STAN PRAWNY NA 12 LISTOPADA 2021 Plan finansowy poradni na 2022 r. Opracował i zaktualizował: Marcin Majchrzak, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305 ze zm.), • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1915), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082), • Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1930), • Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1718). Publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne każdego roku mają obowiązek sporządzenia planu finansowego, nazywanego również budżetem placówki. Stanowi on dokument, w którym jednostka budżetowa ujmuje ogół dochodów oraz wydatków w następnym roku budżetowym. Coroczne przygotowywanie planu finansowego jest niezwykle istotne, gdyż placówki publiczne mogą prowadzić gospodarkę finansową tylko w granicach ustalonego planu, a jego naruszenie stanowi zarazem naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Odpowiedzialnymi za sporządzenie planów finansowych są dyrektorzy placówek. Mając powyższe na uwadze, należy dołożyć wszelkich starań, aby przygotowywane plany były poprawne. Zgodnie z art. 4 ust. 1 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych przedszkola, szkoły i placówki zakładane i prowadzone przez ministrów i jednostki samorządu terytorialnego – w tym publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne – są jednostkami budżetowymi. Przepis ten określa zatem formę organizacyjno-prawną, w której prowadzone są jednostki organizacyjne systemu oświaty prowadzone przez samorząd i ministrów. Co oznacza taka forma organizacyjno-prawna, wskazuje z kolei art. 11 ust. 1 Ustawy o finansach publicznych, stosownie do którego jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, pokrywające swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzające na rachunek, odpowiednio, dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Poradnia psychologiczno-pedagogiczna nie została wyposażona przez ustawodawcę w osobowość prawną, podobnej właściwości nie przyznały jej bowiem zapisy Ustawy Prawo oświatowe. Z art. 11 Ustawy o finansach publicznych wynika natomiast tzw. zasada budżetowania brutto, czyli ścisłe powiązanie finansów poradni z budżetem jednostki samorządu terytorialnego, która jest organem prowadzącym danej placówki. Z uwagi na metodę budżetowania wydatki ponoszone przez poradnię nie mogą w żaden sposób zależeć od wielkości osiąganych dochodów, ponieważ wszystkie wydatki i dochody placówki są jednocześnie dochodami i wydatkami jednostki prowadzącego ją samorządu terytorialnego. Wykonanie planu finansowego poradni jest więc zarazem wykonywaniem budżetu organu prowadzącego, dlatego terminarz prac nad planem finansowym placówki jest ściśle powiązany z terminami prac nad samorządowym budżetem. Projekt planu finansowego poradni Plan finansowy jednostki oświatowej stanowi w istocie element budżetu gminy czy powiatu, dlatego nie ma możliwości przyjęcia właściwego planu finansowego przed zakończeniem prac nad budżetem. Z kolei wyłączne prawo inicjatywy uchwałodawczej w sprawach budżetu danej jednostki samorządu terytorialnego (organu prowadzącego placówkę) przysługuje, zgodnie z art. 233 Ustawy o finansach publicznych, zarządowi jednostki, czyli jej organowi wykonawczemu – w gminie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta). Projekt uchwały budżetowej powinien zostać przedstawiony do zaopiniowania organowi stanowiącemu (czyli właściwej radzie gminy lub miasta) oraz regionalnej izbie obrachunkowej do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy, stosownie do art. 238 ust. 1 Ustawy o finansach publicznych. Termin ten ma istotne znaczenie z punktu widzenia tworzonego planu finansowego poradni, bowiem – w myśl art. 248 ust. 1 Ustawy o finansach publicznych – zarząd jednostki samorządu terytorialnego przekazuje podległym jednostkom budżetowym informacje niezbędne do opracowania projektów ich planów finansowych w terminie siedmiu dni od dnia przekazania projektu uchwały budżetowej organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego. Kwoty dochodów i wydatków budżetowych Zgodnie z § 5 Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych zarządy jednostek samorządu terytorialnego przekazują kierownikom podległych samorządowych jednostek budżetowych, czyli również dyrektorom poradni, w terminie określonym w art. 248 ust. 1 Ustawy o finansach publicznych, a więc w ciągu siedmiu dni od dnia przekazania projektu uchwały budżetowej organowi stanowiącemu, informacje o kwotach dochodów i wydatków budżetowych przyjętych w projekcie uchwały budżetowej. Dochody są określane w szczegółowości określonej w art. 235 Ustawy o finansach publicznych, a wydatki w szczegółowości określonej w art. 236 tego aktu. Zgodnie z art. 235 ww. Ustawy w planie dochodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego wyszczególnia się, w układzie działów klasyfikacji budżetowej, planowane kwoty dochodów bieżących i dochodów majątkowych według ich źródeł, w tym w szczególności z tytułu dotacji i środków na finansowanie wydatków na realizację zadań finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. Ustawy (środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu oraz środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi). Zgodnie z kolei z art. 236 Ustawy w planie wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego wyszczególnia się, w układzie działów i rozdziałów klasyfikacji budżetowej, planowane kwoty wydatków bieżących i wydatków majątkowych. Opracowanie planu finansowego Ważne Projekt planu finansowego poradni jest opracowywany na podstawie danych uzyskanych od organu prowadzącego. Pamiętać jednak należy, że projekt planu nie jest jeszcze planem finansowym. Zawarte w § 5 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych projekty planów finansowych, zapewniające zgodność kwot dochodów i wydatków z projektem uchwały budżetowej, są zatwierdzane przez dyrektorów jednostek oświatowych i przekazywane zarządowi jednostki samorządu terytorialnego (wójtowi) w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji o kwotach dochodów i wydatków budżetowych przyjętych w projekcie uchwały budżetowej, nie później jednak niż do 22 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy. Jest to ostateczny termin na przekazanie przez dyrektora projektu planu finansowego. Dyrektor opracowuje projekt planu finansowego w następującym porządku: dział, rozdział i paragraf. Aby ustalić, co należy rozumieć przez te jednostki, odnieść się należy do przepisów Rozporządzenia w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Publiczne placówki psychologiczno-pedagogiczne stosują zasadniczo dział 854 – Edukacyjna opieka wychowawcza. W rozdziale natomiast dokonuje się jego uszczegółowienia. Wśród rozdziałów odnoszących się do działu 854 wyróżniamy m.in. 85406 – poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne. Wymogi szczególne Ustawa Prawo oświatowe zawiera jedynie kilka regulacji, które odnoszą się do procedury przyjęcia planu finansowego placówki, niemniej wskazuje wyraźnie na pewne obowiązki, jakie należy wykonać, przyjmując plan. W pierwszej kolejności przytoczyć trzeba art. 80 ust. 2 pkt 2 Ustawy Prawo oświatowe, zgodnie z którym rada szkoły opiniuje projekt planu finansowego szkoły lub placówki. Oczywiście nie we wszystkich placówkach organ ten został powołany. W takim wypadku zastosowanie ma art. 82 ust. 2 ww. Ustawy, zgodnie z którym w szkołach lub placówkach, w których rada szkoły nie została powołana, jej zadania wykonuje rada pedagogiczna. Tak więc wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) powinien zostać przekazany już zaopiniowany przez radę szkoły (lub radę pedagogiczną) projekt planu finansowego placówki. Nie jest to jednak jedyny wymóg z Ustawy Prawo oświatowe. Gwarantuje ona również radzie rodziców prawo do wyrażenia opinii w sprawie projektu planu finansowego – w art. 84 ust. 2 pkt 3. Także ta opinia powinna zostać uzyskana, zanim dyrektor przekaże projekt planu organowi wykonawczemu gminy (lub powiatu). Kontrola projektu planu finansowego Przekazany organowi wykonawczemu jednostki samorządu prowadzącej daną placówkę projekt planu podlega kontroli. Organ wykonawczy jednostki samorządu weryfikuje otrzymany projekt planu pod względem jego zgodności z projektem uchwały budżetowej i w przypadku stwierdzenia różnic wprowadza w nim odpowiednie zmiany, informując o ich dokonaniu dyrektora poradni w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania projektu planu finansowego, nie później jednak niż do 27 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy. Projekt planu finansowego od 1 stycznia roku budżetowego staje się podstawą gospodarki finansowej poradni. Wynika to z treści § 7 Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, zgodnie z którym projekt planu finansowego placówki stanowi podstawę jej gospodarki finansowej w okresie od 1 stycznia roku budżetowego do dnia opracowania planu finansowego na podstawie informacji o kwotach dochodów i wydatków wynikających z uchwały budżetowej, w przypadku gdy: • zachowana została zgodność projektu planu finansowego z projektem uchwały budżetowej (co oznacza zatwierdzenie przez kierownika samorządowej jednostki budżetowej – dyrektora szkoły lub placówki) oraz gdy • projekt planu finansowego został zweryfikowany w trybie § 6 Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych. Mimo że zweryfikowany projekt stał się podstawą gospodarki finansowej poradni od początku roku budżetowego, czyli od 1 stycznia 2020 r., to nadal nie jest jeszcze właściwym planem finansowym. Przyjęcie właściwego planu finansowego Projekt planu stanie się pełnoprawnym planem finansowym dopiero po przyjęciu przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego jej budżetu. Zgodnie z art. 239 Ustawy o finansach publicznych przyjęcie budżetu powinno nastąpić przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach – nie później niż do 31 stycznia roku budżetowego. W następnej kolejności znajduje zastosowanie § 8 ust. 5 Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, który nakazuje dyrektorowi placówki sporządzenie planu finansowego w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia otrzymania informacji o kwotach dochodów i wydatków budżetowych przyjętych w uchwale budżetowej. Informacja ta powinna zostać udzielona dyrektorowi przez organ prowadzący, natomiast samo sporządzenie właściwego planu polega, zgodnie z przywołanym przepisem, na dostosowaniu projektu planu i zawartych w nim kwot do zapisów uchwały budżetowej. Od tego momentu poradnia opiera swoją gospodarkę finansową już na pełnoprawnym planie finansowym. Kolejność prac Do 15 listopada 2021 r. projekt uchwały budżetowej przedkładany jest organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego przez jej organ wykonawczy. W ciągu siedmiu dni od dnia przekazania projektu uchwały budżetowej właściwej radzie zarząd jednostki samorządu terytorialnego przekazuje dyrektorom szkół i placówek informacje niezbędne do opracowania projektów ich planów finansowych – najpóźniej do 22 listopada 2021 r. Dyrektor poradni opracowuje projekt planu finansowego w terminie 30 dni od dnia otrzymania powyższej informacji – nie później jednak niż do 22 grudnia 2021 r. Przed tą datą należy uzyskać wymagane opinie rady pedagogicznej i rady rodziców. Projekt planu finansowego podlega zaopiniowaniu przez radę pedagogiczną, radę szkoły oraz radę rodziców i zostaje przekazany organowi wykonawczemu JST – wójtowi, zarządowi powiatu. Organ wykonawczy weryfikuje otrzymany projekt planu pod względem jego zgodności z projektem uchwały budżetowej, a w przypadku stwierdzenia różnic wprowadza do projektu planu stosowne zmiany, informując jednocześnie dyrektora poradni o ich dokonaniu. Informacja ta powinna dotrzeć do dyrektora nie później niż do 27 grudnia 2021 r. Podjęcie uchwały budżetowej następuje nie później niż do 31 stycznia 2022 r. Dyrektor dostosowuje projektu planu finansowego do przyjętej uchwały budżetowej w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia otrzymania informacji o kwotach dochodów i wydatków budżetowych przyjętych w uchwale budżetowej.