STAN PRAWNY NA 10 GRUDNIA 2019 Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkołach niepublicznych – cz. 2 Opracował: Marcin Majchrzak, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.), • Ustawa z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 2245 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz.U. z 2017 r. poz. 1616), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2017 r. poz. 1591 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1646 ze zm.). 1 września 2019 r. na niepubliczne szkoły nałożony został obowiązek stosowania w sposób odpowiedni przepisów wykonawczych dotyczących m.in. udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Zadania pracowników szkoły W związku z udzielaną pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole do zadań nauczycieli i specjalistów należy: • rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów, • określanie mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów, • rozpoznawanie przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających ich funkcjonowanie i uczestnictwo w życiu szkoły, • podejmowanie działań sprzyjających rozwojowi kompetencji oraz potencjału uczniów w celu podnoszenia poziomu efektywności uczenia się i poprawy ich funkcjonowania, • współpraca z poradnią w procesie diagnostycznym i postdiagnostycznym, w szczególności w zakresie oceny funkcjonowania uczniów, barier i ograniczeń w środowisku utrudniających funkcjonowanie uczniów i ich uczestnictwo w życiu szkoły oraz efektów działań podejmowanych w celu poprawy funkcjonowania uczniów oraz planowania dalszych działań. W związku z powyższym nauczyciele oraz specjaliści w szkole powinni prowadzić: • obserwację pedagogiczną w trakcie bieżącej pracy z uczniami mającą na celu rozpoznanie u uczniów: o trudności w uczeniu się, w tym w przypadku uczniów klas I–III szkoły podstawowej deficytów kompetencji i zaburzeń sprawności językowych oraz ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się, o potencjału zainteresowań, o szczególnych uzdolnień; • wspomaganie uczniów w wyborze kierunku kształcenia i zawodu w trakcie bieżącej pracy z uczniami. W przypadku stwierdzenia, że uczeń – ze względu na potrzeby rozwojowe lub edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne – wymaga objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, nauczyciel lub specjalista powinien niezwłocznie udzielić mu tej pomocy w trakcie bieżącej z nim pracy oraz poinformować wychowawcę klasy. Następnie wychowawca (jeśli uzna to za zasadne) powinien poinformować innych nauczycieli oraz specjalistów o potrzebie objęcia danego ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną w trakcie ich bieżącej pracy z tym uczniem, a we współpracy z nauczycielami oraz specjalistami powinien zaplanować i koordynować pomoc psychologiczno-pedagogiczną w ramach zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów oraz bieżącej pracy z uczniem. Przepisy wskazują, że wymiar godzin pomocy pedagogiczno-psychologicznej udzielanej w formie: • klas terapeutycznych, • zajęć rozwijających uzdolnienia, • zajęć rozwijających umiejętności uczenia się, • zajęć dydaktyczno-wyrównawczych, • zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym, • zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu – w przypadku uczniów szkół podstawowych oraz uczniów szkół ponadpodstawowych, • zindywidualizowanej ścieżki kształcenia – powinien ustalić dyrektor, biorąc pod uwagę określoną w arkuszu organizacji szkoły liczbę godzin zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz innych zajęć wspomagających proces kształcenia lub liczbę godzin zajęć prowadzonych przez nauczycieli. Ponieważ w szkołach niepublicznych nie ma obowiązku tworzenia arkuszy organizacji szkół, przepis ten należy stosować, biorąc pod uwagę specyfikę organizacji pracy danej szkoły. W sytuacji stwierdzenia przez wychowawcę klasy, że konieczne jest objęcie ucznia pomocą, dyrektor szkoły powinien ustalić formy udzielania tej pomocy, okres jej udzielania oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy będą realizowane, uwzględniając wymiar godzin ustalony dla poszczególnych form udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Planując udzielanie uczniowi pomocy, należy współpracować z rodzicami ucznia albo pełnoletnim uczniem oraz – w zależności od potrzeb – z innymi podmiotami, z inicjatywy których udzielana jest pomoc. Nauczyciele oraz specjaliści udzielający