Wsparcie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – rekomendacje MEN W czasie ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty zajęcia adresowane do uczniów ze specjalnymi potrzebami, w tym tych objętych kształceniem specjalnym i pomocą psychologiczno-pedagogiczną, organizuje się za pomocą metod i technik kształcenia na odległość. MEN przedstawiło kilka rekomendacji dotyczących pracy z dziećmi z niepełnosprawnościami, które mogą być przydatne zarówno nauczycielom, jak i rodzicom. Porady dotyczące kształcenia na odległość Aby wesprzeć rodziców, uczniów, nauczycieli oraz dyrektorów przygotowano poradnik dotyczący kształcenia na odległość. Uwzględniono w nim zadania nauczycieli i specjalistów, a także wskazówki dla rodziców, przykładowe metody pracy z uczniami, informacje na temat materiałów do wykorzystania w pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym z niepełnosprawnościami. Poradnik: https://www.gov.pl/web/edukacja/ksztalcenie-na-odleglosc--poradnik-dla-szkol Metody pracy z uczniem z niepełnosprawnościami W poradniku Kształcenie na odległość wskazano przykładowe metody pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami. Wśród nich wymienić można m.in.: • symulacje (naśladowanie rzeczywistości), dzięki którym dzieci rozwijają swoją inwencję twórczą, umiejętności społeczne i poznawcze oraz kształtują swój system wartości, • metodę „linia czasu” przybliżającą uczniom pojęcie czasu, • „mapę mentalna” (lub mapę pamięciową) – stosowana m.in. w celu usystematyzowania świeżo zdobytej wiedzy lub wizualizacji posiadanych wiadomości, • muzykoterapię, • choreoterapię, • metodę małych form scenicznych, • biblioterapię. Wskazane metody pracy z uczniem z niepełnosprawnościami mogą być podpowiedzią dla rodziców, którzy samodzielnie pracują z dzieckiem w domu.   Platforma epodreczniki.pl – wsparcie w nauce Na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej (epodreczniki.pl) zostały zamieszczone różnego rodzaju materiały edukacyjne przeznaczone dla wszystkich etapów kształcenia do wykorzystania przez uczniów i nauczycieli do nauki zdalnej. Materiały dostosowano do potrzeb uczniów z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Ponadto platforma spełnia warunki WCAG 2.0 na poziomie AA. W bloku Kształcenie na odległość zebrane zostały materiały dotyczące kształcenia uczniów ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi: https://epodreczniki.pl/ksztalcenie-na-odleglosc. Serwisy internetowe Ośrodka Rozwoju Edukacji Warto korzystać także z zasobów udostępnionych po zalogowaniu na stronie internetowej Ośrodka Rozwoju Edukacji (www.adaptacje.ore.pl). Można tam znaleźć np. zaadaptowane wersje serii podręczników Szkolni Przyjaciele dla klas I–III, dostosowane odpowiednio do potrzeb uczniów z niepełnosprawnościami, mających trudności w uczeniu się i/lub komunikowaniu się, w tym niesłyszących, słabosłyszących, z niepełnosprawnością intelektualną, autyzmem i afazją w postaci: • dostosowanego podręcznika dopuszczonego do kształcenia specjalnego wymienionej grupy uczniów, • zeszytów piktogramów zawierających symbole PCS, • aplikacji multimedialnej rozszerzonej o symbole PCS oraz nagrania w polskim języku migowym (PJM), • książki pomocniczej stanowiącej nieodzowną pomoc dla nauczyciela pracującego z uczniami z wymienioną powyżej niepełnosprawnością, • adaptacji podręcznika w druku powiększonym (dla osób słabowidzących). Ze strony ORE można pobrać materiały edukacyjne w postaci adaptacji podręczników w druku powiększonym – dla uczniów słabowidzących uczęszczających do klas IV–VIII szkoły podstawowej. Są tam materiały do takich przedmiotów jak m.in.: język polski, matematyka, historia, geografia, przyroda, biologia, chemia, fizyka czy wiedza o społeczeństwie. Materiały w strefie dla zalogowanych systemu informacji oświatowej W strefie dla zalogowanych systemu informacji oświatowej udostępniono również materiały edukacyjne do kształcenia na odległość dla uczniów klas IV–VIII mających trudności w uczeniu się i/lub komunikowaniu się w tym niesłyszących, słabosłyszących, z niepełnosprawnością intelektualną, autyzmem i afazją. Przygotowano je na podstawie aktualnie dopuszczonych do użytku szkolnego podręczników do