STAN PRAWNY NA 25 MARCA 2024

Podczas wykonywania obowiązków pracowniczych pracownik może ulec wypadkowi, w skutek którego może doznać uszczerbku na zdrowiu. W takiej sytuacji na pracodawcy ciąży wiele obowiązków. Od 1 kwietnia 2024 r. zmianie ulega m.in. jednorazowa kwota odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
 

Definicja wypadku przy pracy

1. Krok pierwszy: określenie, czy zdarzenie można zakwalifikować jako wypadek przy pracy

Zgodnie z art. 3 Ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej zwanej Ustawą) wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych (podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia), w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Na pojęcie to składają się trzy elementy strukturalne:

• nagłość zdarzenia,
• zewnętrzność przyczyny,
• związek z pracą.

Elementem koniecznym wypadku przy pracy jest szkoda polegająca na czasowej niezdolności pracownika do pracy albo na stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu bądź też jego zgonie. Brak skutku szkodzącego wyłącza możliwość kwalifikowania zdarzenia jako wypadku przy pracy.

Ważne!
O wypadku w pracy możemy także mówić w trakcie wykonywania pracy zdalnej. Nie ma bowiem przepisu, który pozwalałby pracodawcy przyjąć, że wszelkie zdarzenia mające związek z pracą zdalną – powodujące uraz lub śmierć – są wyłącznie prywatną sprawą poszkodowanego oraz jego rodziny i tym samym nie ma podstaw podjęcia działań zmierzających do ustalenia okoliczności i przyczyn zdarzenia.

Za wypadek w pracy uznaje się także wypadki, jakim pracownik uległ:

• w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone wyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje 
  w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,
• podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
• przy wykonywania zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Ustawa wprowadza jeszcze dodatkowe definicje:

• śmiertelny wypadek przy pracy – wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć 
  w okresie nieprzekraczającym sześciu miesięcy od dnia wypadku,
• ciężki wypadek przy pracy – wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, 
  a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenia lub zniekształcenie ciała,
• zbiorowy wypadek przy pracy – wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

Ważne!
Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, powinien poinformować niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego.

2. Krok drugi: ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku

Drugim krokiem, który pracodawca ma obowiązek wykonać w sytuacji, kiedy pracownik ulegnie wypadkowi, to ustalenie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. Sposób postępowania reguluje Rozporządzenie w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

Do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający:

• dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych,
• uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które 
  w związku z wypadkiem zostały wstrzymane,
• dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.

Okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy, w skład którego wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy.

Ważne!
U pracodawcy, który zgodnie z art. 237¹¹ § 1 Kodeksu pracy