Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne online Opracowała: Alicja Mironiuk, nauczyciel, animator, oligofrenopedagog i wykładowca. Łącząc różne doświadczenia zawodowe, poszukuje twórczych metod w pracy z dziećmi i dorosłymi w odniesieniu do alternatywnych koncepcji pedagogicznych, idei zrównoważonego rozwoju oraz kultury popularnej Niemalże od pierwszych dni wprowadzenia stanu epidemii nauczyciele zmierzyli się z poszukiwaniami rozwiązań edukacyjnych adekwatnych do okoliczności i możliwych do wprowadzenia zdalnie. Debata publiczna dotycząca zdalnego nauczania już od miesięcy toczy się w internecie, a pytań jest wiele. Jak nauczać? Za pomocą jakich środków? W jaki sposób „przeliczać” czas pracy zdalnej na pracę realną? Tematem tej dyskusji jest często nauczanie dzieci, które nie posiadają żadnych deficytów, gdyż te stanowią najliczniejszą grupę uczniów. Rzadziej podnoszony temat dotyczy sposobów kontynuowania pracy korekcyjno-kompensacyjnej i terapeutycznej w trybie zdalnym. Czy rodzic może być terapeutą? Efektywna praca korekcyjno-kompensacyjna przebiega według wielu zasad, ma swoją metodykę, której specjaliści uczą się latami, często metodą prób i błędów. Jest działaniem profesjonalnym, planowanym według indywidualnych potrzeb ucznia. Nauczyciele, pedagodzy czy terapeuci pamiętają niełatwą drogę, jaką przeszli w swojej pracy terapeutycznej. Trudno więc oczekiwać, że rodzice, którzy pozostali z dziećmi w domu, będą dysponować podobnymi kompetencjami. Planując zdalną pracę korekcyjno-kompensacyjną, nie oczekujmy efektów takich jak w poradni, ale zachęcajmy rodziców do kontynuowania działań, a przede wszystkim pozostańmy z nimi w kontakcie. Jakie formy pracy czy też rozwiązania mogą być pomocne w kontynuowaniu zajęć online? Pomysł nr 1 – opracowany konspekt Na czym to polega? Przygotowujemy „scenariusz” zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, w którym w punktach proponujemy rozwiązania metodyczne. Nie może to być jednak taka forma konspektu, jaką przygotowujemy, np. na hospitację. Powinien to być bardziej plan działań, które niekoniecznie przebiegną według klasycznego schematu składającego się z trzech faz: • orientacyjno-moblilizującej, • intensywnej pracy terapeutycznej • relaksyjąco-odpręzającej. Planowanie zadania warto opisać według schematu, który będzie zawierał cel zadania, listę pomocy dydaktycznych, a także przebieg opisujący zabawę „krok po kroku” wraz z instrukcją postępowania w przypadku trudności dzieci. Nie jest to opis, który znalazłby się w scenariuszu zajęć otwartych, ale wskazuje na rekomendowaną kolejność działań rodziców. Jest to więc forma skróconej instrukcji metodycznej. W konspekcie powinno znaleźć się kilka opisanych zabaw, przykładowo mogą one zostać przedstawione w taki sposób, jak zabawa poniżej: Złap jajko – zabawa ćwicząca umiejętność dodawania w zakresie 10 Co będzie potrzebne? • 20 papierowych jajek – 10 kolorowych, 10 podpisanych (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10), kartka i ołówek. Jak się bawić? • Dorosły zapisuje równanie (w zakresie 10) na kartce: 2 + 3 = … • Dziecko odczytuje zapis, dorosły prosi, by dziecko podało wynik, wybierając jajko z właściwą cyfrą. • Jeżeli dziecko się waha lub podany przez nie wynik jest błędny, prosimy, by ułożyło pod zapisanymi cyframi odpowiednią