Z wizytą u niedźwiedzia polarnego – tygodniowy plan pracy dydaktyczno-wychowawczej Opracowała: Anna Uhlik, pedagog, specjalność edukacja elementarna i terapia pedagogiczna, magister zarządzania – rozwój potencjału społecznego, nauczyciel w szkole podstawowej, nauczyciel przedszkolny, terapeuta pedagogiczny. Opracowanie graficzne i merytoryczne: Wojciech Uhlik Cele główne: • budzenie zainteresowania światem (Arktyka), • rozumienie i mówienie o zachodzących w przyrodzie zjawiskach, • kształtowanie potrzeby dbania o przyrodę i środowisko, • nauka współpracy w grupie, • prowadzenie eksperymentów, • czytanie globalne, • ćwiczenia motoryki ręki. Cele szczegółowe: • zapoznanie z zimowym krajobrazem Arktyki, • zapoznanie z florą i fauną Arktyki, • tworzenie skojarzeń, • przeprowadzenie doświadczenia związanego z topnieniem lodowców, • tworzenie hipotez i formułowanie wniosków, • obserwowanie toku eksperymentu, • poznanie „wyglądu” wyrazów związanych z tematem zajęć (czytanie globalne), • podawanie cech wspólnych/różnic we wskazanych obrazach, • uczestnictwo w zabawach ruchowych, • praca w zespołach, • obrysowywanie, przyklejanie, kalkowanie, tworzenie makiet, wycinanie, • uczestniczenie w wyzwaniach plastycznych. Środki dydaktyczne: • globus, mapa świata, miska, kostki lodu, wyrazy z ilustracjami do czytania globalnego: ARKTYKA, NIEDŹWIEDŹ, LODOWIEC, SEN, ZIMA, POLARNY (ilustracje z polarnymi zwierzętami: lis, zając, sowa), atlasy przyrodnicze o zwierzętach polarnych, cienkie, czarne flamastry, kalka ołówkowa, podkład muzyczny z linią melodyczną piosenki Stary niedźwiedź mocno śpi, ciepła woda, kleje, wata, folia aluminiowa, brokat, biała bibuła, chusteczki higieniczne, białe serwetki, niebieskie kartki, markery (czarny i czerwony), cztery słoiki, prezentacja multimedialna krajobrazów Arktyki i zamieszkujących ją zwierząt, brystole koloru białego, kartki z wydrukowanymi konturami zwierząt polarnych, nożyczki. ZADANIA DO WYKONANIA 1. Kraina lodu – Arktyka Cała grupa „wyrusza” w niezwykłą podróż do miejsca, gdzie lód i śnieg są codziennością. Oczywiście będą to rejony kojarzące się z postacią św. Mikołaja, ale tym razem dzieci „odwiedzą” obszar otaczający biegun północny, czyli Arktykę. Nauczyciel prezentuje dzieciom na mapie i na globusie obszar, jaki zajmuje Arktyka. Rozpoczyna swoją opowieść o panujących tam warunkach klimatycznych. Snuje historię, stosując porównania, aby przedstawiony w ten sposób lodowy świat budził w najmłodszych liczne skojarzenia. W swoim przekazie prowadzący stara się zawrzeć odpowiedzi na następujące pytania: 1. Jak duża jest Arktyka? 2. Czy cały obszar skuty jest lodem? 3. Jak bardzo jest tam zimno? 4. Czy taki świat, wypełniony lodem, zamieszkują ludzie? 5. Czy żyją tam zwierzęta? Pod koniec opowieści edukacyjnej przedszkolaki siadają w kręgu. Prowadzący przynosi włożone do miski kostki lodu i zaprasza dzieci do podzielenia się z innymi skojarzeniami na jego temat. Miska z lodem „wędruje” w kole. Wychowankowie dotykają lodu paluszkami i próbują dokończyć zdanie: „Zimno/zimy jak...”. Po stworzeniu wypowiedzi każde dziecko podaje naczynie kolejnemu uczestnikowi zabawy. Ważne, by na początku wyzwania zaznaczyć, iż odpowiedzi nie mogą się powtarzać. Po tej „chłodnej” opowieści najmłodsi zostają zaproszeni do stoliczków. Oczekując na dalsze działania, otrzymują ciepłą herbatkę. Karta dzielona – dwie kartki A4 spięte zszywaczem trzema bokami. Z jednej strony widnieje obrazek niedźwiedzia polarnego, z drugiej zaś ilustracja lodowca. Karta pełni również funkcje koperty, do której można coś schować. Karta pracy – część 1 Karta pracy – część 2 Nauczyciel prezentuje dzieciom kartę główną. Tym razem ma ona postać koperty, do której przez cały tydzień dzieci będą zbierały wyrazy/ilustracje związane z nowo poznanym rejonem geograficznym (czytanie globalne). Warto zacząć od razu! Wychowawca prosi każdego z przedszkolaków, by podszedł do globusa i paluszkiem pokazał, gdzie znajduje się Arktyka. Do „karto-koperty” trafia pierwsze słowo ARKTYKA z piktogramem przedstawiającym jej obszar. To jednak nie koniec naszych działań. Oto propozycje wykorzystania karty głównej w tygodniowym czasie pracy: • zaznaczanie konturu niedźwiedzia polarnego, • poszukiwanie w atlasach przyrodniczych informacji na temat zwierzęcia i jego