STAN PRAWNY NA 9 KWIETNIA 2021 Ocena pracy nauczyciela Opracował i zaktualizował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie Podstawa prawna: • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 sierpnia 2019 r. w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1625), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego (Dz.U. z 2018 r. poz. 1133 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.), • Ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy Karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1287), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.). Od 1 września 2019 r. po raz kolejny zmianie uległy zasady dokonywania oceny pracy nauczycieli. W związku z tym konieczne było wydanie przez resort edukacji nowego aktu wykonawczego, który precyzuje tryb dokonywania tej oceny. Wiosenne akcje protestacyjne nauczycieli oraz zapowiedź strajku przed egzaminem gimnazjalnym i ósmoklasisty doprowadziły do rozpoczęcia przez MEN prac nad nowelizacją przepisów Karty nauczyciela. W rezultacie zmian, które weszły w życie 1 września 2019 r., przywróconych zostało w KN kilka rozwiązań, które funkcjonowały przed 1 września 2018 r. Dotyczą one m.in. postępowania w związku z ubieganiem się o kolejny stopień awansu zawodowego czy właśnie dokonywania oceny pracy nauczycieli, w przypadku której powrócono do podziału na ocenę pracy oraz ocenę dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu. W rezultacie tych zmian konieczne było wydanie na podstawie art. 6a ust. 12 KN nowego Rozporządzenia w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego. Konieczność powiadomienia nauczyciela o dokonywaniu oceny pracy Nowe Rozporządzenie utrzymało zasadę, zgodnie z którą w przypadku dokonywania oceny pracy nauczyciela z inicjatywy dyrektora lub na wniosek organu sprawującego nadzór pedagogiczny, organu prowadzącego, rady placówki (jeżeli została utworzona) dyrektor powinien niezwłocznie zawiadomić nauczyciela, w formie pisemnej, o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy. Opinie doradcy metodycznego (bądź innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego) powinna zostać wyrażona w formie pisemnej, w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie pracy. Opinia ta powinna zawierać uzasadnienie. Zapoznanie nauczyciela z projektem oceny pracy Przepis art. 6a ust. 8 KN wskazuje, że ocenę pracy nauczyciela ustala się po zapoznaniu go z projektem tej oceny oraz po wysłuchaniu uwag i zastrzeżeń nauczyciela. Nowe Rozporządzenie utrzymało zasadę, zgodnie z którą na wniosek nauczyciela przy zapoznawaniu go z projektem oceny pracy i wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń może być obecny przedstawiciel wskazanej przez nauczyciela zakładowej organizacji związkowej. W dalszym ciągu również nauczyciel może zgłosić uwagi i zastrzeżenia do projektu oceny pracy także w formie pisemnej, w terminie pięciu dni roboczych od dnia zapoznania go z projektem oceny. Zakres karty oceny pracy Nowe Rozporządzenie, podobnie jak dotychczas, nie określa jednolitego wzoru karty oceny pracy nauczyciela, będącej najważniejszym dokumentem w procedurze dokonywania oceny pracy nauczyciela. Ważne! Przepisy Rozporządzenia wskazują jedynie elementy, które karta oceny pracy powinna zawierać, pozostawiając przygotowanie konkretnego wzoru dokumentu poszczególnym jednostkom oświaty. Rozporządzenie określa, że karta powinna zawierać: imię (imiona) i nazwisko nauczyciela, datę i miejsce urodzenia, miejsce zatrudnienia i zajmowane stanowisko, staż pracy pedagogicznej, stopień awansu zawodowego, wykształcenie, datę dokonania ostatniej oceny pracy, stwierdzenie uogólniające, o którym mowa w art. 6a ust. 4 KN, uzasadnienie oceny pracy, datę dokonania oceny pracy, podpis osoby dokonującej oceny pracy, pouczenie o terminie i trybie wniesienia odwołania od oceny pracy. W dalszym ciągu należy też pamiętać o włączeniu karty oceny pracy do akt osobowych nauczyciela. Określenie procedury odwoławczej Rozporządzenie zawiera również regulacje prawne precyzujące prowadzenie postępowania odwoławczego od oceny pracy nauczyciela. Wskazuje ono, że dyrektor placówki powinien przekazać odwołanie nauczyciela do organu sprawującego nadzór pedagogiczny, w terminie pięciu dni roboczych od dnia otrzymania