STAN PRAWNY NA 30 KWIETNIA 2020 Nadzór merytoryczny i pedagogiczny w pracy księdza/katechety. Konkordat a prawa dyrektora Opracowała: Joanna Swadźba, prawnik Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.), • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1481 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. z 1992 r. Nr 36 poz. 155 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1658 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 sierpnia 2019 r. w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1625), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz.U. z 2017 r. poz. 1575 ze zm.), • Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 r. (Dz.U. z 1998 r. Nr 51 poz. 318). Podstawa prawna nauczania religii w szkołach Jednym z najważniejszych przepisów umożliwiających nauczanie religii w polskich szkołach publicznych jest Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską podpisany 28 lipca 1993 r. W myśl art. 12 Konkordatu państwo polskie zapewnia, że „(…) szkoły publiczne podstawowe i ponadpodstawowe, prowadzone przez organy administracji państwowej i samorządowej, organizują zgodnie z wolą rodziców naukę religii katolickiej w ramach planu zajęć szkolnych”. Zgodnie z zasadami wynikającymi z Konkordatu nauczanie religii odbywa się na podstawie programów opracowanych i zatwierdzonych przez właściwe władze kościelne, które następnie zostają przedstawione ministrowi edukacji narodowej. Taka sama zasada obowiązuje w przypadku podręczników do nauki religii. Obecnie podstawę prawną nauczania religii (nie tylko katolickiej) w publicznych szkołach podstawowych, gimnazjach oraz szkołach ponadgimnazjalnych stanowi art. 12 Ustawy o systemie oświaty. Natomiast sposób i warunki, na jakich religia jest nauczana w tych placówkach, określa minister edukacji narodowej w porozumieniu z władzami kościelnymi. Stosownie do treści Rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach publicznych, wydanego na podstawie przywołanego wyżej art. 12 uso., w publicznych szkołach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych organizuje się naukę religii na życzenie rodziców, a w publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych organizuje się w ramach planu zajęć naukę religii lub etyki na życzenie rodziców, a w przypadku pełnoletnich uczniów na życzenie samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie (§ 1 ust. 1). Życzenie dotyczące nauczania religii albo etyki musi zostać wyrażone w formie pisemnego oświadczenia, o czym stanowią przepisy przywołanego Rozporządzenia (§ 1 ust. 2). To oświadczenie nie musi być odnawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione. Nie można zobowiązać ucznia do uczestniczenia w nauczaniu religii lub etyki. Co więcej, prawo zabrania jakiegokolwiek dyskryminowania uczniów z powodu uczestniczenia lub nieuczestniczenia w nauce religii lub etyki (§ 1 ust. 3). Uczniom, którzy nie korzystają z nauki religii lub etyki, szkoła jest zobowiązana na czas trwania tych zajęć zapewnić opiekę lub zajęcia wychowawcze. Uprawnienia do nauczania religii Podstawowym dokumentem regulującym zasady organizowania i nauczania religii w szkole jest Rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Nauczycielem religii w szkole mogą być ksiądz lub katecheta (osoba świecka z odpowiednim wykształceniem, np. ukończonymi studiami teologicznymi oraz przygotowaniem pedagogicznym). Niezbędny dokument upoważniający do nauczania religii to skierowanie od biskupa diecezjalnego (w przypadku Kościoła katolickiego) albo skierowanie właściwych władz zwierzchnich (w przypadku pozostałych Kościołów i innych związków wyznaniowych). Dyrektor szkoły zatrudnia nauczyciela religii wyłącznie na podstawie wydanego w formie pisemnej imiennego skierowania adresowanego do konkretnej szkoły przez właściwy organ kościelny, np. przez biskupa diecezjalnego. Nauczyciel religii powinien również spełniać wymagania kwalifikacyjne określone w porozumieniu pomiędzy MEN-em a właściwymi władzami