STAN PRAWNY NA 15 MAJA 2020 Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty Nauczyciele poradni od 10 kwietnia do 30 kwietnia br. prowadzili pracę zdalną (tj. terapię online, konsultacje i porady telefoniczne, zbierali wywiady z rodzicami i nauczycielami w celu sporządzenia diagnozy do wydania opinii i orzeczeń). Uczestniczyli oni też w Zespole Orzekającym bezpośrednio w poradni – wydaliśmy 30 orzeczeń. Prowadzili również wsparcie psychologiczne – dyżury w ramach telefonicznych porad dla wszystkich mieszkańców powiatu. Pracowali też osobiście w poradni w wyznaczonych godzinach i dniach. Wykonali więc swoją pracę zgodnie z przydziałem godzinowym 20 godzin (etat) i przydzielonymi im od 1 września 2019 r. nadgodzinami. Uważam, że należy im wypłacić pensję zasadniczą z dodatkiem motywacyjnym i za staż pracy, ale też trzeba im zapłacić za nadgodziny. Organ prowadzący uważa zaś, że wypłacenie pracownikom uposażenia za godziny ponadwymiarowe jest niezgodne z prawem. Czy zapłacenie pracownikom za ich pracę będzie łamaniem dyscypliny budżetowej? Czy można zapłacić pracownikom za godziny ponadwymiarowe? Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.), • Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215). Jak zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w Wyroku z dnia 24 kwietnia 2008 r. (sygn. II SA/Ol 329/08): „zagadnienie płatności za nieprzepracowane godziny ponadwymiarowe nie zostało uregulowane w przepisach Karty nauczyciela. Kwestia ta nie może być także ustalana w regulaminach wynagradzania, których zakres regulacji ogranicza się wyłącznie do szczegółowych warunków obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe”. Dlatego sięgnąć należy do art. 81 § 1 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60 proc. wynagrodzenia. Oznacza to, że nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe tylko i wyłączenie wtedy, gdy był gotów do ich wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy. Przez pozostawanie w gotowości do wykonywania pracy należy rozumieć: • istnienie zamiaru wykonywania pracy, • istnienie realnej możliwości jej wykonywania, • uzewnętrznienie woli jej świadczenia, • pozostawanie w dyspozycji pracodawcy przez cały czas niemożności wykonywania pracy. W sytuacji gdy placówki były zamknięte dla uczniów, nie istniała realna możliwość realizacji godzin ponadwymiarowych, nauczyciel nie pozostawał zatem w gotowości do ich wykonania, zostały one bowiem odwołane. I wreszcie przyczyna ich odwołania, gdy dzieje się to na podstawie Rozporządzenia, jak w przypadku pandemii koronawirusa, nie leży po stronie pracodawcy. Tu jednak istotna uwaga. Zasada niewypłacania wynagrodzenia za godziny ponadpodstawowe obowiązywała stosunkowo krótko, do 24 marca. Od 25 marca nauczyciele mogli również realizować zajęcia przewidziane właśnie w ramach godzin ponadwymiarowych, co oznacza, że za okres od 25 marca należy nauczycielom wypłacić wynagrodzenie również za te dodatkowe godziny. Prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe wynika wprost z przepisów. Zgodnie z § 7 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493 ze zm.) zajęcia realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu kształcenia nauczyciel realizuje w ramach obowiązującego go przed dniem wejścia w życie Rozporządzenia tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami albo na ich rzecz, a w przypadku godzin zajęć realizowanych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych – w ramach godzin ponadwymiarowych, o których mowa w art. 35 Karty nauczyciela. Przepis ten mówi zatem wprost, że godziny ponadwymiarowe są realizowane w ramach obowiązującego nauczyciela przed dniem wejścia w życie Rozporządzenia, czyli przed 25 marca, tygodniowego wymiaru godzin. Nie ma zatem podstaw do pozbawiania nauczyciela wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe w okresie od 10 kwietnia, jeżeli w tym czasie zadania przewidziane w ramach godzin zostały przez nauczyciela zrealizowane. Oficyna MM nie udziela porad prawnych. Odpowiedzi są wyłącznie wyrazem własnej oceny Doradcy Prawnego Oficyny MM. Nie stanowią urzędowej wykładni prawa, a ich zastosowanie nie może rodzić odpowiedzialności za ewentualne skutki zastosowania zaproponowanych rozwiązań zarówno ze strony Oficyny MM, jak i Doradcy Prawnego Oficyny MM.