Szczęście dla każdego Scenariusz warsztatów psychoedukacyjnych Opracowała: Joanna Obuchowska, pedagog zdolności i kreatywności, terapeuta pedagogiczny GRUPA UCZNIÓW: uczniowie klas IV–VII szkoły podstawowej CZAS TRWANIA ZAJĘĆ: 90 minut CELE OGÓLNE: • rozwijanie samoświadomości, • podnoszenie samooceny i poczucia własnej wartości, • ćwiczenie umiejętności współdziałania, • wzmacnianie poczucia odpowiedzialności za innych i ich samopoczucie, • wpajanie życzliwości, • kształtowanie autonomii i samoregulacji emocjonalnej. CELE OPERACYJNE: Uczeń: • potrafi określić, kiedy i w jaki sposób odczuwa szczęście, • umiejętnie analizuje sytuacje i zachowania, które wpływają na jego uczucia, • chętnie pracuje zarówno indywidualnie, jak i w zespole oraz z całą grupą, dostosowując się do zasad obowiązujących podczas zajęć, • wyraża uczucia w sposób adekwatny do sytuacji, • usprawnia umiejętność analizy i syntezy informacji, • wie, w jaki sposób wzmacniać szczęście i poczucie zadowolenia u siebie i innych, • wie, jaką rolę w procesie odczuwania szczęścia pełni otoczenie, • jest aktywny, kreatywny, twórczy i pomysłowy. FORMY PRACY: • indywidualna, • zespołowa, • grupowa. METODY: • praktyczne, • aktywizujące, • prezentacja zdjęć, • dyskusja, • autorefleksja, • arteterapia, • muzykoterapia. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: • wydrukowane zdjęcie, • kartki do notowania, • długopisy, • markery, • arkusz papieru (np. A3), • karteczki samoprzylepne, • komputer z dostępem do internetu, • głośniki, • rzutnik/tablica interaktywna. Przebieg zajęć Wprowadzenie 1. Nauczyciel siada wraz z uczniami w kręgu i prosi, by zastanowili się nad odpowiedzią na pytanie: „Czym jest szczęście?”. 2. Po minucie uczniowie kolejno wyrażają swoją opinię na ten temat. Następnie prowadzący prezentuje zdjęcie (załącznik do scenariusza), prosząc uczestników zajęć o komentarze. Można zastosować pytania naprowadzające: • Czy szczęście oznacza to samo dla wszystkich? • Jak odczuwamy szczęście? • Skąd wiemy, kiedy powinniśmy być lub czy jesteśmy szczęśliwi? • Dlaczego zdarza się, że ktoś, kto osiągnął sukces, nie jest szczęśliwy? • Co to są „łzy szczęścia”? Czas: 10 minut. Część właściwa 1. Moje szczęście Nauczyciel dzieli grupę na trzyosobowe zespoły. Zadaniem każdego uczestnika jest opisanie dwóch sytuacji, w których odczuwali szczęście, jednej szkolnej i jednej pozaszkolnej. Następnie w zespołach porównują swoje doświadczenia i zastanawiają się, czy gdyby znaleźli się na miejscu kolegi/koleżanki, też odczuwaliby szczęście. Na koniec wszyscy wspólnie odpowiadają na pytania: • Czy wszyscy tak samo postrzegają szczęście? Dlaczego? • Kto lub co ustala, kiedy możemy odczuwać szczęście? • Czy te zasady są ustalane zewnętrznie (przez innych ludzi), czy wewnętrznie (każdy dla siebie)? Czas: 15 minut. 2. Jak odczuwasz szczęście? Ćwiczenie z zakresu arte- i muzykoterapii. Nauczyciel wraz z uczniami przygotowują salę do wykonywania prac artystycznych. Uczestnicy zajęć pracują samodzielnie, jednak sami zdecydują, czy usiądą w ławkach pojedynczo, czy w zespołach (układ ławek dostosowujemy do ich potrzeb), zadanie powinno zostać wykonane w jak najbardziej korzystnych dla każdego ucznia warunkach. Prowadzący uprzedza, że bardzo ważnym elementem pracy jest wsłuchanie się w muzykę i skupienie się na refleksji, zatem rozmów pomiędzy nimi powinno być jak najmniej – w ten sposób osiągną lepsze efekty. Zadanie polega na zobrazowaniu uczucia szczęścia. Uczniowie mogą skupić się na przedstawieniu go za pomocą barw czy kształtów, ale również mogą pokazać, gdzie szczęście odczuwają lub jak na nich wpływa. Procesowi twórczemu towarzyszy muzyka, która ma stymulować odczuwanie szczęścia w danym momencie, tak by łatwiej było dzieciom zrozumieć sposób odczuwania tej emocji. Prowadzący wykonuje ćwiczenie razem z grupą. Przykładowa lista utworów muzycznych: • https://www.youtube.com/watch?v=7GqrIoT0HwE, • https://www.youtube.com/watch?v=mNL7iE-CxXA, • https://www.youtube.com/watch?v=FMMFrjndXOY&list=RDFMMFrjndXOY&start_radio=1&t=82, • https://www.youtube.com/watch?v=yBM7gHPcRU4. Czas: 20 minut. 3. Tak to widzę Nauczyciel wraz z uczniami siadają w kręgu. Następnie po kolei każdy uczestnik zajęć opowiada krótko o swojej pracy i sposobie, w jaki zobrazował swoje uczucia. Czas: 10 minut. 4. Lista drobnych przyjemności Prowadzący prosi, by każdy uczeń samodzielnie stworzył listę sześciu sytuacji, w których najczęściej odczuwa szczęście. Następnie w kręgu prowadzi rozmowę z uczestnikami na temat ich obserwacji. Ważne jest, aby zagłębić się w opisy i postarać się wskazać uczniom prawdziwe przyczyny odczuwania szczęścia, np.: Jacek lubi chodzić na lody. Jeśli jednak zapytamy, czy to rodzaj lodów, miejsce czy towarzystwo mają wpływ na odczuwane przez niego pozytywne emocje, możemy się dowiedzieć, że ważny jest czas spędzony ze starszym bratem, a ten raz na jakiś czas zabiera Jacka właśnie na lody. Po zakończonej dyskusji nauczyciel zachęca uczniów, by opowiedzieli o liście swojej rodzinie (lub innym osobom, które pojawiły się w spisie przyjemności), zaznaczając, że odczuwają szczęście dzięki tym osobom lub w ich towarzystwie. Niech spróbują zaplanować kolejny tydzień tak, by znaleźć czas na „dzielenie się szczęściem”. Czas: 15 minut. 5. Wspólne szczęście W trzyosobowych zespołach uczniowie tworzą listę aktywności/zachowań z życia szkolnego, które sprawiają, że czują się szczęśliwi. Wszystkie propozycje zostają zapisane pojedynczo na karteczkach samoprzylepnych. Następnie zespoły kolejno przedstawiają swoje pomysły i przyklejają notatki do arkusza papieru (nie zamieszczamy na nim jednak karteczek, na których zapisano powtarzające się aktywności). Grupa ocenia, czy stworzona przez nich lista wydaje się obszerna. Nauczyciel zadaje pytania: • Czy często pamiętamy o tym, co nam daje poczucie szczęścia? • Co możemy zrobić, żeby częściej być szczęśliwymi w szkole? Na koniec zadania prowadzący zawiadamia uczniów, że tablica z listą, którą stworzyli, od teraz będzie zawsze dostępna w ich klasie. Zachęca, by każdy z nich codziennie postarał się wybrać z niej jedną pozycję i umilić komuś dzień. W ten sposób będą dbali o siebie wzajemnie. Czas: 10 minut. Podsumowanie: Uczniowie wraz z nauczycielem siadają w kręgu i wspólnie szukają odpowiedzi na pytania: • Czy można być szczęśliwym przez cały czas? • Czy sam mogę sprawić, że będę szczęśliwy? Jak to zrobić? • W jaki sposób inni wpływają na moje odczuwanie szczęścia? • Czy dzisiejsze zajęcia mogą pomóc mi być szczęśliwszym? W jaki sposób? Prowadzący dziękuje uczniom za aktywność i zaangażowanie podczas lekcji. Podsumowuje wnioski ze wstępnej i kończącej dyskusji, tak aby je utrwalić. Czas: 10 minut Załącznik – zdjęcie do rozmowy podczas wprowadzenia