kościelnymi. Porozumienia takie publikowane są w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Edukacji Narodowej. Obecnie zawartych jest siedem porozumień w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli religii: 1) Porozumienie pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii (Dz.Urz. MEN z 2019 r. poz. 9), 2) Porozumienie pomiędzy Polską Radą Ekumeniczną oraz Ministerstwem Edukacji Narodowej z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej (Dz.Urz. MEN z 2013 r. poz. 11), 3) Porozumienie pomiędzy Zarządem Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego a Ministrem Edukacji Narodowej z dnia 13 lutego 1995 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii (Dz.Urz. MEN z 1995 r. Nr 3 poz. 7), 4) Porozumienie pomiędzy Naczelną Radą Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz Ministrem Edukacji Narodowej z dnia 12 lipca 2012 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii (Dz.Urz. MEN z 2012 r. poz. 14), 5) Porozumienie pomiędzy Aliansem Ewangelicznym w Rzeczypospolitej Polskiej oraz Ministrem Edukacji Narodowej z dnia 8 maja 2012 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii Kościołów zrzeszonych w Aliansie Ewangelicznym w Rzeczypospolitej Polskiej i z nim współpracujących (Dz.Urz. MEN z 2012 r. poz. 9), 6) Porozumienie pomiędzy Ewangelicznym Związkiem Braterskim w Rzeczypospolitej Polskiej oraz Ministrem Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2013 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii (Dz.Urz. MEN z 2013 r. poz. 7), 7) Porozumienie pomiędzy Zborem w Wodzisławiu Śląskim oraz Ministrem Edukacji Narodowej z dnia 26 lutego 2015 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii Zboru w Wodzisławiu Śląskim (Dz.Urz. MEN z 2015 r. poz. 12). Nauczycieli religii zatrudnia się zgodnie z Kartą nauczyciela (§ 5 ust. 4 Rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach). Zasady nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy z nauczycielami religii określają przepisy art. 10, 10a, 11 KN. Zgodnie z tymi przepisami dyrektor szkoły (przedszkola) nawiązuje z nauczycielem stosunek pracy odpowiednio na podstawie umowy o pracę lub mianowania na stanowisku zgodnym z posiadanymi przez nauczyciela kwalifikacjami oraz zgodnie z posiadanym przez nauczyciela stopniem awansu zawodowego. Wymagania kwalifikacyjne dla nauczycieli określa art. 9 ust. 1 pkt 1 KN, według którego stanowisko to może zajmować osoba, która posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje. Stosownie natomiast do postanowień § 8 Rozporządzenia w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli kwalifikacje do nauczania religii posiada osoba, która spełnia wymagania kwalifikacyjne określone w porozumieniach pomiędzy MEN-em a Konferencją Episkopatu Polski, a także władzami innych Kościołów lub związków wyznaniowych. W świetle powyższych przepisów należy stwierdzić, że posiadanie imiennego skierowania do danej szkoły, wydanego przez władze zwierzchnie Kościołów i związków wyznaniowych, jest warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym do zatrudnienia danej osoby na stanowisku nauczyciela religii. To oznacza, że pomimo posiadania ważnego skierowania, dyrektor szkoły nie może zatrudnić danej osoby na stanowisku nauczyciela religii, jeśli taka osoba nie spełnia wymagań kwalifikacyjnych określonych w stosownych porozumieniach. Należy zaznaczyć jednak, że władze kościelne powinny wydawać skierowania jedynie osobom spełniającym odpowiednie wymagania kwalifikacyjne. Tym samym skierowanie nauczyciela religii do danej szkoły, wydane przez właściwe władze zwierzchnie Kościoła katolickiego lub inne właściwe władze kościelne, jest równoznaczne z posiadaniem przez nauczyciela religii odpowiednich kwalifikacji wymaganych przez władze kościelne. Anulowanie takiego skierowania oznacza utratę uprawnienia do nauczania religii w danej szkole oraz wypowiedzenie stosunku pracy katechecie lub księdzu. O cofnięciu skierowania właściwe władze kościelne powiadamiają dyrektora szkoły