odwołania. Dyrektor powinien dołączyć pisemne odniesienie się do zarzutów podniesionych w odwołaniu. W dalszej części Rozporządzenie określa tryb pracy zespołów oceniających, powoływanych przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Rezygnacja z określania szczegółowych kryteriów oceny pracy nauczycieli Największą zmianą w porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym jest rezygnacja z określania w Rozporządzeniu szczegółowych kryteriów oceny pracy nauczycieli – z podziałem na poszczególne stopnie awansu zawodowego. W obecnym stanie prawnym (a więc od 1 września 2019 r.) ocena pracy nauczycieli będzie dokonywana wyłącznie w oparciu o przepisy art. 6a ust. 1e KN, a w przypadku nauczycieli zajmujących stanowisko dyrektora – w oparciu o art. 6a ust. 1f KN. Z kolei art. 6a ust. 1e KN wskazuje, że ocena pracy nauczyciela dotyczy stopnia realizacji obowiązków określonych w art. 6 i art. 42 ust. 2 KN oraz w art. 5 Ustawy Prawo oświatowe w zakresie wszystkich obszarów działalności poradni. Oznacza to, że ocenie będą podlegały następujące obowiązki nałożone na nauczyciela na podstawie ww. przepisów: • nauczyciel rzetelnie realizuje zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami placówki: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć, • nauczyciel wspiera każdego ucznia w jego rozwoju, • nauczyciel dąży do pełni własnego rozwoju osobowego, • nauczyciel doskonali się zawodowo, zgodnie z potrzebami placówki, • nauczyciel kształci i wychowuje młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka, • nauczyciel dba o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów, • nauczyciel w ramach czasu pracy realizuje: o zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami, o inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych placówki, o zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym; • nauczyciel kieruje się w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską, z poszanowaniem godności osobistej ucznia. Ważne! Kryteria te nie zostały jednak w żaden sposób doprecyzowane w Rozporządzeniu. Podobnie nowe Rozporządzenie nie określa sposobu ustalania poziomu spełniania kryteriów oceny pracy nauczycieli, pozostawiając tym samym określenie zasad ustalenia stopnia realizacji obowiązków spoczywających na nauczycielach poszczególnym dyrektorom. Ocena pracy dyrektora Dyrektorzy będą z pewnością zainteresowani zasadami dokonywania cząstkowych ocen ich pracy. Nowe Rozporządzenie wskazuje w tym zakresie, iż cząstkowych ocen będą dokonywać: • organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w zakresie realizacji obowiązków określonych w art. 5 oraz art. 68 ust. 1 pkt 2 i 8 Prawa oświatowego, oraz w art. 7 ust. 2 pkt 1 i art. 42 ust. 2 KN, • organ prowadzący – w zakresie realizacji obowiązków określonych w art. 68 ust. 1 pkt 5 i 12 oraz ust. 5 Prawa oświatowego, oraz w art. 7 ust. 2 pkt 5 KN, • organ sprawujący nadzór pedagogiczny w porozumieniu z organem prowadzącym placówkę w zakresie realizacji obowiązków określonych w art. 68 ust. 1 pkt 1, 3, 4, 6, 7 i 9–11 oraz ust. 6 Prawa oświatowego, oraz w art. 6 i art. 7 ust. 2 pkt 2–4 i 6 KN. Opinia rady placówki (jeżeli została utworzona) i zakładowych organizacji związkowych działających w placówce odnośnie oceny pracy dyrektora powinna zostać wyrażona na piśmie, w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie pracy. Powinna ona zawierać uzasadnienie. W przypadku procedury oceny pracy dyrektora odpowiednio stosuje się niektóre z regulacji nowego Rozporządzenia dotyczących oceny pracy nauczycieli – § 2 ust. 1, § 3 i § 4. Rozporządzenie określa również procedurę ponownego ustalania oceny pracy dyrektora (§ 8). Przepisy przejściowe Jak już wskazano, nowe Rozporządzenie weszło w życie 1 września 2019 r., zastępując tym samym dotychczas obowiązujące Rozporządzenie w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego. Należ jednak mieć na uwadze, że zgodnie z art. 8 Ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela, wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2019 r., stosuje się przepisy dotychczasowe (a więc w brzmieniu do 31 sierpnia 2019 r.). Dotyczy to nie tylko obowiązku stosowania przepisów KN w brzmieniu do 31 sierpnia 2019 r., ale również przepisów Rozporządzenia z 29 maja 2018 r.