liczbę kolorowych jajek (jedno pod drugim) i przeliczyło, dotykając każde jajko palcem. • Gdy dziecko ustali poprawny wynik, prosimy, by ułożyło podobne zadanie dla dorosłego. • W kolejnych rundach naprzemiennie tworzymy zadania (dorosły–dziecko, dziecko–dorosły) i staramy się zwiększać sumę. Jakie możliwości daje wykorzystanie pomysłu nr 1: • niewielkie wymagania sprzętowe – dokument można otworzyć nawet w telefonie, nie trzeba go drukować, • zawiera dokładny opis czynności krok po kroku, • tego rodzaju konspekt ułatwia dokumentowanie pracy online. Jakie ograniczenia dostrzegamy w pomyśle nr 1: • wymaga przygotowania pomocy dydaktycznych (tu: wycięcia jajek przez rodzica), • brak kontroli zadania i możliwości sprawdzenia, czy rodzic wykonał zadanie, a jeżeli tak, to czy zgodnie ze wskazówkami, • konieczność dokładnego opisania wielu zadań w przystępnej formie (aby zabawę wytłumaczyć rodzicom, trzeba „porzucić” przekonanie o uniwersalności wiedzy metodycznej). Pomysł nr 2 – karta pracy Na czym to polega? Zwykle karta pracy stanowi załącznik do konspektu, jest popularną formą pracy na zajęciach korekcyjno-kompensacyjnej (zwłaszcza w przypadku starszych uczniów), zawiera dokładny opis zadania. Możliwości: • jeżeli uczeń sprawnie czyta, może samodzielnie wykonać zadanie, • rodzic po uzupełnieniu karty przez dziecko może wysłać zdjęcie (co też może stanowić formę udokumentowania pracy). Ograniczenia: • karta pracy wymaga wydrukowania – nie wszyscy rodzice mają taką możliwość, • szczególnie w przypadku młodszych dzieci, wsparcie w ramach zajęć korekcyjno- -kompensacyjnych wymaga pracy na konkretach (pomocach dydaktycznych), które umożliwiają manipulowanie, ponadto kartą pracy nie zrealizujemy wszystkich celów, • w czasie poszukiwania inspiracji w internecie, a zwłaszcza przesyłania kart pracy rodzicom, należy pamiętać o przestrzeganiu praw autorskich. Pomysł nr 3 – filmiki instruktażowe/nagranie instrukcji Na czym to polega? Filmy w zajęciach online mają szerokie zastosowania. Mogą to być zarówno filmiki (lub nagrania głosowe) autorskie albo te, które już należą do zasobów internetowych. Mają one szerokie zastosowanie: od webinarów (wykładów online dla rodziców dotyczących popularnych zagadnień związanych ze wspieraniem dziecka), przez instrukcje (przedstawiające sposób wykonania zabaw lub ćwiczeń) oraz filmy edukacyjne. Możliwości: • rodzice mogą odtworzyć filmik nawet na smartfonie, • filmiki mogą prezentować zjawiska, eksperymenty, zagadnienia; ich tematyka może być szeroka, mogą służyć poszerzaniu wiedzy ogólnej, jak i zawierać elementy znane dzieciom z zajęć terapeutycznych, • autorskie nagrania, zwłaszcza filmy, stanowią namiastkę kontaktu interpersonalnego pedagoga z uczniem. Ograniczenia: • brak możliwości weryfikowania sposobu przetwarzania (udostępniania) nagrania przez rodziców, • do nagrania filmu dobrej jakości potrzebna jest kamera, mikrofon i słuchawki. Pomysł nr 4 – spotkanie online Na czym to polega? Za pomocą aplikacji Zoom lub przez Skype’a możemy spotkać się z uczniami na zajęciach. Przed spotkaniem przesyłamy mailem materiały do wydrukowania. Jeżeli typ zadania na to pozwala, możemy także udostępnić swój ekran uczniowi lub przesyłać wskazówki/poprawne odpowiedzi w formie czatu na bieżąco. Możliwości: • utrzymanie kontaktu interpersonalnego