pomocy psychologiczno-pedagogicznej są zobowiązani do okresowego dokonywania oceny efektywności udzielonej pomocy. W rezultacie powinni sformułować wnioski dotyczące dalszych działań mających na celu poprawę funkcjonowania ucznia. Dyrektor szkoły, planując udzielanie takiemu uczniowi pomocy, powinien uwzględnić wnioski nauczycieli i specjalistów. Jeżeli wynika z nich, że mimo udzielonej pomocy nie następuje poprawa w funkcjonowaniu ucznia w szkole, dyrektor, za zgodą rodziców albo pełnoletniego ucznia, powinien wystąpić do publicznej poradni z wnioskiem o przeprowadzenie diagnozy i wskazanie sposobu rozwiązania problemu ucznia. Wniosek taki powinien zawierać informacje o: • rozpoznanych indywidualnych potrzebach rozwojowych i edukacyjnych, możliwościach psychofizycznych ucznia oraz jego potencjale rozwojowym, • występujących trudnościach w funkcjonowaniu ucznia w szkole lub jego szczególnych uzdolnieniach, • działaniach podjętych przez nauczycieli i specjalistów w celu poprawy funkcjonowania ucznia w szkole, formach pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi w szkole, okresie jej udzielania oraz efektach podjętych działań i udzielanej pomocy, • wnioskach dotyczących dalszych działań mających na celu poprawę funkcjonowania ucznia formułowanych przez nauczycieli i specjalistów udzielających mu pomocy. Przepisy określają szczegółowe zadania spoczywające na pedagogach i psychologach udzielających pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole, do których należą: • prowadzenie badań i działań diagnostycznych uczniów, w tym diagnozowanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia ich mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu szkoły, • diagnozowanie sytuacji wychowawczych w szkole w celu rozwiązywania problemów wychowawczych stanowiących barierę i ograniczających aktywne i pełne uczestnictwo ucznia w życiu szkoły, • udzielanie uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formach odpowiednich do rozpoznanych potrzeb, • podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów uczniów, • minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych, zapobieganie zaburzeniom zachowania oraz inicjowanie różnych form pomocy w środowisku szkolnym, • inicjowanie i prowadzenie działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych, • pomoc rodzicom i nauczycielom w rozpoznawaniu i rozwijaniu indywidualnych możliwości, predyspozycji i uzdolnień uczniów, • wspieranie nauczycieli i innych specjalistów. Wśród zadań spoczywających na logopedzie należy wymienić: • diagnozowanie logopedyczne, w tym prowadzenie badań przesiewowych w celu ustalenia stanu mowy oraz poziomu rozwoju językowego uczniów, • prowadzenie zajęć logopedycznych dla uczniów oraz porad i konsultacji dla rodziców i nauczycieli w zakresie stymulacji rozwoju mowy uczniów i eliminowania jej zaburzeń, • podejmowanie (we współpracy z rodzicami) działań profilaktycznych zapobiegających powstawaniu zaburzeń komunikacji językowej, • wspieranie nauczycieli i innych specjalistów. Natomiast do zadań terapeuty pedagogicznego należy: • prowadzenie badań diagnostycznych uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się w celu rozpoznawania trudności oraz monitorowania efektów oddziaływań terapeutycznych, • rozpoznawanie przyczyn utrudniających uczniom aktywne i pełne uczestnictwo w życiu szkoły, • prowadzenie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym, • podejmowanie (we współpracy z rodzicami) działań profilaktycznych zapobiegających niepowodzeniom edukacyjnym uczniów, • wspieranie nauczycieli i innych specjalistów. Do zadań doradcy zawodowego w ramach udzielanej przez niego pomocy psychologiczno-pedagogicznej należy: • prowadzenie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu z uwzględnieniem rozpoznanych mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów, • współpraca z innymi nauczycielami w tworzeniu i zapewnieniu ciągłości działań w zakresie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu, • wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Przepisy umożliwiają, by w przypadku braku doradcy zawodowego w szkole, dyrektor wyznaczył nauczyciela lub specjalistę realizującego powyższe zadania. Zapamiętaj! Nauczyciele i specjaliści udzielający uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, powinni prowadzić dokumentację zgodnie z przepisami Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji.