STAN PRAWNY NA 13 GRUDNIA 2019 Dzieci przewlekle chore – obowiązki szkoły Opracował: Roman Lorens, konsultant ds. organizacji i zarządzania oświatą, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli, były długoletni dyrektor szkoły. Lider i koordynator doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry kierowniczej szkół. Autor licznych artykułów z zakresu zarządzania oświatą i publikacji książkowych Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.), • Ustawa z dnia 12 kwietna 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami (Dz.U. z 2019 r. poz. 1078), • Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 736 ze zm.). Dzieci z chorobami przewlekłymi stanowią w szkołach dość liczną grupę. Uczniowie ci realizują obowiązek nauki na podstawie przepisów Ustawy Prawo oświatowe i są objęci podstawą programową kształcenia ogólnego. Jednocześnie mogą otrzymać opinię o objęciu pomocą psychologiczno-pedagogiczną lub – z uwagi na stan zdrowia albo przebieg leczenia – realizować naukę w formie nauczania indywidualnego. Zgodnie z Prawem oświatowym zapewnienie uczniom, również tym z chorobą przewlekłą, bezpiecznych i higienicznych warunków opieki, nauki i wychowania, należy do obowiązków organu prowadzącego szkołę. Dyrektor szkoły sprawuje m.in. opiekę nad uczniami oraz stwarza im warunki do harmonijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne. Jego obowiązkiem jest także zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu dziecka, w tym przewlekle chorego, w szkole lub placówce, a także uczestnictwa w zajęciach organizowanych przez szkołę lub placówkę poza obiektami należącymi do tych jednostek. Natomiast uczniowie z chorobami przewlekłymi, tak jak inni uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, obejmowani są pomocą pedagogiczną w zależności od zapotrzebowania. Ma ona na celu wspieranie ich potencjału i stwarzanie warunków do aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu placówki oraz w środowisku społecznym. W ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej istnieje możliwość objęcia młodego człowieka zindywidualizowaną ścieżką kształcenia, co pozwala na dostosowaną do stanu jego zdrowia organizację zajęć edukacyjnych. W art. 5 Prawa oświatowego wskazano, że „nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie […] z poszanowaniem godności osobistej ucznia”. Wynika z tego obowiązek udzielania pomocy potrzebującemu dziecku, także przewlekle choremu. W związku z tym po uzyskaniu upoważnienia od rodziców dziecka i przeszkoleniu nauczyciel powinien – w razie nieobecności pielęgniarki – podać lek lub podjąć działania z zakresu pomocy przedmedycznej. Ważne! Podawanie leków lub wykonywanie innych podobnych czynności podczas pobytu ucznia w szkole przez pracowników może odbywać się wyłącznie za ich pisemną zgodą. Obowiązkiem dyrektora jest zapewnienie pracownikom szkolenia lub umożliwienie zdobycia wiedzy na temat sposobu postępowania wobec uczniów chorujących przewlekle lub z niepełnosprawnościami. Sprawowanie opieki nad uczniami przewlekle chorymi w szkole Zgodnie z treścią art. 20 Ustawy o opiece zdrowotnej nad uczniami, opieka nad uczniem z przewlekłą chorobą lub niepełnosprawnością w szkole jest realizowana przez pielęgniarkę środowiska nauczania i wychowania albo higienistkę szkolną. Taka osoba współpracuje z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej, rodzicami, pełnoletnimi uczniami oraz dyrektorem i pracownikami szkoły. Współpraca taka obejmuje wspólne określenie sposobu opieki nad uczniem dostosowanego do jego stanu zdrowia w sytuacji konieczności podawania leków oraz wykonywania innych czynności podczas pobytu ucznia w szkole. Czas pracy pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania albo higienistki szkolnej w szkole uzależniony jest od liczby uczniów. Zasady obliczania liczby uczniów na jeden tzw. etat przeliczeniowy pielęgniarki albo higienistki szkolnej określa załącznik nr 4 do Rozporządzenia sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Określenie liczby uczniów na etat pielęgniarki uwzględnia całość zadań realizowanych przez pielęgniarkę albo higienistkę szkolną i jest wynikiem analizy czasu koniecznego do wypełnienia określonych procedur, zależnych w szczególności od stanu zdrowia ucznia (w tym: choroby przewlekłej lub niepełnosprawności). Zapamiętaj! Pielęgniarka nie jest etatowym pracownikiem szkoły, a jedynie na terenie szkoły – w użyczonym przez dyrektora szkoły gabinecie profilaktyki zdrowotnej – udziela świadczeń zdrowotnych zgodnie z umową zawartą z Narodowym Funduszem Zdrowia. Harmonogram pracy pielęgniarki w danej szkole określa umowa z NFZ-etem. Opieka zdrowotna nad uczniami jest finansowana ze środków ujętych w planie finansowym NFZ-etu, a zasady, sposób i warunki finansowania świadczeń określają przepisy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Warto też pamiętać, że zespół nauczycieli pracujących z dzieckiem odpowiada za dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do jego możliwości psychofizycznych. Ze względu na stan zdrowia, częste absencje lub trudności w funkcjonowaniu społecznym może zaistnieć potrzeba zapewnienia dziecku z chorobą przewlekłą pomocy psychologiczno- pedagogicznej lub specjalnych form pracy dydaktycznej. Uczeń przewlekle chory w szkole – aspekty praktyczne Dzieci przewlekle chore i niepełnosprawne mają prawo uczyć się w ogólnodostępnych szkołach. Mają one indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, a proces ich nauczania powinien zostać zaplanowany zgodnie z ich możliwościami. Żeby dziecko mogło zostać przyjęte do danej placówki, konieczne są: • zgoda dyrektora, • możliwości zapewnienia właściwych warunków. Za zapewnienie dziecku bezpiecznych i higienicznych warunków z uwzględnieniem rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności dziecka odpowiada dyrektor szkoły. Ważne! Sprawowanie opieki nad uczniem chorym przewlekle wymaga przekazania przez jego rodziców/opiekunów zgodnie z art. 155 Prawa oświatowego dyrektorowi placówki istotnych informacji o stanie zdrowia, stosowanej diecie i rozwoju psychofizycznym dziecka. Pozwoli to dyrektorowi na organizację pracy i przygotowanie nauczycieli do sprawowania funkcji opiekuńczych nad chorym przewlekle uczniem.