STAN PRAWNY NA 10 STYCZNIA 2020 Podstawa prawna organizacji indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, świadczy pomoc prawną w ramach własnej kancelarii, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo-płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.), • Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1111 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz.U. z 2017 r. poz. 1616), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1743). Przedszkola niepubliczne mają obowiązek stosować w sposób odpowiedni przepisy dotyczące obejmowania dzieci obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym. Jakie zobowiązania z tego tytułu nakładają na niepubliczne jednostki oświaty przepisy prawa? Zgodnie z art. 127 ust. 2 Ustawy Prawo oświatowe (dalej: upo.) indywidualnym obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym obejmuje się dzieci, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie m.in. do przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego lub oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej. Chociaż jest to przepis skierowany do publicznych jednostek oświaty, to na podstawie art. 177 upo. znajduje on odpowiednie zastosowanie również w przypadku niepublicznych przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w niepublicznych szkołach podstawowych, niepublicznych innych form wychowania przedszkolnego oraz niepublicznych szkół. Z kolei szczegółowe zasady realizowania ww. obowiązku określa wydane na podstawie art. 127 ust. 20 upo. Rozporządzenie w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży. Również ten akt prawny znajdzie odpowiednie zastosowanie w przedszkolach niepublicznych – na podstawie art. 177 upo. Nauczanie indywidualne na podstawie orzeczenia Wymienione wyżej Rozporządzenie wskazuje, że indywidualne przygotowanie przedszkolne organizuje się na czas wskazany w orzeczeniu o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego. Orzeczenia wydawane są na podstawie i w trybie określonym w Rozporządzeniu w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Zgodnie z § 14 tego aktu orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego wydaje się dla dzieci, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola. W orzeczeniu zespół specjalistów poradni psychologiczno-pedagogicznej powinien określić: • ograniczenia w funkcjonowaniu dziecka wynikające z przebiegu choroby lub procesu terapeutycznego, • okres, w jakim zachodzi potrzeba indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, • zalecane, w zależności od potrzeb, warunki i formy wsparcia umożliwiające realizację indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka, w tym warunki rozwijania jego możliwości i mocnych stron, • zalecane działania sprzyjające integracji dziecka ze środowiskiem przedszkolnym oraz ułatwiające powrót dziecka do przedszkola, • zalecane, w zależności od potrzeb, cele rozwojowe i terapeutyczne do realizacji podczas zajęć indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego oraz w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej dziecku i, w zależności od potrzeb, jego rodzicom przez przedszkole oraz poradnię, wraz ze wskazaniem zalecanych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Orzeczenie takie jest wydawane na okres nie krótszy niż 30 dni i nie dłuższy niż jeden rok szkolny. Dyrektor powinien zadbać, aby indywidualne przygotowanie przedszkolne organizowane było w sposób zapewniający wykonanie zaleceń określonych w orzeczeniu wydanym przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną. W związku z tym, biorąc pod uwagę tryb pracy danego przedszkola niepublicznego, dyrektor powinien określić, w uzgodnieniu z organem prowadzącym, zakres i czas prowadzenia zajęć indywidualnego przygotowania przedszkolnego. Ustalając zakres czasu prowadzenia zajęć, dyrektor powinien zasięgnąć opinii rodziców dziecka. Osoby prowadzące zajęcia Przepisy Rozporządzenia w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży wskazują, że zajęcia indywidualnego przygotowania przedszkolnego powinny być prowadzone z dzieckiem przez jednego nauczyciela lub dwóch nauczycieli odpowiednio przedszkola, szkoły podstawowej lub prowadzących zajęcia w innej formie wychowania przedszkolnego, którym dyrektor powierzy prowadzenie tych zajęć. W uzasadnionych przypadkach (przepisy nie wskazują, jakie są to przypadki, w związku z czym należy pamiętać, by decyzja nie wpłynęła na wykonanie zaleceń określonych w orzeczeniu) dyrektor może powierzyć prowadzenie zajęć indywidualnego przygotowania przedszkolnego nauczycielowi zatrudnionemu w innym przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego lub szkole. Daje to możliwość zapewnienia dziecku objętemu zajęciami indywidualnymi odpowiedniej opieki pozwalającej na realizację zaleceń określonych w orzeczeniu, jeżeli np. w danym przedszkolu takie osoby nie są na stałe zatrudnione. Sposób prowadzenia zajęć Niezależnie od tego, czy zajęcia te są realizowane przez nauczyciela zatrudnionego w macierzystym przedszkolu, czy też w innej jednostce, powinny być one prowadzone w indywidualnym i bezpośrednim kontakcie z dzieckiem. Przepisy wskazują, że zajęcia należy prowadzić w miejscu pobytu dziecka, w szczególności