STAN PRAWNY NA 15 LIPCA 2022 Ocena dorobku zawodowego nauczyciela Opracowała i zaktualizowała: Elżbieta Rzepecka-Roszak, dyrektor szkoły podstawowej, ekspert ds. awansu zawodowego oraz edukator ośrodka doskonalenia nauczycieli, laureatka Ogólnopolskiego Programu „Twórczy nauczyciel – Twórcza Edukacja” Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2200). Ocena dorobku zawodowego stanowi podsumowanie osiągnięć nauczyciela oraz określa stopień realizacji planu rozwoju zawodowego. Dokonuje jej dyrektor (art. 9c ust 5a KN) w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego. Nauczyciel ma czas na złożenie tego sprawozdania do 7 dni od dnia zakończenia stażu (§ 4 ust. 5 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli). W myśl nowego brzmienia § 5 ust. 2 ww. Rozporządzenia, przywołanego w § 1 pkt 1 Rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, opiekun stażu (w przypadku nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego), w terminie 7 dni od dnia zakończenia stażu, przedstawia dyrektorowi poradni projekt oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu, ze szczególnym uwzględnieniem obserwowanych zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz stopnia zaangażowania w realizację wymagań koniecznych do uzyskania odpowiednio stopnia nauczyciela kontraktowego albo nauczyciela mianowanego. Dokonując oceny dorobku zawodowego dla nauczyciela stażysty i kontraktowego, dyrektor uwzględnia osiągnięcia za okres stażu. Natomiast dla nauczyciela mianowanego należy wziąć pod uwagę dorobek z całego okresu pracy, ze szczególnym uwzględnieniem okresu od uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego (art. 9c ust. 3a KN). Przygotowanie oceny Aby dokonać oceny dorobku zawodowego, dyrektor musi zgromadzić potrzebne dokumenty, które pozwolą mu obiektywnie ocenić zainteresowanego nauczyciela. Przede wszystkim w terminie 7 dni od zakończenia stażu nauczyciel musi przedstawić dyrektorowi sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego. Najlepiej, jeśli sprawozdanie jasno i konkretnie będzie precyzowało, co nauczyciel zrealizował, czego nie udało mu się osiągnąć lub czego dokonał poza planem rozwoju zawodowego. Ważne! Sprawozdanie powinno opierać się na wymaganiach zawartych w Rozporządzeniu w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, co pozwoli nauczycielowi udowodnić, że wymagania te spełnia. Sama zaś ocena ich spełnienia należy do dyrektora. Przepisy nie precyzują, jak ma wyglądać ocena dorobku zawodowego oraz jakie konkretne dokumenty wymagane są do jej sporządzenia. Najbardziej logiczna wydaje się dokumentacja zgromadzona przez samego nauczyciela, dokumenty opiekuna stażu oraz te, które wynikają z nadzoru pedagogicznego, np. arkusze obserwacji, samoocena nauczyciela, ankiety, kwestionariusze wywiadu, plany pracy zespołów nauczycieli, protokół rady pedagogicznej i inne. Wskazane jest przygotowanie przez opiekuna stażu dokumentu, w którym zawarta będzie częstotliwość spotkań z nauczycielem stażystą czy kontraktowym. Istotna jest także tematyka tych spotkań oraz udokumentowanie uczestnictwa w zajęciach zarówno opiekuna, jak i nauczyciela. Należy tu wyraźnie podkreślić, iż Rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli określa, iż nauczyciel stażysta powinien prowadzić zajęcia w obecności opiekuna stażu w wymiarze co najmniej jednej godziny w miesiącu oraz dyrektora poradni w wymiarze co najmniej jednej godziny w okresie stażu oraz omawiać je z osobą, w której obecności zajęcia zostały przeprowadzone. Podobnie nauczyciel kontraktowy powinien prowadzić zajęcia w obecności opiekuna stażu w wymiarze co najmniej 4 godzin w roku szkolnym oraz dyrektora poradni w wymiarze co najmniej jednej godziny w okresie stażu oraz omawiać je z osobą, w obecności której zajęcia zostały przeprowadzone. Dyrektor w swoim harmonogramie obserwacji zajęć uwzględnia obowiązkowo obserwacje zajęć nauczycieli stażystów i kontraktowych, co stanowi dodatkową, cenną informację podczas dokonywania oceny dorobku zawodowego. Poza tym warto również zanotować informacje dotyczące zapoznania się nauczyciela z podstawową dokumentacją poradni, np. statutem, arkuszem organizacji czy regulaminem zespołu orzekającego oraz zespołu wczesnego wspomagania. Zarówno nauczyciel, jak i opiekun powinni dysponować dokumentacją potwierdzającą współpracę oraz podejmowane działania – dokumenty te pomogą dyrektorowi ocenić spełnienie wymagań, jakim musi sprostać nauczyciel ubiegający się o kolejny stopień awansu zawodowego. Oczywiście ostateczna ocena spełnienia wymagań należy do ekspertów, jednak dyrektor ma decydujące zdanie w kwestii dopuszczenia nauczyciela do dalszych procedur związanych z awansem. Od niego bowiem zależy, jaka będzie ocena: pozytywna czy negatywna. Dlatego sensownym rozwiązaniem wydaje się ocena spełnienia wymagań już na etapie wystawienia oceny przez dyrektora. Dyrektor w czasie trwania stażu obserwuje nauczyciela w różnych sytuacjach – nie tylko podczas zajęć z podopiecznymi, ale również podczas współpracy podejmowanej z innymi nauczycielami, z rodzicami, podczas spotkań rady pedagogicznej. Na jakość pracy nauczyciela wpływają jego osobowość, odpowiedzialność, punktualność, zaangażowanie. Na podstawie odbytych szkoleń, warsztatów, kursów i innych ocenia się doskonalenie zawodowe, a co najważniejsze – umiejętność wykorzystania zdobytej wiedzy w codziennej pracy. Aktywność nauczyciela jest również postrzegana poprzez inicjatywy, jakie podejmuje celem podniesienia jakości swojej pracy i pracy poradni. Badania i diagnozy oraz terapia pedagogiczna są kolejnym dowodem na aktywność i jakość pracy nauczyciela. Ankiety przeprowadzane wśród rodziców, nauczycieli czy uczniów dowodzą, z jakim nauczycielem pracujemy. Dyrektor w ramach sprawowanego nadzoru przeprowadzać może także różnego rodzaju kontrole, np. kontrolę dokumentacji pedagogicznej prowadzonej przez nauczyciela. Pozytywna i negatywna ocena Na pozytywną ocenę dorobku zawodowego nauczyciela składają się: • stopień realizacji planu rozwoju zawodowego, • spełnianie wymagań objętych Rozporządzeniem, • projekt oceny dokonanej przez opiekuna, • dokumentacja dyrektora w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego. Negatywna ocena dorobku zawodowego musi być potwierdzeniem niespełnienia wymagań objętych Rozporządzeniem. W tym przypadku dyrektor musi również zgromadzić dokumentację, która będzie potwierdzała ocenę negatywną. W myśl art. 9c ust 5d KN od oceny dorobku zawodowego nauczycielowi służy odwołanie do organu sprawującego nadzór pedagogiczny w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny rozpatruje odwołanie w terminie 21 dni. Ocena dorobku zawodowego nauczyciela ustalona przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny jest ostateczna. Jeśli jednak organ sprawujący nadzór pedagogiczny nie dotrzyma terminu odwołania, wówczas nauczyciel jest dopuszczony do rozmowy kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej i może ubiegać się o akceptację ww. komisji. (art. 9c ust. 5e KN). W sytuacji gdy ostateczna (po odwołaniu) ocena dorobku zawodowego jest negatywna, wówczas nauczyciel, na własny wniosek i za zgodą dyrektora, może odbyć dodatkowy staż w wymiarze 9 miesięcy (art. 9c ust. 5f KN). Ważne! Zarówno ocena pozytywna, jak i negatywna są sporządzane na piśmie i muszą zawierać uzasadnienie wraz z pouczeniem o możliwości wniesienia odwołania (art. 9c ust. 5c KN). Procedura dokonywania oceny dorobku zawodowego powinna znaleźć odzwierciedlenie w dokumentacji awansu zawodowego, którą należy przechowywać w poradni w aktach osobowych nauczyciela. Do tej dokumentacji zalicza się: • wniosek nauczyciela o rozpoczęcie stażu (nie dotyczy stażysty, bowiem ten nauczyciel rozpoczyna staż z chwilą podjęcia pracy 1 września), • wyznaczenie przez dyrektora czasu trwania stażu, • wyznaczenie przez dyrektora opiekuna stażu (dla nauczycieli stażystów i kontraktowych), • informację o przerwaniu lub przedłużeniu stażu, • projekt oceny dorobku zawodowego, • ocenę dorobku zawodowego, • ewentualne odwołanie nauczyciela od oceny dorobku zawodowego, • dokumenty odwoławcze od oceny dorobku zawodowego. Warto również zauważyć, że Rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli określa także rodzaj dokumentacji, którą składa nauczyciel do organu prowadzącego czy sprawującego nadzór pedagogiczny. Zgodnie z § 9 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia nauczyciel do wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego czy egzaminacyjnego dołącza zaświadczenie wydane przez dyrektora. Zawarte tu są m.in. informacje o ocenie dorobku zawodowego, dacie jej dokonania, a w przypadku nauczyciela, który w okresie odbywanego stażu zmienił miejsce pracy, także o ocenie dorobku zawodowego za okres stażu odbytego w poprzednim miejscu zatrudnienia. Należy zwrócić uwagę na to, że do wniosku dołącza się również kopie sprawozdania z planu rozwoju zawodowego oraz kopię oceny dorobku zawodowego (§ 9 ust. 1 pkt 3 i 4 Rozporządzenia). Reasumując, ocena dorobku zawodowego pozostaje w dokumentacji poradni (w aktach osobowych nauczyciela), natomiast w dokumentacji dołączanej do wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego czy egzaminacyjnego pozostaje kopia oceny dorobku zawodowego. Z praktycznego punktu widzenia warto, by dyrektor dysponował kopią tejże oceny podczas posiedzenia komisji, ponieważ zawarte w niej stwierdzenia i uzasadnienie często są pomocne podczas obrad komisji.