oraz organ prowadzący. Na okres pozostały do końca roku szkolnego Kościół do nauczania religii może skierować inną osobę, z tym że równocześnie jest zobowiązany do pokrycia związanych z tym kosztów (§ 5 ust. 2 Rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach). Dyrektor szkoły zostaje jedynie powiadomiony przez władzę kościelną o cofnięciu upoważnienia do nauczania religii konkretnemu nauczycielowi. Decyzja władzy kościelnej w tym względzie jest całkowicie autonomiczna i wiążąca dla dyrektora szkoły. Powyższe oznacza, że w razie cofnięcia skierowania ta osoba nie może dalej zajmować stanowiska nauczyciela religii w danej szkole, ponieważ z dniem cofnięcia skierowania traci uprawnienia do nauczania religii w tej placówce, mimo iż nadal spełnia wymagania kwalifikacyjne. W takiej sytuacji dyrektor szkoły jest zobowiązany na mocy art. 23 ust. 1 pkt 6 oraz art. 27 ust. 3 KN rozwiązać z nauczycielem stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy następuje z końcem tego miesiąca, w którym nastąpiło cofnięcie skierowania do nauczania religii. Cofnięcie skierowania i jego konsekwencje W tym miejscu warto wskazać kazus, jaki miał miejsce w listopadzie 2014 r. W jednej ze szkół katechetka została zwolniona na skutek cofnięcia skierowania do nauczania religii, choć w dniu cofnięcia tego skierowania była w ciąży. Niestety, anulowanie skierowania automatycznie powoduje utratę uprawnień do nauczania religii w tej placówce, a to z kolei stanowi podstawę do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem na mocy prawa. Nie ma w takim przypadku zastosowania ochrona przysługująca kobiecie w ciąży. Zatem zgodne z prawem jest zwolnienie nauczycielki religii, której cofnięto skierowanie. Należy zauważyć, że ochrona trwałości stosunku pracy polega na zakazie złożenia przez pracodawcę wypowiedzenia umowy o pracę oraz rozwiązywania umowy o pracę w okresie ciąży (art. 177 k.p.). Wyjątek stanowi sytuacja, gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika. Artykuł 52 k.p. przewiduje taki skutek w dwóch sytuacjach: ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych lub zawinionej utraty uprawnień niezbędnych do wykonywania danej pracy. W omawianym kazusie można wskazać dwa argumenty przemawiające za tym, że dyrektor szkoły zgodnie z prawem rozwiązał stosunek pracy z nauczycielką w ciąży, której władze kościelne cofnęły skierowanie. W tym przypadku to przepis prawa, a nie decyzja pracodawcy, stanowił podstawę rozwiązania stosunku pracy. Ponadto należy zauważyć, że katechetka, która żyła w związku konkubenckim, musiała mieć świadomość, że to jest postawa nieakceptowana przez Kościół, którego religii nauczała. W związku z tym utrata uprawnień do nauczania religii, na skutek cofnięcia skierowania, była zawiniona przez pracownika w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. Szczegółowe zasady nauczania religii w szkole Z postanowień art. 12 Ustawy o systemie oświaty oraz wydanego na jego podstawie ww. Rozporządzenia wynika, że publiczna szkoła jest zobowiązana do organizacji nauczania religii. Obowiązek zorganizowania lekcji religii w szkole istnieje dla grupy co najmniej siedmiu uczniów danej klasy. Dla mniejszej liczby wychowanków w klasie lekcje religii w szkole powinny być organizowane w grupie międzyklasowej. Jeżeli w szkole na naukę religii zgłosi się mniej niż siedmiu uczniów, organ prowadzący szkołę w porozumieniu z władzami kościelnymi organizuje naukę religii w grupie międzyszkolnej lub w pozaszkolnym punkcie katechetycznym (§ 2 Rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach). Nauka religii w przedszkolach i szkołach publicznych wszystkich typów odbywa się w wymiarze dwóch godzin zajęć przedszkolnych (właściwych dla danego poziomu nauczania) lub dwóch godzin lekcyjnych tygodniowo. Wymiar lekcji religii może być zmniejszony jedynie za zgodą biskupa diecezjalnego Kościoła katolickiego albo władz zwierzchnich pozostałych Kościołów i innych związków wyznaniowych. Przywołane na wstępie przepisy nie przewidują