w zakresie objętym wymaganiami związanymi ze stanowiskiem określonym w ogłoszeniu o naborze. W toku naboru komisja wyłania nie więcej niż pięciu najlepszych kandydatów spełniających wymagania niezbędne oraz w największym stopniu spełniających wymagania dodatkowe, których przedstawia kierownikowi jednostki w celu zatrudnienia wybranego kandydata. Ważne! Jeżeli w jednostce wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, w miesiącu poprzedzającym datę upublicznienia ogłoszenia o naborze jest niższy niż 6 proc., pierwszeństwo w zatrudnieniu na stanowiskach urzędniczych, z wyłączeniem kierowniczych stanowisk urzędniczych, przysługuje osobie niepełnosprawnej, o ile znajduje się w gronie pięciu wybranych osób. Spośród wybranych pięciu najlepszych kandydatów wybieramy osobę, która zostanie zatrudniona. Jeśli wśród pięciu najlepszych kandydatów znajduje się osoba niepełnosprawna, a wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w danej placówce w miesiącu poprzedzającym datę upublicznienia ogłoszenia o naborze jest niższy niż 6 proc., należy zatrudnić tę osobę – zasada ta nie dotyczy kierowniczych stanowisk urzędniczych. Z przeprowadzonego naboru kandydatów sporządza się protokół, który zawiera: • określenie stanowiska, na które był przeprowadzany nabór, liczbę kandydatów oraz imiona, nazwiska i miejsca zamieszkania w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego nie więcej niż pięciu najlepszych kandydatów wraz ze wskazaniem kandydatów niepełnosprawnych, o ile w placówce wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych jest niższy niż 6 proc., których przedstawia się kierownikowi jednostki, • liczbę nadesłanych ofert na stanowisko, w tym liczbę ofert spełniających wymagania formalne, • informację o zastosowanych metodach i technikach naboru, • uzasadnienie dokonanego wyboru, • skład komisji przeprowadzającej nabór. Zatrudnianie osoby, która wygrała konkurs Zgodnie z art. 16 ups. stosunek pracy pracownika samorządowego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę nawiązuje się na czas nieokreślony lub na czas określony. Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności. Natomiast w przypadku osób podejmujących po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym, w tym na kierowniczym stanowisku urzędniczym, umowę o pracę zawiera się na czas określony, nie dłuższy niż sześć miesięcy. Przez osobę podejmującą po raz pierwszy pracę rozumie się osobę, która nie była wcześniej zatrudniona w jednostkach na czas nieokreślony albo na czas określony dłuższy niż sześć miesięcy i nie odbyła służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym. W przypadku takiego pracownika, w czasie trwania zawartej z nim umowy o pracę na czas określony, organizuje się służbę przygotowawczą. Decyzję w sprawie skierowania do służby przygotowawczej i jej zakresu podejmuje kierownik jednostki, w której pracownik jest zatrudniony, biorąc pod uwagę poziom przygotowania pracownika do wykonywania obowiązków wynikających z opisu stanowiska oraz na podstawie opinii osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony. Służba przygotowawcza ma na celu teoretyczne i praktyczne przygotowanie pracownika do należytego wykonywania obowiązków służbowych i trwa nie dłużej niż trzy miesiące oraz kończy się egzaminem. Ważne! Na umotywowany wniosek osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony, kierownik jednostki może zwolnić z obowiązku odbywania służby przygotowawczej pracownika, którego wiedza lub umiejętności umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych. Uzyskanie pozytywnego wyniku egzaminu kończącego służbę przygotowawczą jest warunkiem dalszego zatrudnienia pracownika. Obowiązkiem kierownika jednostki jest określenie, w drodze zarządzenia, szczegółowego sposobu przeprowadzania służby przygotowawczej i organizowania egzaminu kończącego tę służbę. Ważne! Po uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu, a przed zawarciem nowej umowy o pracę, pracownik składa w obecności kierownika jednostki lub sekretarza ślubowanie o następującej treści: „Ślubuję uroczyście, że na zajmowanym stanowisku będę służyć państwu polskiemu i wspólnocie samorządowej, przestrzegać porządku prawnego i wykonywać sumiennie powierzone mi zadania”. Do treści ślubowania mogą być dodane słowa: „Tak mi dopomóż Bóg”. Złożenie ślubowania pracownik potwierdza podpisem. Należy pamiętać, że odmowa złożenia ślubowania powoduje wygaśnięcie stosunku pracy. Zatrudnianie członków rodzin Przy zatrudnianiu pracowników samorządowych, bez względu na rodzaj stanowiska, należy pamiętać o istotnym ograniczeniu dotyczącym zatrudniania członków rodziny. Małżonkowie oraz osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli nie mogą być zatrudnieni w tej samej placówce, jeżeli powstałby między tymi osobami stosunek bezpośredniej podległości służbowej. W jednej szkole mogą pracować spokrewnione osoby, o ile nie występuje między nimi stosunek bezpośredniej podległości służbowej. Nic nie stoi na przeszkodzie, by stanowisko np. głównej księgowej i administratora bezpieczeństwa informacji zajmowały osoby spokrewnione, o ile między nimi nie będzie zachodziła bezpośrednia podległość służbowa. Ważne! Zgodnie z art. 617 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego krewnymi w linii prostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej. Krewnymi w linii bocznej są osoby, które pochodzą od wspólnego przodka, a nie są krewnymi w linii prostej. Stopień pokrewieństwa określa się według liczby urodzeń, wskutek których powstało pokrewieństwo.