w jego domu rodzinnym, placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 7 upo., u rodziny zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, o których mowa w Ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W trakcie prowadzenia indywidualnego przygotowania przedszkolnego należy realizować programy wychowania przedszkolnego uwzględniające podstawę programową wychowania przedszkolnego, dostosowane do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka. Jednocześnie dyrektor przedszkola, na wniosek nauczyciela prowadzącego zajęcia indywidualnego przygotowania przedszkolnego, po zasięgnięciu opinii rodziców dziecka, może zezwolić na odstąpienie od realizacji niektórych treści wynikających z podstawy programowej wychowania przedszkolnego, stosownie do możliwości psychofizycznych dziecka oraz warunków w miejscu, w którym są organizowane zajęcia indywidualnego przygotowania przedszkolnego. Taki wniosek nauczyciel może złożyć w postaci papierowej lub elektronicznej. Powinien on także zawierać uzasadnienie. Wymiar zajęć Rozporządzenie w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży przewiduje, że tygodniowy wymiar godzin zajęć indywidualnego przygotowania przedszkolnego realizowanych z dzieckiem powinien wynosić od czterech do sześciu godzin i powinien być realizowany w ciągu co najmniej dwóch dni. Nie mogą mieć miejsca przypadki, w których wymiar ten realizowany jest w ciągu jednego dnia. Wyjątkowo, za zgodą organu prowadzącego, dyrektor może ustalić wyższy tygodniowy wymiar godzin zajęć indywidualnego przygotowania przedszkolnego. Możliwe jest także ustalenie przez dyrektora, na wniosek rodziców dziecka, tygodniowego wymiaru godzin zajęć indywidualnego przygotowania przedszkolnego niższego niż cztery godziny – w przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia dziecka. W sytuacji obniżenia wymiaru godzin zajęć poniżej minimalnego poziomu należy jednak uwzględnić konieczność realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego przez dziecko. Uczestniczenie dziecka w życiu przedszkola Przepisy Rozporządzenia w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży zakładają, że w celu zapewnienia pełnego osobowego rozwoju dziecka, integracji ze środowiskiem przedszkolnym oraz ułatwienia powrotu dziecka do przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub do innej formy wychowania przedszkolnego, nauczyciele prowadzący zajęcia indywidualnego przygotowania przedszkolnego powinni obserwować funkcjonowanie dziecka w zakresie możliwości jego uczestniczenia w życiu przedszkolnym. W rezultacie tych obserwacji dyrektor, uwzględniając stan zdrowia dziecka oraz wnioski nauczycieli z obserwacji, powinien podejmować, w uzgodnieniu z rodzicami dziecka, działania umożliwiające kontakt dziecka objętego indywidualnym przygotowaniem przedszkolnym z dziećmi w oddziale przedszkolnym, a w przypadku innej formy wychowania przedszkolnego – z dziećmi w grupie. W przypadku dzieci objętych indywidualnym przygotowaniem przedszkolnym, których stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub do innej formy wychowania przedszkolnego, dyrektor, w ramach powyższych działań, powinien organizować różne formy uczestniczenia dziecka w życiu przedszkolnym. Dyrektor w szczególności powinien umożliwić dziecku udział w zajęciach rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, w uroczystościach i imprezach przedszkolnych oraz w wybranych zajęciach wychowania przedszkolnego. Przepisy przewidują, że dzieci objęte indywidualnym przygotowaniem przedszkolnym powinny uczestniczyć w ww. formach integracji ze środowiskiem przedszkolnym, w zajęciach rewalidacyjnych, zajęciach z zakresu doradztwa zawodowego lub w formach pomocy psychologiczno-pedagogicznej poza tygodniowym wymiarem godzin zajęć przewidzianym w przepisach Rozporządzenia w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży. Zawieszenie i zaprzestanie organizacji indywidualnego przygotowania przedszkolnego Chociaż indywidualne przygotowanie przedszkolne powinno, co do zasady, trwać przez czas określony w orzeczeniu wydanym przez poradnię, to jednak przepisy przewidują możliwość jego zawieszenia bądź wcześniejszego zaprzestania. Przepisy pozwalają, by dyrektor – na wniosek rodziców dziecka i na podstawie dołączonego do wniosku zaświadczenia lekarskiego, z którego wynika, że stan zdrowia dziecka uległ czasowej poprawie i umożliwia mu uczęszczanie do przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub do innej formy wychowania przedszkolnego – zawiesił organizację indywidualnego przygotowania przedszkolnego na okres wskazany w zaświadczeniu lekarskim. Natomiast do wcześniejszego zaprzestania organizacji indywidualnego przygotowania przedszkolnego dochodzi na podstawie wniosku rodziców dziecka oraz na podstawie dołączonego do wniosku zaświadczenia lekarskiego, z którego wynika, że stan zdrowia dziecka umożliwia uczęszczanie do przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub innej formy wychowania przedszkolnego. Na tej podstawie dyrektor zaprzestaje organizacji zajęć, powiadamiając jednocześnie o tym poradnię, która wydała orzeczenie, a także organ prowadzący przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego lub szkołę.