zwiększenia liczby godzin religii w przedszkolu lub szkole. Nadzór merytoryczny i pedagogiczny w pracy księdza/katechety W kształtowaniu treści programów nauczania religii Kościół katolicki, a także inne Kościoły, mają pełną niezależność. Wspomniane programy nauczania religii podlegają opracowaniu i zatwierdzaniu jedynie przez właściwe władze kościelne, dlatego nadzór merytoryczny nad treścią nauczania sprawują przedstawiciele władzy kościelnej. Wizytatorzy wyznaczeni przez biskupów diecezjalnych Kościoła katolickiego lub właściwe władze zwierzchnie innych Kościołów i związków wyznaniowych są upoważnieni do wizytowania lekcji religii. Listę osób uprawnionych do przeprowadzania wizytacji lekcji religii władze kościelne przekazują do wiadomości organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny (§ 11 omawianego Rozporządzenia). Nauczyciel religii ma prawo wyboru podręcznika do prowadzenia swojego przedmiotu i z odpowiednim wyprzedzeniem o podjętej decyzji powinien poinformować władze szkoły, a także uczniów i rodziców. Natomiast nadzór pedagogiczny sprawuje się w oparciu o przepisy oświatowe. Podstawę prawną przeprowadzanego nadzoru pedagogicznego stanowią Karta nauczyciela i Ustawa Prawo oświatowe. Zgodnie z art. 55 Prawa oświatowego cele nadzoru to m.in.: • ocenianie stanu, warunków i wyników działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, • ocenianie efektywności kształcenia i udzielanie pomocy szkołom w tym zakresie, • inspirowanie nauczycieli do innowacji pedagogicznych, metodycznych i organizacyjnych, • sprawdzanie realizacji podstaw programowych, • weryfikacja wymagań kwalifikacyjnych nauczycieli, • sprawdzenie przestrzegania statutu szkoły, • weryfikacja w zakresie przestrzegania praw dziecka i praw ucznia. Nadzór pedagogiczny nad nauczaniem religii w szkole w zakresie metodyki nauczania i zgodności z programem prowadzą dyrektor szkoły oraz pracownicy nadzoru pedagogicznego, na zasadach określonych m.in. w Rozporządzeniu w sprawie nadzoru pedagogicznego. W uzasadnionych przypadkach wnioski wynikające z nadzoru pedagogicznego mogą zostać przekazane biskupowi diecezjalnemu Kościoła katolickiego lub odpowiednio władzom zwierzchnim innych Kościołów. Do oceny sprawujących nadzór pedagogiczny należy decyzja o konieczności przekazania wniosków odpowiedniej władzy kościelnej. Ponadto przepisy ww. Rozporządzenia za nieprzekazanie władzy kościelnej wniosków z nadzoru nie przewidują żadnych konsekwencji prawnych. Prawa dyrektora wobec nauczyciela religii Nauczyciel religii jest zatrudniony w szkole i z tego tytułu podlega prawu oświatowemu. W związku z tym dyrektor szkoły ma prawo żądać wypełnienia obowiązków wypływających z tych przepisów. Ksiądz lub katecheta podlegają służbowo dyrektorowi szkoły. Nauczyciel religii odpowiada za jakość pracy oraz bezpieczeństwo uczniów także w czasie rekolekcji szkolnych. Ma też obowiązek realizacji programu nauczania, współpracy z nadzorem pedagogicznym, zachowania tajemnicy służbowej, wypełniania dziennika szkolnego, przestrzegania porządku pracy szkoły. Ponadto nauczyciel religii ma prawo do: • oceniania zachowań i osiągnięć uczniów, • mianowania, • uzyskania specjalizacji zawodowej, • wynagrodzenia, • urlopu wypoczynkowego, • członkostwa w radzie pedagogicznej, • organizowania olimpiad i konkursów. Należy zaznaczyć, że jeżeli nauczyciel religii naucza w grupie międzyklasowej (międzyoddziałowej) lub międzyszkolnej czy też w punkcie katechetycznym, to nadal ma obowiązek prowadzić odrębny dziennik zajęć, zawierający te same zapisy, które zawiera dziennik szkolny. Ponadto nauczyciel religii ma prawo do organizowania spotkań z rodzicami swoich uczniów również poza wyznaczonymi przez szkołę zebraniami ogólnymi, ustalając z dyrektorem szkoły termin i miejsce planowanego spotkania. Przepisy Rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach przewidują również uprawnienie nauczycieli religii do prowadzenia na terenie szkoły organizacji o charakterze społeczno-religijnym i ekumenicznym, na