z uczniem, • realna możliwość wspierania i kontrolowania działań ucznia w czasie rzeczywistym, • możliwość dokumentowania czasu pracy, • sprzyja wspieraniu funkcji językowych u ucznia – prowadzeniu ćwiczeń logopedycznych i wspierających uczniów z grupy ryzyka specyficznych trudności w uczeniu się, • wspomniane narzędzia do wideokonferencji są bezpłatne i intuicyjne w obsłudze. Ograniczenia: • konkretne wymogi techniczne – kamera, mikrofon, słuchawki – a przede wszystkim dostęp do szybkiego internetu (zarówno u pedagoga, jak i w domu dziecka), • wymaga dostępu do komputera dla jednego dziecka w określonym czasie – w przypadku rodzin wielodzietnych termin takiej sesji lepiej ustalić z rodzicami, niż narzucać ustaloną datę i godzinę – wtedy istnieje szansa, że zajęcia korekcyjno-kompensacyjne nie zaburzą rytmu nauki, • konieczność obsługi wybranych funkcji narzędzia (np. czatu) – młodsi uczniowie i przedszkolaki będą potrzebować pomocy dorosłego. Pomysł nr 5 – autorska aplikacja Na czym to polega? Przygotowanie aplikacji, z której uczeń będzie korzystał, klikając w poszczególne ikonki lub slajdy, może okazać się ciekawym rozwiązaniem. Takich aplikacji możemy używać zarówno po to, żeby przygotowywać testy wstępne lub końcowe, jak i po to, by z ich pomocą poprowadzić zajęcia z wybranych dziedzin. Przykładowe aplikacje (darmowe narzędzia lub takie, w przypadku których rozszerzono darmowe opcje na czas epidemii): Genial.ly – w tej aplikacji możemy pracować zarówno w oparciu o prezentację (stopniowanie treści), jak i o jeden slajd. Narzędzie umożliwia pracę na wielu zasobach – możemy dodawać tekst, zdjęcia, filmy, nagrania głosowe – jako widoczny slajd lub „ukryte” ikonki, które ukazują swoją zawartość po kliknięciu. Quizlet – bardzo dobre narzędzie do wprowadzania nowych pojęć i przygotowania fiszek, a także sprawdzania postępów uczniów. Zawiera zakładki do tworzenia ćwiczeń/testów w pisaniu, mówieniu, słuchaniu. Po rejestracji możemy przygotować własne pomoce, w tym gry dydaktyczne, w oparciu o wcześniej wprowadzone kategorie. Learning Apps – narzędzie do tworzenia gier edukacyjnych. Na stronie znajdziemy wiele gotowych rozwiązań, ale mamy też możliwość utworzenia autorskiej aplikacji. Po darmowej rejestracji możemy korzystać z wielu gotowych szablonów, które są intuicyjne w obsłudze oraz umożliwiają wgranie nagrań wideo lub audio. Możliwości: • aplikacje są atrakcyjną pomocą dydaktyczną dla dziecka, • obsługa wspomnianych narzędzi jest intuicyjna i oparta na zasadach obsługi smartfona (można z nich korzystać również na smartfonie), • to przykładowe formy zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnej w pracy pedagoga, • umożliwiają dokumentację pracy. Ograniczenia: • przygotowanie takich zajęć nie jest trudne, ale wymaga od pedagoga nauczenia się edycji narzędzia. Podsumowanie Powyższe rozwiązania można łączyć, np. zajęcia korekcyjno-kompensacyjne mogą polegać na przygotowaniu konspektu z załącznikami w formie nagrań audio lub wideo. Spotkanie przez Skype’a może polegać na wspólnym wypełnieniu i sprawdzeniu karty pracy. Możliwości jest wiele, co sprawia, że zajęcia mogą być zróżnicowane. Przede wszystkim mogą służyć nie tylko realizowaniu programu pracy korekcyjno-kompensacyjnej, ale też zmotywowaniu i zainteresowaniu ucznia w czasie, gdy przebywa w domu.