STAN PRAWNY NA 15 LISTOPADA 2019 Przekazywanie informacji kuratorowi Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty Czy pracownik publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej może przekazać informacje na temat przebadanego dziecka kuratorowi sądowemu lub kuratorowi społecznemu? Podstawa prawna: • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. U. UE.L. z 2016 r. Nr 119, poz. 1) – RODO, • Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1014 ze zm.), • Rozporządzenie MS z dnia 24 czerwca 2014 r. w sprawie nadzoru nad nieletnim (Dz.U. z 2014 r. poz. 855) Zgodnie z art. 4 pkt 2 RODO, „przetwarzanie” oznacza operację lub zestaw operacji wykonywanych na danych osobowych lub zestawach danych osobowych w sposób zautomatyzowany lub niezautomatyzowany, czyli zbieranie, utrwalanie, organizowanie, porządkowanie, przechowywanie, adaptowanie lub modyfikowanie, pobieranie, przeglądanie, wykorzystywanie, ujawnianie poprzez przesłanie, rozpowszechnianie lub innego rodzaju udostępnianie, dopasowywanie lub łączenie, ograniczanie, usuwanie lub niszczenie. Jak zatem wynika z przywołanej regulacji, udostępnianie jest jedną z operacji wykonywanych na danych osobowych w ramach ich przetwarzania. Różnica pomiędzy powierzeniem przetwarzania danych a ich udostępnieniem polega natomiast na tym, że w przypadku powierzenia przetwarzania danych podmiot przekazujący dane nadal decyduje zarówno o sposobie, jak i celach przetwarzania danych. W takim wypadku należy zawrzeć umowę powierzenia przetwarzania na podstawie art. 28 RODO. Według ust. 3 tej regulacji umowa powinna określać: • przedmiot i czas trwania przetwarzania – czyli jakie czynności i przez jaki okres będą wykonywane w ramach umowy, z których jednocześnie wynika obowiązek przetwarzania danych, • charakter i cel przetwarzania – np. przetwarzanie w celu zawarcia umowy ubezpieczenia, • rodzaj danych osobowych oraz kategorie osób, których dane dotyczą, • obowiązki i prawa administratora. W przypadku udostępnienia danych podmiot je udostępniający, czyli w opisanym w pytaniu przypadku poradnia, nie będzie już decydował o sposobie i celach przetwarzania danych. Wówczas nie zawiera się umowy powierzenia przetwarzania pomiędzy administratorem a podmiotem przetwarzającym. Pamiętać natomiast należy, że udostępnienie musi zostać oparte o wyraźną przesłankę wynikającą z przepisów prawa. W przypadku kuratora można natomiast wskazać przepisy dające podstawę do udostępnienia danych temu podmiotowi. Aktem regulującym uprawienia i obowiązki kuratorów sądowych jest Ustawa o kuratorach sądowych. Stosownie do jej postanowień kuratorzy realizują określone przez prawo zadania o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrolnym, związane z wykonywaniem orzeczeń sądu. Zawodowi kuratorzy sądowi mają obowiązek (art. 11 Ustawy): • występowania w uzasadnionych wypadkach z wnioskiem o zmianę lub uchylenie orzeczonego środka, • przeprowadzania na zlecenie sądu lub sędziego wywiadów środowiskowych, • współpracy z właściwym samorządem i organizacjami społecznymi, które statutowo zajmują się opieką, wychowaniem, resocjalizacją, leczeniem i świadczeniem pomocy społecznej w środowisku otwartym, • organizacji i kontroli pracy podległych kuratorów społecznych oraz innych osób, uprawnionych do wykonywania dozorów lub nadzorów, • sygnalizowania sądowi przyczyn przewlekłości postępowania wykonawczego lub innych uchybień w działalności pozasądowych podmiotów wykonujących orzeczone środki. Wyróżniamy zawodowych kuratorów sądowych oraz społecznych kuratorów sądowych. Zgodnie z art. 9 Ustawy kurator zawodowy, wykonując swoje obowiązki służbowe, ma prawo do: • odwiedzania w godzinach od 7.00 do 22.00 osób objętych postępowaniem w miejscu ich zamieszkania lub pobytu, a także w zakładach zamkniętych, • żądania okazania przez osobę objętą