zasadach określonych w art. 86 Prawa oświatowego, tj. na takich zasadach, na jakich mogą w szkole działać pozostałe organizacje społeczne. Co istotne, przepisy stanowią, że nauczycielowi religii z tytułu prowadzenia ww. organizacji na terenie szkoły nie przysługuje dodatkowe wynagrodzenie. Nauczycielowi religii dyrektor szkoły nie może jednak przydzielić obowiązków wychowawcy klasy (§ 7 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii). Nauczyciel religii mimo to jest członkiem rady pedagogicznej. Praca nauczyciela, w tym księdza lub katechety, podlega ocenie na podstawie art. 6a Karty nauczyciela. Tej oceny dokonuje dyrektor szkoły, w której zatrudniony jest nauczyciel. Przy dokonywaniu oceny pracy nauczyciela religii dyrektor jest zobowiązany uwzględnić ocenę merytoryczną jego pracy ustaloną przez władzę kościelną. Oceniany nauczyciel może wnieść odwołanie od otrzymanej oceny. Należy je wnieść do organu nadzoru pedagogicznego za pośrednictwem dyrektora, w terminie 14 dni od dnia otrzymania oceny. Po rozpatrzeniu odwołania ocena staje się ostateczna. Szczegółowy tryb dokonywania oceny pracy nauczyciela reguluje Rozporządzenie w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego. Nauczyciel religii, z racji zatrudnienia w szkole, podlega również odpowiedzialności porządkowej. Za nieprzestrzeganie ustalonego porządku pracy (np. spóźnianie się do pracy, niepotwierdzanie przybycia i obecności w pracy) pracodawca stosuje kary porządkowe przewidziane w art. 108 k.p. Katalog kar porządkowych w tym zakresie obejmuje karę upomnienia lub nagany. Natomiast za nieprzestrzeganie przez nauczyciela religii przepisów BHP lub przepisów przeciwpożarowych, a także opuszczanie miejsca pracy bez usprawiedliwienia, stawianie się w pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy, dyrektor może oprócz kary upomnienia lub nagany zastosować również karę pieniężną. Wysokość kary pieniężnej za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika. Należy podkreślić, że dyrektor może zastosować jedynie kary porządkowe, które zostały przewidziane w Kodeksie pracy. Poza tym za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom określonym w art. 6 Karty nauczyciela nauczyciel religii podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej (art. 75 KN). W takim przypadku komisja dyscyplinarna może wymierzyć: • karę nagany z ostrzeżeniem, • zwolnienie z pracy, • zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie trzech lat od ukarania, • wydalenie z zawodu nauczyciela. Kara dyscyplinarna może zostać orzeczona, jeśli nauczyciel religii wyśmiewa, straszy i poniża uczniów, stosuje kary cielesne, używa przemocy psychicznej lub fizycznej wobec uczniów, dokonuje wobec nich czynów nierządnych. W praktyce postępowania dyscyplinarne wobec księży lub katechetów nauczających religii w szkole niemal się nie zdarzają. Zgodnie z uregulowaniami zawartymi w treści art. 85t KN dyrektor szkoły może zawiesić nauczyciela w pełnieniu obowiązków. Powodem podjęcia takich działań jest wszczęcie postępowania karnego przeciwko nauczycielowi, złożenie wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, jeżeli ze względu na powagę i wiarygodność wysuniętych zarzutów jest celowe odsunięcie nauczyciela od wykonywania obowiązków w szkole. Należy pamiętać, że w sprawach niecierpiących zwłoki nauczyciel może być zawieszony jeszcze przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Jeśli naruszenia dotyczą praw i dobra dziecka, dyrektor obligatoryjnie zawiesza nauczyciela w pełnieniu obowiązków. Natomiast w przypadku tymczasowego aresztowania zawieszenie nauczyciela w pełnieniu obowiązków następuje z mocy prawa. Dyrektor szkoły wobec nauczyciela religii winien zastosować te same przepisy oświatowe, jak wobec innych nauczycieli, a w pewnym zakresie, omówionym wyżej, związany będzie ustaleniami wynikającymi z Konkordatu i przepisów wydanych na jego podstawie, a także stosownych Porozumień zawartych przez MEN z władzami kościelnymi lub związkami wyznaniowymi.