Przykładowy scenariusz warsztatów rozwojowo-dydaktycznych Kosmiczna podróż Grupa wiekowa: uczniowie szkoły podstawowej (np. klasa III). Cele ogólne: • zapoznanie z wybranym utworem literackim, • rozwijanie myślenia kreatywnego. Cele szczegółowe: Uczestnik warsztatów: • ilustruje opowieść ruchem, • przyjmuje różne strategie myślenia, by rozwiązać problem, • współdziała w grupie, • wyszukuje informacje w wybranych źródłach, • tworzy projekt z uwzględnieniem wybranych kategorii. Metody: • aktywne, • elementy treningu kreatywności, • metoda sześciu kapeluszy myślowych Edwarda de Bono. Formy: • grupowa, • indywidualna. Środki: • egzemplarz książki Mały Książę, • narysowany kontur rakiety na dużym arkuszu szarego papieru, duże koła symbolizujące planety z numerami 325, 326, 328, 330, opaski na głowy w sześciu kolorach (białym, czerwonym, czarnym, żółtym, niebieskim, zielonym) z narysowanym kapeluszem, kartoniki, album/magazyny o tematyce przyrodniczej i geograficznej, duże koła wycięte z szarego papieru (po jednym na grupę), • materiały piśmiennicze i plastyczne.   Przebieg warsztatów: 1. Wprowadzenie do tematu Prowadzący zapoznaje uczniów z postacią Małego Księcia – chłopca, który przyleciał z planety B-612 i opowiedział swoją historię spotkanemu na Saharze Pilotowi. Zanim przyleciał na Ziemię, Mały Książe odwiedził sześć innych planet. Prowadzący zaprasza dzieci na kosmiczną podróż śladami bohatera książki. 2. Kosmiczna podróż – zabawa dramowa Prowadzący na złączonych dwóch arkuszach szarego papieru rysuje kontur rakiety kosmicznej. Jedynymi szczegółami są narysowane w różnych miejscach przyciski. Dzieci „wchodzą” do rakiety, stając na arkuszu. Prowadzący wybiera jedno dziecko, którego zadaniem jest znaleźć przycisk włączający rakietę. Gdy maszyna jest już uruchomiona, prowadzący opowiada drogę do pierwszej planety, 325: Jesteśmy w kosmosie. Rozejrzyjcie się dookoła i powiedzcie, co widzicie (dzieci przedstawiają swoje pomysły). O nie! Przed nami deszcz meteorytów – musimy skręcić w prawo (wszyscy przechylają się w prawo). A teraz: uwaga! Fruniemy przez gwiezdny pył! Możemy odczuć turbulencje (wszyscy zaczynają się trząść). Ufff! Udało się nam dolecieć. Jesteśmy na planecie 325. Znajdźcie ją w naszym układzie słonecznym i zobaczcie, kto na niej mieszka. Uwaga! Taka zabawa, przy zmianie wariantów i przygód kosmicznych podróżników, może być sposobem przejścia od planety do planety. Po rozpoczęciu zabawy prowadzący może przekazać stery statku wybranym dzieciom, które swoimi pomysłami będą animować podróż. 3. Planeta Króla – 325 Prowadzący rozpoczyna tę część warsztatów słowami: Król rządził całą planetą, ponieważ jednak była ona pusta, w rzeczywistości nie rządził nikim. Uważał też, że nawet Słońce jest mu posłuszne. Król inaczej postrzegał rzeczywistość, nadając jej nowe znaczenia, które mu odpowiadały. Pokazuje to, że jedna sytuacja może być postrzegana przez kilka osób na różne sposoby. Czy jest to możliwe? Spróbujcie sami. Prowadzący przedstawia uczestnikom sześć kapeluszy (np. w formie opasek w danym kolorze z małą ilustracją kapelusza na czole): • biały – to fakty, mówimy o tym, co wiemy, • czerwony – to emocje: pozytywne i negatywne, • czarny – to pesymistyczne podejście i identyfikowanie zagrożeń, potencjalnych trudności, • żółty – to optymizm i identyfikowanie mocnych stron oraz szans, • zielony – to kreatywność i nowe pomysły, • niebieski – to organizacja – uczestnik w tym kapeluszu podsumowuje pracę grupy. Gdy prowadzący ma pewność, że dzieci rozumieją zasady działania kapeluszy, dzieli je na sześcioosobowe zespoły (jeżeli liczba uczestników na to nie pozwala, z zadania usuwamy niebieski kapelusz i tworzymy grupy pięcioosobowe). Każde z dzieci zakłada kapelusz i przyjmuje zgodny z nim sposób myślenia. W grupach dzieci poszukują rozwiązania wymyślonego problemu lub opracowują jeden z przykładowych: • Co zrobić, żeby dzieci jadły mniej słodyczy i fast foodów? • Co zrobić, żeby nauka była przyjemna? • Co zrobić, żeby dzieci czytały więcej książek? 4. Planeta Próżnego – 326 Prowadzący opowiada: Na kolejnej planecie mieszkał Próżny, który był zainteresowany spotkaniem z Małym Księciem tylko po to, by chłopiec bił mu brawo – nie chciał go słuchać i tak naprawdę z nim porozmawiać. Próżny myślał tylko o sobie, uważając, że jest najlepszy i najpiękniejszy. Popatrzcie na innych uczestników warsztatu: co jest w nich fajnego, ładnego, ciekawego? Teraz będziemy spacerować po sali w rożnych kierunkach. Kiedy powiem „stop”, podejdźcie do innego uczestnika zajęć i powiedźcie jej/mu coś miłego. Uczniowie mówią sobie nawzajem komplementy w przerwach w spacerze po sali. 5. Planeta Bankiera – 328 Prowadzący opowiada: Na planecie mieszkał Bankier, który myślał tylko o tym, by posiadać jak najwięcej rzeczy, ciągle przeliczał, choć sam nie pamiętał co dokładnie. Był całkiem sam, ale też nie potrzebował towarzystwa. Bankier nie potrzebował kontaktu z ludźmi, marzył tylko o tym, by wziąć w posiadanie cały wszechświat. Jak myślicie, czy rzeczywiście mógł kupić gwiazdy i planety? Po odpowiedzi uczestników prowadzący podaje przykłady doświadczeń niemożliwych do kupienia i tak wartościowych, że nie można ich wycenić, np. uśmiech mamy, miły sen, szum wiatru. Każdy z uczestników warsztatu otrzymuje kartonik, na którym rysuje lub zapisuje swój pomysł na „bezcenne doświadczenie”. 6. Planeta Geografa – 330 Prowadzący opowiada: Starszy Pan, czyli Geograf, był bardzo zajęty swoimi księgami. Gdy Mały Książę mówił mu o pięknie Róży – kwiecie, który rósł na jego planecie – Starszy Pan nie był nim zainteresowany, uznając urodę rośliny za krótkotrwałą. To Geograf polecił chłopcu odwiedzić Ziemię jako planetę o „dobrej sławie”. Rzeczywiście, nasza planeta jest pełna wspaniałości. Weźcie teraz jeden z albumów lub magazynów podróżniczych i wybierzcie w nim miejsce, zwierzę lub kwiat, który Waszym zdaniem jest ciekawy, zaskakujący lub piękny. Poszukajcie o nim informacji – w książce lub w internecie – i opowiedzcie o nim grupie. 7. Moja planeta Uczestnicy łączą się w pary lub małe (trzyosobowe) grupy. Każdy zespół otrzymuje duże koło wycięte z szarego papieru oraz zestaw pisaków, pasteli, kredek. Zadaniem grup jest wymyślenie własnej planety oraz narysowanie jej najważniejszych cech. Aby ułatwić dzieciom zadanie, prowadzący może wypisać kategorie/pytania pomocnicze na tablicy lub plakacie: • Jak nazywa się planeta? • Kto mieszka na planecie? Jak wyglądają jej mieszkańcy? Co lubią robić? • Jakim językiem posługują się mieszkańcy planety? • Jakie zwierzęta/rośliny żyją na planecie? Jaki jest krajobraz? • Co na planecie jest najcenniejszego? • Czym planeta różni się od innych? Uczestnicy w grupach przygotowują, a potem prezentują planety. Dzieci z pozostałych grup mogą zadawać im pytania. Po takiej „kosmicznej wycieczce” uczestnicy warsztatów przygotowują wystawę ze swoich prac, np. wieszają je w sali lub na korytarzu placówki. 8. Zakończenie zajęć Opracowała: Alicja Mironiuk, nauczyciel, animator, oligofrenopedagog i wykładowca. Łącząc różne doświadczenia zawodowe, poszukuje twórczych metod w pracy z dziećmi i dorosłymi w odniesieniu do alternatywnych koncepcji pedagogicznych, idei zrównoważonego rozwoju oraz kultury popularnej