Wartość patriotyzmu Scenariusz lekcji wychowawczej Opracowała: dr Marta Majorczyk WARIANT I – DLA DZIECI W WIEKU WCZESNOSZKOLNYM CZAS TRWANIA: • 2 jednostki lekcyjne. CELE: • rozwijanie poczucia przynależności narodowej, • pogłębienie wiedzy na temat własnego kraju i regionu, w którym dzieci mieszkają, • wyrabianie szacunku do symboli narodowych. METODY PRACY: • rozmowa, kierowanie własną działalnością, wykonywanie zadań. MATERIAŁY: • biały i czerwony papier, godło Polski, herb Warszawy, herby powiatu/gminy/miejscowości, w której jest szkoła, muzyka hymnu narodowego, emblematy do oznaczenia zespołów (pajączki, mrówki, pszczółki), zdjęcia prezentujące zabytki i instytucje znajdujące się w danej miejscowości/okolicy, zestaw puzzli przedstawiający godło Polski, herb miejscowości, godła sąsiadujących z Polską państw, duże słoiki, piłeczki pingpongowe, kredki i kolorowanki, laptop i projektor do odtworzenia filmu i hymnu. PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Powitanie uczestników. Podział uczniów na dwa–trzy zespoły i oznaczenie ich odpowiednimi emblematami. 2. Zabawa integracyjno-ruchowa wybrana przez nauczyciela. Po zabawie uczniowie zajmują miejsca przy stolikach oznaczonych emblematami drużyny. Na każdym stoliku stoi duży słój, do którego dzieci będą wrzucać zdobyte punkty (piłeczki pingpongowe). 3. Zadanie nr 1: układanie puzzli (godło Polski). Każda drużyna otrzymuje zestaw do ułożenia. Nauczyciel wyjaśnia pojęcie „godło” (znak/logo rozpoznawczy/-e przynależności osoby do danej grupy). Nauczyciel pokazuje uczniom przykładowe godła innych krajów (np. sąsiadujących z Polską). 4. Zadanie nr 2: odgadywanie zagadek. Nauczyciel przygotowuje, w zależności od wieku i możliwości uczniów, zestaw zagadek, wśród których znajdują się zagadki o orle białym, warszawskiej syrence, fladze, polskiej fladze, Warszawie itp. 5. Nauczyciel wyjaśnia uczniom pojęcie „symbol narodowy”, a następnie pokazuje film Polak Mały – film o polskich symbolach narodowych dla najmłodszych (www.youtube.com/watch?v=FJ83BRqFPBA). 6. Zadanie nr 3: układanie puzzli (herb miejscowości/gminy). Każda drużyna otrzymuje zestaw puzzli do ułożenia. Nauczyciel wyjaśnia, co i dlaczego znajduje się na herbie. Pytanie do całej grupy: Jakie znasz zabytki swojej miejscowości? Nauczyciel na zdjęciach przedstawia zabytki, instytucje, które znajdują się w miejscowości. 7. Podsumowanie: podliczenie punktów, wręczenie wszystkim uczniom nagród. 8. Zajęcia plastyczne: wspólne wykonanie flagi Polski, kolorowanie według wzoru herbu swojej miejscowości. Wiele ciekawych zagadek: E.M. Skorek, Księga zagadek, Kraków 2002. WARIANT II – DLA STARSZYCH KLAS SZKOŁY PODSTAWOWEJ I SZKOŁY ŚREDNIEJ CELE: • wyjaśnienie pojęcia „patriotyzm”, • uświadomienie składowych patriotyzmu, • ukazanie znaczenia tej wartości, • odnajdywanie przykładów realizacji tej wartości w życiu codziennym. METODY PRACY: • pogadanka, dyskusja grupowa, projekcja filmu. MATERIAŁY: • arkusz papieru typu flipchart, kartki. PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję od powitania klasy. 2. Nauczyciel zaprasza uczniów do obejrzenia filmu Miasto 44 Jana Komasy (długość filmu – trzy jednostki lekcyjne; istnieje możliwość, aby uczniowie obejrzeli wybrany przez nauczyciela film w domu). 3. Dyskusja po projekcji filmu, której celem jest odreagowanie emocjonalne i uchwycenie odbioru utworów przez uczniów. 4. Uczniowie siadają w kręgu wraz z nauczycielem. Nauczyciel jest moderatorem dyskusji. Wszystkie udzielone odpowiedzi zapisuje na dużej kartce papieru lub flipcharcie. Warto pytać o źródła emocji uczniów. Nie należy ich oceniać, nawet jeśli wydadzą się nieadekwatne. Pytania do dyskusji: Co się wydarzyło w filmie? Jakie emocje towarzyszyły wam w trakcie oglądania tego filmu? Co lub kto wywołał u ciebie takie emocje? Jakie problemy/kwestie poruszał ten film? O czym ten film mówił? Jakie zachowania przejawiał główny bohater? Z jakim problemem zmagał się główny bohater? Co było dla niego ważne? Co robił, aby to osiągnąć? Czy to mu się udało? Co mu w tym pomogło? Jeśli w trakcie dyskusji padnie słowo „patriotyzm”, uprzedź uczniów, że dalsza część waszego spotkania poświęcona zostanie tej kwestii. Zadaj kolejne pytania: Jak rozumiecie pojęcie „patriotyzm”? Czy dostrzegacie w polskim społeczeństwie zjawisko patriotyzmu? Do czego potrzebny jest nam patriotyzm? Czy czujecie się patriotami? Czy łatwo jest dziś być patriotą? Jakie zjawiska i działania postrzegacie jako patriotyczne? Jakie zjawiska i działania przeczą patriotyzmowi? Czy są w naszym otoczeniu zjawiska i działania pseudopatriotyczne? Czy być patriotą i być obywatelem to jest to samo? 5. Praca grupowa: Nauczyciel prosi uczniów, aby wspólnie ustalili, jakie cechy i zachowania powinna przejawiać osoba, o której mówi się, że jest patriotą. Efekt swojej pracy umieszczają na szarym papierze. 6. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że postawa patriotyzmu to nie jest to samo co postawa obywatelska. Obywatel to osoba, którą łączy z państwem stosunek prawny. Z tej relacji wynikają określone prawa i obowiązki. Obywatel to osoba zaangażowana w życie publiczne, gotowa do poświęcenia prywatnych interesów dla dobra ogółu. 7. Na zakończenie uczniowie wysłuchują wypowiedzi osób, które przeżyły II wojnę światową: (www.youtube.com/watch?v=kgweOfxjQ2k).