zwyczajów, • słuchanie odczytywanych przez nauczyciela informacji o niedźwiedziu, • kalkowanie/odrysowywanie niedźwiedzia przy użyciu cienkiego, czarnego flamastra oraz kalki ołówkowej, • wyklejanie go za pomocą waty/brokatu/folii aluminiowej, • zbieranie do koperty wyrazów związanych z Arktyką (trening czytania globalnego), • omówienie, czym jest lodowiec, • ustalenie, że góra lodowa jest nie tylko widoczna na powierzchni wody, znaczna jej część kryje się pod wodą. Wyklejanie własnych lodowców z białej bibuły na niebieskich kartkach. Po wykonaniu wszystkich zadań związanych z kartą główną wychowawca przekazuje dzieciom dwa kolejne słowa wraz z obrazkami. Tymi wyrazami są: NIEDŹWIEDŹ oraz LODOWIEC. Dzieci wkładają swoją nową „zdobycz” do koperty. 2. Gdy niedźwiedź śpi – zabawa bieżna, muzyczno-ruchowa Dzieci stają w kole. Nauczyciel zaprasza je do zabawy w śpiącego niedźwiedzia polarnego. Dzieci tańczą i śpiewają do przygotowanego podkładu muzycznego Stary niedźwiedź mocno śpi. Jedno z nich zostaje niedźwiedziem polarnym, który smacznie chrapie wewnątrz koła. Gdy tekst piosenki się kończy, nasz polarny przyjaciel budzi się i próbuje złapać jak najszybciej któregokolwiek z przedszkolaków. W ten sposób kolejna osoba zostaje niedźwiedziem. Pod koniec zabawy ruchowej wszystkie dzieci otrzymują nową karteczkę z ilustracją. Tym razem znajduje się na niej wyraz SEN. 3. Topnieje lód, topnieje lodowiec Wracamy do omawianego tematu lodowca. Dzieci zamieniają się na moment w małych badaczy, by sprawdzić, co dzieje się, gdy lodowce zaczynają topnieć: „Czy już na początku naszej przygody dzieci mają jakiś pomysł?”. Przedszkolaki podają propozycje, co może dziać się z wodą w takiej sytuacji. Trzeba to jednak jakoś zmierzyć! W tym celu prowadzący zajęcia dzieli grupę przedszkolną na cztery zespoły. Każda drużyna otrzymuje słoik, oznaczając na nim czarnym markerem poziom wody, która ma być do niego wlana. Następnie uzupełnia pojemnik zgodnie z zaznaczonym uprzednio poziomem. Naszymi lodowcami staną się na chwilę kostki lodu. Każda z grup wrzuca je do swojego słoika. W tym momencie przedszkolakom pozostaje czekać i obserwować topniejący lód. Warto, aby drużyny wyznaczyły osoby odpowiedzialne za obserwację, które poinformują zespół o zachodzących w słoikach zmianach. Gdy lód całkowicie zniknie z powierzchni wody, dzieci ponownie oznaczają poziom markerem innego koloru, np. czerwonym. „Co zaobserwowały drużyny? Jak zmienił się poziom wody w słoiku?”. Wychowawca wraz z dziećmi ustala wnioski z eksperymentu. Topnienie lodowców podnosi poziom wody w oceanach. Takie zmiany nie wpływają korzystnie na naszą planetę. Trzeba więc o nią dbać. 4. Krajobrazy pełne bieli Nauczyciel zaprasza dzieci na pokaz slajdów prezentujący zimowy krajobraz Arktyki. Przedszkolaki uważnie obserwują zdjęcia. Po obejrzeniu prezentacji multimedialnej dzieci starają się jak najdokładniej określić: „Co wspólnego miały ze sobą wskazane obrazy? Czym się różniły? Z jaka znaną wychowankom porą roku kojarzy się zaprezentowany filmik?”. Zadanie kończymy podarunkiem. Dzieci otrzymują kolejny wyraz z obrazkiem. Tym razem słowo, które im towarzyszy, to ZIMA. 5. Wśród przyjaciół niedźwiedzia Przedszkolaki po raz kolejny zostają zaproszone na mały pokaz. Tym razem jego tematem będą zwierzęta, które zamieszkują obszar Arktyki. Wiele z nich doskonale dopasowało się do warunków klimatycznych, w których żyje, o czym świadczy nie tylko grubość, ale również kolor ich futra. Dzieci oglądają prezentacje o zwierzętach polarnych, a następnie, bogatsze o wiedzę z dwóch prezentacji multimedialnych, tworzą na białych brystolach własną przedszkolną Arktykę. Mogą w tym celu korzystać z różnych dodatkowych materiałów, takich jak: białe chusteczki higieniczne, serwetki, bibuła, wata oraz wydrukowane na kartkach polarne zwierzęta. Ważne, by dokładnie je wyciąć nożyczkami. Cięcie należy przeprowadzić przed zaznaczonym konturem, by przyklejając obrazek na biały brystol, czarny kontur pozostał widoczny. Wykonanie jest dowolne. Należy jednak wykorzystać obrazki przynajmniej trzech zwierząt polarnych, podając podczas prezentacji ich nazwy. Po wykonaniu zadania następuje prezentacja prac. Następnie każdy z uczestników otrzymuje nowy wyraz do swojej polarnej koperty. Podarunkiem tym jest przymiotnik: POLARNY.