STAN PRAWNY NA 27 MARCA 2020 Koronawirus a przepisy BHP i okresowe badania lekarskie pracowników Opracowała: Karolina Król- Komarnicka, kierownik działu kadr i płac w państwowej instytucji Podstawa prawna: • Stanowisko Głównego Inspektora Pracy z dnia 16 marca 2020 r. w sprawie obowiązku terminowego kierowania pracowników na profilaktyczne badania lekarskie oraz terminowego przeprowadzenia szkoleń w dziedzinie BHP (UNP.GIP-20-19263), • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.). W czasach zagrożenia pracodawcy powinni zapewniać pracownikom jak najlepszą ochronę. W tym wyjątkowym czasie pracodawca powinien zastanowić się nad tym, jakie procedury wdrożyć i jakie środki bezpieczeństwa wprowadzić, by pomóc pracownikom, szczególnie tym narażonym na zakażenie przez sam fakt konieczności pracy i kontaktu z dużą liczbą osób w ciągu dnia pracy. Oznacza to przede wszystkim taką organizację pracy, która ograniczy osobiste kontakty pomiędzy pracownikami, np. rezygnacja ze spotkań czy rozmowy za pośrednictwem środków komunikacji zdalnej. Tam, gdzie jest to możliwe, należy polecić pracownikom wykonywanie pracy zdalnej. Ważne jest zarówno zapewnienie pracownikom środków służących do dezynfekcji rąk, jak i zwrócenie szczególnej uwagi na zagadnienia higieny, czyli czystości stanowisk pracy oraz miejsc, w których pracownicy często przebywają, np. jadalnie czy sanitariaty. Szczególnie narażeni mogą być pracownicy wykonujący pracę w bezpośrednim kontakcie z klientem. Pracowników takich należy odpowiednio poinformować o zagrożeniach oraz wyposażyć w środki ochrony indywidualnej, o ile z przeprowadzonej przez pracodawcę oceny ryzyka wynika, że są niezbędne na danym stanowisku pracy. Ważne! Pracodawca informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Szczególnie istotne jest zagadnienie przepływu informacji między pracodawcą a pracownikami w celu udzielania im bieżących wskazówek dotyczących zachowania się w miejscu pracy w zmienionych okolicznościach spowodowanych zagrożeniem wirusem COVID-19. Zaleca się, aby pracodawca przygotował odpowiednie instrukcje – wytyczne, zalecenia skierowane do pracowników, wskazujące im, jak pracować w sytuacji zagrożenia wirusem COVID-19 (dotyczące m.in. kontaktów z innymi pracownikami, klientami czy higieny osobistej). Badania okresowe Pracodawca, mimo stanu zagrożenia, nie jest zwolniony ze stosowania przepisów dotyczących profilaktycznych badań okresowych pracowników. W związku z panującym w kraju stanem epidemii, w praktyce pojawiają się problemy z terminowym wykonywaniem profilaktycznych badań okresowych. To wynika głównie z faktu, że część przychodni medycyny pracy zmniejsza liczbę przyjmowanych pacjentów lub skraca godziny otwarcia bądź w ekstremalnych warunkach nawet się zamyka. Tę kwestię rozstrzyga Stanowisko Głównego Inspektora Pracy w sprawie czasowego zawieszenia obowiązku przeprowadzania badań okresowych do czasu odwołania zagrożenia epidemiologicznego ze strony wirusa COVID-19. Obowiązkiem pracodawcy jest wystawienie skierowania na badania okresowe w terminie wynikającym z orzeczeń lekarskich określających brak przeciwwskazań do pracy. Terminowe wystawienie skierowania będzie potwierdzeniem gotowości pracodawcy do wypełnienia obowiązku określonego w art. 229 Kodeksu pracy. Pracodawca powinien pouczyć pracownika, że ten ma obowiązek niezwłocznie – po odwołaniu stanu epidemii – udać się do jednostki wykonującej badania, z którą pracodawca ma podpisaną umowę. Ważne! Zgodnie ze stanowiskiem Głównego Inspektora Pracy nowo zatrudnianego pracownika nie można dopuścić do pracy bez badań wstępnych. Jeżeli więc z przyczyn niezależnych od obu stron nie będzie możliwości wykonania wstępnych badań lekarskich, należy odroczyć moment zatrudnienia do czasu wykonania tych badań. Szkolenia BHP Główny Inspektor Pracy dopuścił też, w związku ze stanem epidemii, możliwość przeprowadzania instruktażu ogólnego, szkoleń okresowych oraz egzaminu sprawdzającego w zakresie tematyki bezpieczeństwa i higieny pracy w formie samokształcenia kierowanego lub seminarium, tj. m.in. online. Pracownicy powinni otrzymać, np. w formie e-maila lub przez zalogowanie na specjalną platformę, komplet materiałów umożliwiających im zaznajomienie się z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie pracy oraz wewnętrznych regulaminach. Samokształcenie lub seminarium powinny obejmować odpowiedni czas, tj.: • w zakresie instruktażu ogólnego – samokształcenie lub seminarium powinny trwać co najmniej trzy godziny lekcyjne, • szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych –samokształcenie lub seminarium powinny trwać co najmniej osiem godzin lekcyjnych. Przeprowadzenie egzaminu sprawdzającego przyswojenie wiedzy przez pracownika podczas szkolenia okresowego powinno nastąpić niezwłocznie po odwołaniu stanu epidemii z powodu wirusa COVID-19. Ważne! Pracodawca nadal ma obowiązek przeprowadzania instruktażu stanowiskowego przed dopuszczeniem pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Takie postępowanie niewątpliwie ułatwi funkcjonowanie pracodawcom w tym trudnym czasie. Zachowanie przepisów dotyczących nowych pracowników jest jak najbardziej zasadne, gdyż służy jak najbezpieczniejszemu zatrudnieniu nowej osoby.