takich przedmiotów jak: język polski, matematyka, historia, geografia, przyroda, biologia, fizyka, chemia, wiedza o społeczeństwie. Materiały są dostępne pod adresem: https://strefasio.men.gov.pl/login. Po zalogowaniu do SIO należy wybrać zakładkę „Adaptacje” i zaakceptować regulamin. Materiały filtruje się według klasy, rodzaju, słów kluczowych czy przedmiotu. Wszystkie publikacje mogą być przeglądane online, ale można je również pobrać, a następnie wydrukować. Zawierają one odpowiednie dostosowania tekstowe i graficzne (zaadaptowane ilustracje, wykresy, schematy itp.), a także symbole PCS (czyli znaki graficzne obrazujące pojęcia – to wsparcie w rozumieniu treści dla osób z trudnościami w komunikowaniu się) oraz nagrania video w polskim języku migowym (PJM). Monitorowanie organizacji kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami Poprzez kuratorów oświaty, sprawujących nadzór pedagogiczny nad placówkami, MEN stale monitoruje organizację kształcenia i wsparcia uczniów niepełnosprawnych w systemie oświaty. Szkoły, w tym specjalne, których działalność została zawieszona, mają obowiązek organizowania kształcenia zdalnego. Z informacji zebranych w ramach nadzoru pedagogicznego wynika, że 100 proc. szkół specjalnych prowadzi nauczanie zdalne. Sposób organizacji tego kształcenia dostosowany jest do potrzeb i możliwości uczniów niepełnosprawnych. Nauczyciele i specjaliści utrzymują stały kontakt telefoniczny z rodzicami uczniów. Placówki realizują zadania m.in. przez: • zamieszczanie na stronie internetowej kart pracy, zadań edukacyjnych i ciekawych linków do stron, • wysyłanie kart pracy i materiałów jeden raz w tygodniu tradycyjną pocztą, • codzienny kontakt telefoniczny nauczycieli z rodzicami uczniów w celu przekazania im informacji o zadaniach domowych z użyciem tradycyjnego podręcznika i ćwiczeń, • telefoniczne wsparcie uczniów i rodziców w problemach pojawiających się w czasie zdalnego nauczania, • tworzenie grup na portalach w mediach społecznościowych. Wzmocnienie monitorowania działań Aby wzmocnić sposób realizacji działań adresowanych do dzieci i młodzieży potrzebujących szczególnego wsparcia, skierowano list do kuratorów oświaty, w którym podkreślono potrzebę zwrócenia uwagi na kształcenie na odległość uczniów z niepełnosprawnościami. W sytuacji zagrożenia epidemicznego rodzice oczekują konkretnej pomocy oraz merytorycznej wiedzy i umiejętności do przejęcia w możliwym dla siebie zakresie zadań specjalistów. To niezbędne do kontynuowania terapii. W liście MEN do kuratorów poproszono o zaapelowanie do dyrektorów placówek, które prowadzą zajęcia z zakresu wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, zajęcia rewalidacyjno--wychowawcze oraz zajęcia z zakresu tzw. specjalistycznej rewalidacji, aby objęli je szczególnym nadzorem pedagogicznym. Przykładowe materiały do wykorzystania w pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Zeszyt kart pracy część I: do podstawy programowej kształcenia ogólnego dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych: https://archiwum.men.gov.pl/wp-content/uploads/2018/02/materialy-cwiczeniowe-dla-uczniow-z-niepelnosprawnoscia-intelektualna-w-stopniu-umiarkowanym-i-znacznym-czesc-1.pdf Zeszyt kart pracy część II: do podstawy programowej kształcenia ogólnego dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych: https://archiwum.men.gov.pl/wp-content/uploads/2018/02/materialy-cwiczeniowe-dla-uczniow-z-niepelnosprawnoscia-intelektualna-w-stopniu-umiarkowanym-i-znacznym-czesc-2.pdf Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne: http://www.scholaris.pl/zasob/72765?bid=0&iid=&query=terapia&api Zajęcia rewalidacyjne: https://pedagogika-specjalna.edu.pl/kategoria/rewalidacja/page/2/ Porady dla nauczycieli specjalistów: • Czy można motywować zdalnie? https://www.metis.pl/content/view/3405/105/ • Dziecko ze spektrum autyzmu – nauka w domu – co podpowiedzieć rodzicom? https://www.metis.pl/content/view/3401/105/ • #NIEferie – środowisko szkolne – seria artykułów i materiałów https://www.metis.pl/content/blogcategory/77/105/ • Radzenie sobie z kryzysem https://www.metis.pl/content/view/3380/105/ Opracowano na podstawie: informacji MEN, www.gov.pl (dostęp: 20.04.2020)