STAN PRAWNY NA 27 LIPCA 2021 Obowiązki nauczyciela mianowanego podczas odbywanego stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego Opracowała: Elżbieta Rzepecka-Roszak, dyrektor zespołu szkół, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli, zaktualizowali: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty; Marcin Majchrzak, radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie Podstawa prawna: • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2200), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.). Zgodnie z art. 9d ust. 4 Karty nauczyciela (dalej KN) nauczyciel mianowany może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w placówce co najmniej roku od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego. Staż na stopień nauczyciela dyplomowanego trwa dwa lata i dziewięć miesięcy, musi się jednak rozpocząć nie później niż w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć (art. 9d ust. 1 KN). Jeśli termin ten został przekroczony, nauczyciel rozpoczyna staż od nowego roku szkolnego. W przypadku nieobecności nauczyciela w pracy z powodu pozostawania w stanie nieczynnym, czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy lub urlopu innego niż urlop wypoczynkowy i urlopy, o których mowa w ust. 5a, trwającej nieprzerwanie dłużej niż miesiąc, staż ulega przedłużeniu o czas trwania tej nieobecności. W przypadku nieobecności dłuższej niż rok nauczyciel jest obowiązany do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze. W przypadku nieobecności nauczyciela w pracy z powodu urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu ojcowskiego staż ulega przedłużeniu o czas trwania tej nieobecności. Gdy łączny czas nieprzerwanej nieobecności w pracy z przyczyn, o których mowa w zdaniu pierwszym oraz w ust. 5, jest dłuższy niż rok i sześć miesięcy, nauczyciel jest obowiązany do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze (art. 9d ust. 5 i 5a KN). Nauczyciel mianowany posiadający co najmniej stopień naukowy doktora może ubiegać się o uzyskanie kolejnego stopnia awansu zawodowego po odbyciu stażu trwającego rok i dziewięć miesięcy (art. 9c ust. 2 KN). Należy również pamiętać, że nauczyciele akademiccy posiadający stopień naukowy oraz legitymujący się co najmniej trzyletnim okresem pracy w szkole wyższej z dniem nawiązania stosunku pracy w zakładzie kształcenia nauczycieli uzyskują stopień nauczyciela mianowanego (art. 9a ust. 4 KN). Składając wniosek o rozpoczęcie stażu, nauczyciel dostarcza projekt planu rozwoju zawodowego do dyrektora poradni. Dyrektor w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć zatwierdza plan rozwoju zawodowego albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian. Nauczyciel jest obowiązany poprawić plan rozwoju zawodowego zgodnie z zaleceniami dyrektora poradni i ponownie przedłożyć go dyrektorowi w wyznaczonym przez niego terminie, nie krótszym niż trzy dni robocze. Dyrektor zatwierdza poprawiony plan rozwoju zawodowego, uwzględniający jego zalecenia, w terminie siedmiu dni od dnia jego przedłożenia (§ 3 ust. 4 i 5 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwani stopni awansu zawodowego przez nauczycieli). W trakcie stażu nauczyciel może wprowadzać zmiany w planie rozwoju zawodowego za zgodą dyrektora poradni. Dyrektor, w terminie siedmiu dni od dnia przedłożenia zmienionego planu rozwoju zawodowego, zatwierdza ten plan albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian (§ 4 ust. 4 Rozporządzenia). Działania nauczyciela Nauczyciel mianowany ma prawo przerwać staż na swój wniosek w każdym czasie, przy czym w przypadku ponownego rozpoczęcia odbywa go w pełnym wymiarze (art. 9d ust. 6 KN). Podczas odbywanego stażu nauczyciel spełnia wymagania objęte Rozporządzeniem. W § 8 ust. 1 pkt 1-3 Rozporządzenia zostały wymienione działania, jakie w szczególności powinien podejmować nauczyciel ubiegający się o stopień nauczyciela dyplomowanego. Należą do nich: • podejmowanie działań mających na celu doskonalenie warsztatu i metod pracy, w tym doskonalenie umiejętności stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej, • realizowanie zadań służących podniesieniu jakości