STAN PRAWNY NA 25 KWIETNIA 2025

Prawo definiuje edukację domową jako spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą. Taka forma edukacji stanowi alternatywę dla tradycyjnego sposobu nauczania, realizowanego w oparciu o system szkolnictwa. Każdy uczeń korzystający z edukacji domowej podlega jednak prawnie pod konkretną placówkę oświatową. Na czym polegają obowiązki dyrektora szkoły w zakresie edukacji domowej?

Edukacja domowa w aktualnym kształcie, z pewnymi zmianami, funkcjonuje od kwietnia 2009 r., jednak odsetek uczniów kształcących się w ten sposób to wciąż jedynie niewielki procent ich ogólnej liczby. Abstrahując od tego, czy edukacja domowa jest skuteczniejszą formą nauczania, czy nie, należy zauważyć, że dyrektorzy jednostek oświatowych na mocy obecnie obowiązujących przepisów odgrywają ważną rolę w systemie edukacji domowej. Dyrektor ma za zadanie nadzorować, czy uczeń będzie w sposób prawidłowy realizował podstawę programową obowiązującą na danym etapie edukacyjnym.

Przypisanie do odpowiedniej jednostki oświatowej

Mimo tego, że większa część procesu edukacyjnego ucznia korzystającego z edukacji domowej odbywa się poza szkołą, edukacji domowej w obecnej formule nie da się całkowicie oderwać od systemu oświaty, w tym od poszczególnych jej jednostek. Edukacja domowa jest wyjątkiem od zasady, z której wynika, że odbycie rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki odbywa się w odpowiedniej jednostce oświatowej. Zgodnie z art. 37 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe możliwość spełniania ww. obowiązków poza przedszkolem czy szkołą mają wyłącznie dzieci i uczniowie, którzy zostali do nich przyjęci. To oznacza, że dziecko lub uczeń korzystający z edukacji domowej zawsze będą przypisani do konkretnej jednostki oświatowej, której dyrektor będzie sprawdzał prawidłowość realizacji obowiązku szkolnego w domu.

Wniosek o edukację domową

Pierwszym krokiem na drodze rozpoczęcia realizowania przez ucznia obowiązku szkolnego lub nauki w domu jest złożenie przez jego rodziców wniosku. Wniosek powinien być skierowany do dyrektora odpowiedniej publicznej lub niepublicznej jednostki oświatowej, do której dziecko lub uczeń zostali przyjęci. Przepisy art. 37 Prawa oświatowego nie określają, jakie elementy powinien posiadać taki wniosek, dlatego należy odnieść się do regulacji określających zasady wszczynania postępowania administracyjnego na żądanie strony. Zgodnie z art. 63 Kodeksu postępowania administracyjnego prawidłowo sporządzone pisemne podanie strony, np. wniosek, powinno zawierać:

• dane osoby, która go składa,
• adres składającego wniosek,
• treść żądania – wyrażenie przez dyrektora zgody na realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub nauki poza szkołą,
• podpis strony (obojga rodziców, jeżeli przysługuje im władza rodzicielska).

Kolejnym wymogiem przy składaniu wniosku o rozpoczęcie edukacji domowej jest konieczność dołączenia do niego przez rodziców:

• oświadczenia o zapewnieniu dziecku warunków umożliwiających realizację podstawy programowej obowiązującej na danym etapie edukacyjnym,
• zobowiązania o przystępowaniu przez dziecko/ucznia do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych w każdym roku szkolnym.

W sytuacji gdy wniosek będzie niekompletny, np. zabraknie któregoś z wymaganych załączników, dyrektor powinien wezwać rodziców do uzupełnienia braków w dokumentacji w terminie nie krótszym niż 7 dni z pouczeniem, że nieuzupełnienie tych braków spowoduje nierozpatrzenie ich wniosku (art. 64 § 2 k.p.a.).