Tylko tu i teraz Scenariusz lekcji etyki lub godziny wychowawczej inspirowany filozofią stoików Opracowała: Dorota Kujawa-Weinke GRUPA WIEKOWA: uczniowie klas V–VI szkoły podstawowej. CZAS TRWANIA: 45 minut. CEL: wiem, że można nauczyć się panować nad sobą i koncentrować się na działaniu nawet w najtrudniejszych sytuacjach. KRYTERIA SUKCESU: • poznaję ogólne założenia filozofii stoików, • poddaję się niekomfortowym sytuacjom, • szukam pytań i odpowiedzi, inspirując się filozofią stoików, • poddaję swoje zachowanie refleksji. METODY PRACY: • aktywizujące: dyskusja dydaktyczna, burza mózgów, • praktyczna: ćwiczenia przedmiotowe, • eksponujące: film, muzyka. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: • komputer z możliwością odtworzenia filmiku Przeszkoda czy wyzwanie? Stoicyzm odpowiada na pytanie „Jak żyć?”, • utwór duetu Empire Of The Sun, We Are The People, • utwór Mikołaja Góreckiego Concerto-Notturno. PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Nauczyciel zaprasza uczniów do obejrzenia filmu o stoikach. Zadanie uczniów polega na wynotowaniu pytań, które zadali sobie, oglądając film. Każdy z uczniów ma prawo w dowolnym momencie powiedzieć „stop”, by móc spokojnie sformułować pytanie. W ten sposób kształtujemy również poszanowanie dla cudzej odrębności i zróżnicowanych potrzeb ze względu na tempo i warunki pracy. 2. Po obejrzeniu filmu uczniowie zadają pytania dotyczące treści zawartych w filmie. Nauczyciel odpowiada na pytania, ale też stawia nowe. Rozmowę prowadzi w taki sposób, by uczniowie doszli do sedna myśli stoickiej: „Liczy się to, co tu i teraz”. 3. Nauczyciel proponuje ćwiczenia kształtujące wolę. Włącza utwór Mikołaja Góreckiego Concerto-Notturno i prosi uczniów, by zaczęli do niego szybko tańczyć. Po minucie włącza współczesny utwór duetu Empire Of The Sun We Are The People i prosi, by uczniowie tańczyli wolno, także przez minutę. Po obu doświadczeniach nauczyciel pyta uczniów o wrażenia oraz o to, czy łatwo było „tańczyć pod prąd”? 4. Uczniowie proszeni są o wyjście przed szkołę. Nauczyciel proponuje im zadanie: „Podejdźcie do przypadkowych osób przechodzących obok szkoły, przywitajcie się, informując ich, że jest to zadanie, które zaproponowała wam nauczycielka”. Nauczyciel obserwuje uczniów – część z nich od razu podchodzi do obcych osób, niektórzy wahają się, ale wykonują polecenie, znajdują się tacy, co czekają na kogoś znajomego, oraz ci, którzy w ogóle nie są w stanie go wykonać. Ważne przy tym jest to, by nie doceniać przesadnie odwagi osób, które podeszły, aby nie dyskredytować w ten sposób osób, którym to zadanie nie wyszło. 5. Nauczyciel prosi uczniów o refleksję – co wspólnego ze stoikami miały ćwiczenia związane z „tańcem pod prąd” i eksperyment podwórkowy. Uczniowie wspomagani przez nauczyciela dochodzą do wniosku, że mamy możliwości, które możemy wykorzystać. Nawet jeśli coś przychodzi nam z trudem, jeśli widzimy przeszkody, ale skupimy się na rozwiązaniach, mamy kontrolę nad naszym życiem. 6. Nauczyciel pyta uczniów, czy zdarzyły się w ich życiu sytuacje, w których czuli, że nie mają kontroli nad swoim zachowaniem. Uczniowie odpowiadają i podają przykłady. To zadanie może stanowić punkt wyjścia do następnych zajęć poświęconych kontroli emocji. 7. W ramach podsumowania zajęć nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Uczniowie stają naprzeciwko siebie. Jedna z grup zadaje pytania zamknięte dotyczące sytuacji i zachowania stoików – nauczyciel podaje przykład: „Czy to jest stoicyzm? Kolega oskarżył mnie o zniszczenie pióra. Nie zrobiłem tego, ale mimo wszystko miałem rozmowę z nauczycielką, wyjaśniłem jej, że to nie moja wina, ale nie wiem, czy mi uwierzyła, nie miałem do kolegi pretensji, nie uderzyłem go, nie krzyczałem…”. Jeśli uczniowie z grupy przeciwnej uważają, że to stoicyzm, stają po prawej stronie klasy, jeśli uważają, że nie jest to zachowanie stoickie, stają po stronie lewej. ŹRÓDŁA: • Przeszkoda czy wyzwanie? Stoicyzm odpowiada na pytanie: jak żyć?, [film dostępny online:] https://www.youtube.com/watch?v=xjMzsFsEmDE [data dostępu: 26.06.2019]. • Empire Of The Sun, We Are The People, [utwór muzyczny dostępny online:] https://www.youtube.com/watch?v=hN5X4kGhAtU [data dostępu: 26.06.2019]. • Mikołaj Górecki, Concerto-Notturno, wyk. K. Danczowska, A. Duczmal, [utwór muzyczny dostępny online:] https://www.youtube.com/watch?v=oPlHp28aSJw [data dostępu: 26.06.2019].