STAN PRAWNY NA 4 LUTEGO 2025

Na początku każdego roku kalendarzowego jednym z ważniejszych obowiązków dyrektora placówek publicznych, w tym poradni psychologiczno-pedagogicznych, jest naliczenie i wypłacenie pracownikom dodatkowego rocznego wynagrodzenia, zwyczajowo nazywanego „trzynastką”. Dyrektor wspomniane zadanie musi wykonać do końca pierwszego kwartału – czyli nie później niż do 31 marca danego roku.

Prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego

Szczegółowe zasady przyznawania  „trzynastek" wynikają z Ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej oraz z właściwych rozporządzeń do niej. Należy podkreślić, że w art. 1 ust. 1 Ustawy wspomniano, że określa ona zasady nabywania prawa oraz ustalania wysokości i wypłacania dodatkowego wynagrodzenia rocznego dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Zgodnie z art. 2 Kodeksu pracy „pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę”. Osoby zatrudnione w poradni na podstawie umów cywilnoprawnych, np. umowy-zlecenia bądź umowy o dzieło, nie są więc uprawnione do otrzymania trzynastki.

W myśl art. 2 ust. 1 Ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej pracownik nabywa prawo do pełnej wysokości wynagrodzenia rocznego po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Uprawniony do dodatkowego wynagrodzenia rocznego będzie więc także pracownik, który podjął pracę w danej placówce nie później niż w pierwszym dniu roboczym stycznia tego roku, za który wypłacane jest omawiane wynagrodzenie, jeżeli oczywiście będzie zatrudniony do końca danego roku.

Natomiast „pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem, że okres ten wynosi co najmniej sześć miesięcy” – art. 2 ust. 2 Ustawy. Analizując okres pracy uprawniający pracownika do dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należy wziąć pod uwagę wszystkie okresy zatrudnienia w danej placówce w ciągu roku kalendarzowego. Wspomniany przepis nie stawia wymogu przepracowania określonego czasu w sposób nieprzerwany, zatem zatrudnianie pracownika w tej samej placówce na kilka krótkich okresów w ciągu roku, których łączny czas przekracza sześć miesięcy, uprawnia go do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia rocznego za dany rok.

Ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej nie zawiera definicji pojęcia „okres przepracowany”, stąd wątpliwości, czy mowa tu o okresie pozostawania w stosunku pracy czy okresie faktycznego jej wykonywania. Sąd Najwyższy w Uchwale z dnia 7 lipca 2011 r. (III PZP 3/11) stwierdził, że okresy pobierania przez pracownika niezdolnego do pracy wynagrodzenia i zasiłku chorobowego nie podlegają wliczeniu do sześciomiesięcznego okresu przepracowanego w danym roku kalendarzowym, wymaganego do nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego na podstawie art. 2 ust. 2 Ustawy.

Przykłady praktyczne

Pracownik administracyjny poradni, zatrudniony na czas nieokreślony w pełnym wymiarze godzin, przebywał na zwolnieniu lekarskim od 15 lutego do 19 lutego 2024 r. oraz od 30 maja do 31 grudnia 2024 r. Sumując łączny okres pozostawania na zwolnieniach lekarskich, pracownik nie nabędzie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Korzystanie ze zwolnienia lekarskiego nie zostało zaliczone do ustawowych wyjątków wymienionych w art. 2 ust. 3 pkt 6 Ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Nabycie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest uzależnione od efektywnego świadczenia pracy przez okres co najmniej sześciu miesięcy, a w tym przypadku pracownik nie przepracował takiego okresu.

Ustawa przewiduje pewne odstępstwa od powyższych zasad. Zgodnie z art. 2 ust. 3 tej Ustawy przepracowanie co najmniej sześciu miesięcy warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego nie jest wymagane w następujących przypadkach:

• nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją placówki (szkoły wyższej),