pracy poradni, • pogłębianie wiedzy i umiejętności służących własnemu rozwojowi oraz podniesieniu jakości pracy poradni, samodzielnie lub przez udział w różnych formach kształcenia zawodowego, • przeprowadzenie co najmniej trzech godzin zajęć otwartych dla nauczycieli oraz dokonanie ich ewaluacji, w obecności, w miarę możliwości, nauczyciela-doradcy metodycznego w zakresie tych zajęć lub nauczyciela-konsultanta lub przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego (§ 8 ust. 3 Rozporządzenia) obejmują: • umiejętność wykorzystania w pracy metod aktywizujących ucznia oraz narzędzi multimedialnych i informatycznych, • umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, w tym przez prowadzenie zajęć otwartych, w szczególności dla nauczycieli stażystów i nauczycieli kontraktowych, prowadzenie zajęć w ramach doskonalenia zawodowego lub innych zajęć dla nauczycieli, • poszerzenie zakresu działań poradni, • realizację co najmniej dwóch z następujących zadań: o opracowanie i wdrożenie programu, innowacji lub innych działań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych z oświatą, powiązanych ze specyfiką jednostki, o wykonywanie zadań opiekuna stażu, opiekuna praktyk pedagogicznych, nauczyciela- -doradcy metodycznego, przewodniczącego zespołu nauczycieli, koordynatora wolontariatu, koordynatora projektu, kuratora społecznego, egzaminatora okręgowej komisji egzaminacyjnej, rzeczoznawcy do spraw podręczników, a w przypadku nauczycieli szkół artystycznych – także nauczyciela-konsultanta współpracującego z Centrum Edukacji Artystycznej, o uzyskanie umiejętności posługiwania się językiem obcym na poziomie podstawowym, a w przypadku nauczycieli języków obcych – umiejętności posługiwania się drugim językiem obcym na poziomie podstawowym, o opracowanie autorskiej pracy z zakresu oświaty lub rozwoju dziecka opublikowanej w czasopiśmie branżowym lub w formie innej zwartej publikacji. W Rozporządzeniu zawarte są również obowiązki dyrektora dotyczące stworzenia odpowiednich warunków do odbywania stażu przez nauczycieli. Zgodnie z § 4 Rozporządzenia dyrektor poradni zapewnia nauczycielowi odbywającemu staż warunki do: • obserwacji zajęć prowadzonych w poradni, • udziału w formach doskonalenia zawodowego, określonych w zatwierdzonym planie rozwoju zawodowego, • korzystania z pomocy merytorycznej i metodycznej biblioteki pedagogicznej, poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innych placówek oświatowych. Dalsze postępowanie Nauczyciel mianowany po zakończeniu stażu sporządza sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, w terminie siedmiu dni od dnia zakończenia stażu. Następnie nauczyciel składa wniosek do organu pełniącego nadzór pedagogiczny o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego. Nauczyciel mianowany może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego w okresie trzech lat od dnia otrzymania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu. W przypadku niedotrzymania terminów złożenia wniosków nauczyciel jest zobowiązany do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze (art. 9d ust. 7 KN). Jeśli wniosek wraz z dołączoną dokumentacją zawiera braki formalne, wówczas organ sprawujący nadzór pedagogiczny wzywa nauczyciela do ich usunięcia w terminie 14 dni, jednocześnie uprzedzając, że nieusunięcie braków skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia. Wniosek, który jest składny przez nauczyciela do organu sprawującego nadzór pedagogiczny, według § 9 Rozporządzenia powinien zawierać: • kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, • zaświadczenie dyrektora poradni o: o wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu, ze wskazaniem wszystkich jednostek oświatowych , w których nauczyciel odbywał staż, o dacie zatwierdzenia planu rozwoju zawodowego i dacie złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji tego planu, o przyczynach wydłużenia okresu stażu oraz zaliczenia dotychczas odbytego stażu w przypadkach określonych w art. 9d ust. 5 i 5a oraz art. 9f ust. 2 i 4 Karty nauczyciela, ze wskazaniem podstawy prawnej odpowiednio wydłużenia albo zaliczenia okresu stażu oraz okresu nieobecności w pracy lub niepozostawania w stosunku pracy; • kopię sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego poświadczoną przez dyrektora poradni za zgodność z oryginałem, • kopię oceny dorobku zawodowego za okres stażu, poświadczoną przez dyrektora poradni za zgodność z oryginałem. Ponadto wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego dla nauczyciela ubiegającego się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego dołącza się również: • opis i analizę sposobu realizacji jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 1–3 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwani stopni awansu zawodowego przez nauczycieli i jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 4 Rozporządzenia, w szczególności ze wskazaniem uzyskanych efektów dla nauczyciela i poradni, • kopię dyplomu lub świadectwa potwierdzającego znajomość języka obcego na poziomie podstawowym, o których mowa w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, poświadczone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem, jeżeli nauczyciel realizował zadanie, o którym mowa w § 8 ust. 3 pkt 4 lit. c Rozporządzenia (uzyskanie umiejętności posługiwania się językiem obcym na poziomie podstawowym), • kopię aktu nadania stopnia nauczyciela mianowanego poświadczoną przez dyrektora za zgodność z oryginałem. Nauczyciele, którzy złożą wnioski o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego do 30 czerwca, otrzymują decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do 31 sierpnia danego roku. Nauczyciele, który złożą wnioski do 31 października danego roku, otrzymują decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do 31 grudnia danego roku. Komisja kwalifikacyjna Komisję kwalifikacyjną dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego powołuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny. W skład komisji wchodzą: • przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny, • dyrektor poradni, z wyjątkiem przypadku gdy o awans ubiega się dyrektor, • trzej eksperci z listy ekspertów prowadzonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Na wniosek nauczyciela w skład komisji wchodzi przedstawiciel wskazanego we wniosku związku zawodowego. Przedstawiciela związku zawodowego wskazuje właściwy organ statutowy związku. Akt nadania stopnia awansu nauczyciela dyplomowanego nadaje organ sprawujący nadzór pedagogiczny. W uzasadnieniu aktu nadania stopnia zawodowego nauczycielom podaje się informacje potwierdzające kwalifikacje zawodowe, odbycie stażu w określonym wymiarze, uzyskanie pozytywnej oceny dorobku zawodowego. W sytuacji gdy nauczycielowi odmawia się nadania stopnia awansu zawodowego, należy umożliwić mu wgląd do akt sprawy i wypowiedzenie się co do zebranych materiałów. Takie prawo ma również nauczyciel, który uzyskał akceptację komisji. Ponadto w uzasadnieniu należy podać wymogi, które nauczyciel spełnił oraz te, których nie spełnił, a były określone w Rozporządzeniu. Nauczyciel ma prawo odwołania się do Ministerstwa Edukacji Narodowej, o czym powinien zostać poinformowany na piśmie, z określeniem miejsca i terminu odwołania. Nauczyciel, który nie uzyskał akceptacji, może ponownie złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego po odbyciu dodatkowego stażu w wymiarze dziewięciu miesięcy na swój wniosek i za zgodą dyrektora poradni. Zmiana wysokości wynagrodzenia w związku z uzyskaniem kolejnego stopnia awansu zawodowego nauczyciela następuje: pierwszego dnia roku szkolnego następującego po roku szkolnym, w którym nauczyciel uzyskał wyższy stopień awansu (wnioski złożone do 30 czerwca) lub 1 stycznia danego roku następującego po roku kalendarzowym, w którym nauczyciel uzyskał wyższy stopień (wnioski złożone do 31 października). W myśl art. 9i ust. 1 KN nauczycielowi dyplomowanemu posiadającemu co najmniej dwudziestoletni okres pracy w zawodzie nauczyciela, w tym co najmniej dziesięcioletni okres pracy jako nauczyciel dyplomowany, oraz znaczący i uznany dorobek zawodowy na wniosek Kapituły do Spraw Profesorów Oświaty może być nadany przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania tytuł honorowy profesora oświaty.