postępowaniem dokumentu pozwalającego na stwierdzenie jej tożsamości, • żądania niezbędnych wyjaśnień i informacji od podopiecznych objętych dozorem, nadzorem lub inną formą kontroli zleconej przez sąd, • przeglądania akt sądowych i sporządzania z nich odpisów w związku z wykonywaniem czynności służbowych oraz dostępu do dokumentacji dotyczącej podopiecznego i innych osób objętych postępowaniem, • żądania od policji oraz innych organów lub instytucji państwowych, organów samorządu terytorialnego, stowarzyszeń i organizacji społecznych w zakresie ich działania, a także od osób fizycznych pomocy w wykonywaniu czynności służbowych. Do podstawowych zadań kuratora należy zatem m.in. przeprowadzanie wywiadów środowiskowych, a jednocześnie kurator ma prawo do odwiedzania osób objętych postępowaniem w każdym miejscu ich pobytu, co oznacza, że wizyta kuratora może mieć miejsce również w jednostce systemu oświaty. Obowiązkiem kuratora sądowego jest także sprawowanie nadzoru nad nieletnim, stosownie do regulacji Rozporządzenia w sprawie nadzoru nad nieletnim. Na podstawie § 7 tego aktu kurator sądowy, sprawując nadzór nad nieletnim: 1) zaznajamia się z aktami sprawy nieletniego i innymi niezbędnymi źródłami informacji o nieletnim, w tym z przebiegiem dotychczasowych nadzorów i kontroli wykonania obowiązków nałożonych na nieletniego, 2) rozpoznaje i diagnozuje sytuację osobistą, rodzinną i środowiskową nieletniego oraz analizuje dotychczas stosowane środki wychowawcze i przyczyny ich nieskuteczności, 3) planuje i dokonuje wyboru optymalnych metod kontroli i oddziaływania na nieletniego, 4) utrzymuje kontakt z nieletnim oraz udziela mu niezbędnej pomocy w postaci informacji i wskazówek w rozwiązywaniu problemów życiowych, a zwłaszcza w podjęciu i zorganizowaniu nauki, pracy, leczenia lub terapii, 5) nawiązuje i utrzymuje kontakt z rodziną albo opiekunem nieletniego, a także osobiście z jego środowiskiem oraz pomaga rozwiązywać zdiagnozowane problemy utrudniające resocjalizację i kontrolę nieletniego, 6) kontroluje zachowanie nieletniego, osobiście lub w sposób określony w § 4 ust. 3 i 4, w miejscu jego zamieszkania, pobytu, nauki i, w razie potrzeby, w miejscu pracy, w szczególności zapoznaje się z bieżącą sytuacją nieletniego, zasięga informacji o nieletnim w placówkach oświatowych i oświatowo-wychowawczych, a także w miejscu jego zatrudnienia, 7) nawiązuje, w razie potrzeby, kontakt ze stowarzyszeniami, instytucjami i organizacjami społecznymi zajmującymi się pomocą społeczną, pośrednictwem pracy, leczeniem lub oddziaływaniem terapeutycznym, 8) zasięga, w razie potrzeby, informacji o nieletnim i jego środowisku od policji, instytucji samorządowych i organów administracji rządowej oraz współpracuje z tymi podmiotami, 9) sporządza i prowadzi w sposób czytelny dokumentację ze sprawowanego nadzoru nad nieletnim, w miarę możliwości wykorzystując system informatyczny. Przepis ten formułuje więc kilka obowiązków kuratora, w wykonywaniu których uczestniczy jednostka oświatowa. Należy zauważyć, że zgodnie z przywołaną regulacją kurator zasięga informacji o nieletnim w placówkach oświatowych i oświatowo-wychowawczych. Placówkami oświatowymi w rozumieniu tej regulacji są również poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Niewątpliwie zatem kurator ma wynikające z obowiązujących regulacji prawo do uzyskiwania informacji na temat podopiecznego. Udostępnienie informacji jest zgodne z art. 6 RODO i nie wymaga zawarcia umowy powierzenia przetwarzania. Oficyna MM nie udziela porad prawnych. Odpowiedzi są wyłącznie wyrazem własnej oceny Doradcy Prawnego Oficyny MM. Nie stanowią urzędowej wykładni prawa, a ich zastosowanie nie może rodzić odpowiedzialności za ewentualne skutki zastosowania zaproponowanych rozwiązań zarówno ze strony Oficyny MM, jak i Doradcy Prawnego Oficyny MM.