STAN PRAWNY NA 6 CZERWCA 2022 Ocena pracy nauczyciela Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy, finansów publicznych i funkcjonowania samorządu terytorialnego, uznany prelegent i szkoleniowiec, wykładowca toruńskiej i bydgoskiej Wyższej Szkoły Bankowej, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, przez lata tworzył trzon Wydziału Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz in-ne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1449), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 sierpnia 2019 r. w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1625). Ocena pracy nauczyciela jest czynnością, która dostarcza informacji na temat jakości wyko-nywanej pracy przez nauczyciela, więc może stać się przyczyną rozwiązania z nim stosunku pracy. Dlatego została ona ujęta w regulacji art. 23 ust. 1 Karty nauczyciela, która zawiera zamknięty katalog przyczyn jego rozwiązania z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania. Następuje ono: • na wniosek nauczyciela, • w razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spo-wodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – 270 dni, przy czym do okresu nie-zdolności do pracy wlicza się również przypadające w tym okresie przerwy obejmujące dni, w których w przedszkolu, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie odbywają się zajęcia, • w razie orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy, • w razie uzyskania negatywnej oceny pracy dokonanej w trybie i na zasadach określo-nych w art. 6a KN, • w razie cofnięcia skierowania do nauczania religii. Zatrudnienie na podstawie mianowania z założenia charakteryzuje się wzmożoną stabilnością. Karta nauczyciela wymienia jedynie kilka przypadków, w których zwolnienie jest możliwe. Uzyskanie odpowiedniej oceny pracy jest też wymagane w przypadku ubiegania się o stano-wisko dyrektora, co wynika z przepisu § 1 pkt 4 lit. a Rozporządzenia MEN z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrek-tora oraz inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podsta-wowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce. Może je zajmować nauczyciel mianowany lub dyplomowany, który uzyskał: • co najmniej bardzo dobrą ocenę pracy w okresie ostatnich pięciu lat pracy lub • pozytywną ocenę dorobku zawodowego w okresie ostatniego roku albo • w przypadku nauczyciela akademickiego – pozytywną ocenę pracy w okresie ostatnich czterech lat pracy w uczelni – przed przystąpieniem do konkursu na stanowisko dyrektora. Organy wnioskujące o dokonanie oceny Podstawę prawną oceny pracy nauczyciela stanowi art. 6a KN. Regulację tę uzupełnia akt wykonawczy, czyli Rozporządzenie MEN z dnia 19 sierpnia 2019 r. w sprawie trybu dokony-wania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoły-wania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego. Łącznie akty te stanowią komplet zawierający pełną procedurę oceny, nie ma więc podstaw do przyj-mowania dodatkowych wewnętrznych regulaminów dokonywania ocen, co zostało zresztą wskazane w załączniku do pisma MEiN-u (Nr DKO-WNP.4092.108.2021.EL) z 16 listopada 2021 r., dotyczącym ograniczenia zbędnej dokumentacji w jednostkach organizacyjnych sys-temu oświaty. Zgodnie z art. 6a ust. 1 KN ocenie podlega praca każdego nauczyciela, z wyjątkiem nauczy-ciela stażysty, i może być dokonana w każdym czasie, lecz nie wcześniej niż po upływie roku od dokonania poprzedniej oceny pracy lub oceny dorobku zawodowego. Dokonuje się jej z inicjatywy dyrektora lub na wniosek: • nauczyciela, • organu sprawującego nadzór pedagogiczny, • organu prowadzącego, • rady przedszkola – jeżeli w danej jednostce organ ten został utworzony, • rady rodziców. O dokonanie oceny pracy nauczyciela nie może wnioskować rada pedagogiczna, z tym jednak zastrzeżeniem, że jeżeli w danej jednostce nie została utworzona rada przedszkola, to zgodnie z art. 82 ust. 2 Ustawy Prawo oświatowe jej kompetencje, wraz z prawem do wnioskowania o dokonanie oceny pracy nauczyciela, przejmuje rada pedagogiczna. Kryteria dokonywania oceny Ocena pracy nauczyciela dotyczy stopnia realizacji obowiązków określonych w art. 6 KN, art. 42 ust. 2 KN oraz w art. 5 Ustawy Prawo oświatowe w zakresie wszystkich obszarów działalności przedszkola. Dotyczy więc podstawowych zadań nauczyciela (art. 6 KN), który zobowiązany jest: • rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podsta-wowymi funkcjami przedszkola: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym za-dania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa dzieciom w czasie zajęć organizowa-nych przez przedszkole, • wspierać każdego ucznia w jego rozwoju, • dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego, • doskonalić się zawodowo zgodnie z potrzebami przedszkola, • kształcić i wychowywać w umiłowaniu ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rze-czypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego czło-wieka, • dbać o kształtowanie u dzieci postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą de-mokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów. Stosownie do art. 42 ust. 2 KN ocenie podlega: • wykonywanie zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z wychowankami albo na ich rzecz, • wykonywanie innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych, w tym za-jęć opiekuńczych i wychowawczych uwzględniających potrzeby i zainteresowania dzieci, • wykonywanie zajęć i czynności związanych z przygotowaniem się do zajęć, samo-kształceniem i doskonaleniem zawodowym. Nauczyciel ma obowiązek kierowania się w swoich działaniach dydaktycznych, wychowaw-czych i opiekuńczych dobrem dzieci, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską, z poszanowaniem jego godności osobistej, co również podlega ocenie (art. 5 Ustawy prawo oświatowe). Na ocenę pracy nauczyciela i dyrektora przedszkola nie mogą mieć wpływu jego przekonania religijne i poglądy polityczne, a także odmowa wykonania przez niego polecenia służbowego, gdy wynika ona z uzasadnionego przekonania, że wydane polecenie jest sprzeczne z dobrem dziecka albo dobrem publicznym. Dyrektor przedszkola jest zobowiązany dokonać oceny pracy nauczyciela w okresie nie dłuż-szym niż trzy miesiące od dnia złożenia wniosku o dokonanie oceny, a w przypadku oceny pracy dokonywanej z własnej inicjatywy dyrektora – w okresie nie dłuższym niż trzy miesiące od dnia powiadomienia nauczyciela na piśmie o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy. Do okresu trzech miesięcy nie wlicza się jednak, stosownie do art. 6a ust. 2b KN, okresów usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela w pracy, trwającej dłużej niż 14 dni, oraz okresów ferii szkolnych wynikających z przepisów w sprawie organizacji roku szkolnego, a w przypadku nauczycieli zatrudnionych w placówkach, w których nie są przewidziane ferie szkolne – okresów urlopu wypoczynkowego trwającego nieprzerwanie co najmniej 14 dni kalendarzowych. Przedszkola zaliczamy do jednostek nieferyjnych, więc okres urlopu trwają-cy dłużej niż 14 dni faktycznie wydłuży czas na dokonanie oceny pracy nauczyciela. Według § 2 Rozporządzenia w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego w przypadku dokonywania oceny z inicjatywy dyrektora przedszkola lub na wniosek organu sprawującego nadzór pedagogiczny dyrektor przedszkola niezwłocznie zawiadamia nauczyciela, w formie pisemnej, o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy. Dokonując oceny: • zasięga opinii rady rodziców, • na wniosek nauczyciela zasięga, a z własnej inicjatywy może zasięgnąć opinii właści-wego doradcy metodycznego na temat pracy nauczyciela, a w przypadku braku takiej możliwości – opinii innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego. Rada rodziców przedstawia pisemną opinię w terminie 14 dni od otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie pracy nauczyciela. Nieprzedstawienie opinii przez radę rodziców nie wstrzymuje dokonywania oceny pracy. Zgodnie z art. 6a ust. 8 KN ocenę pracy ustala się po zapoznaniu nauczyciela z jej projektem oraz wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń. Regulację tę należy uzupełnić przepisem § 3 Roz-porządzenia, w myśl którego na wniosek nauczyciela przy zapoznawaniu go z projektem oce-ny pracy i wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń może być obecny przedstawiciel wskazanej przez nauczyciela zakładowej organizacji związkowej. Nauczyciel może zgłosić uwagi i za-strzeżenia do projektu oceny pracy również w formie pisemnej, w terminie pięciu dni robo-czych od dnia zapoznania go z projektem oceny. Ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy i kończy się stwierdzeniem uogólniającym: • ocena wyróżniająca, • ocena bardzo dobra, • ocena dobra, • ocena negatywna. Nauczyciel, po ustaleniu oceny, otrzymuje kartę oceny zawierającą ocenę pracy, jej uzasad-nienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia odwołania albo wniosku o ponowne ustalenie oceny. Zgodnie z § 4 ust. 2 Rozporządzenia karta oceny pracy nauczyciela powinna zawierać: • imię (imiona) i nazwisko nauczyciela, • datę i miejsce urodzenia, • miejsce zatrudnienia i zajmowane stanowisko, • staż pracy pedagogicznej, • stopień awansu zawodowego, • wykształcenie, • datę dokonania ostatniej oceny pracy, • stwierdzenie uogólniające, • uzasadnienie oceny pracy, • datę dokonania oceny pracy, • podpis osoby dokonującej oceny pracy, • pouczenie o terminie i trybie wniesienia odwołania od oceny pracy. Kopię karty oceny pracy włącza się do akt osobowych nauczyciela. Do doręczeń karty oceny pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeku postępowania ad-ministracyjnego, dotyczące doręczania pism, co oznacza, że ocenę można doręczyć listownie, a nie wyłącznie osobiście, oraz że do doręczeń stosujemy instytucję fikcji doręczenia. Zgodnie z art. 44 Kodeksu postępowania administracyjnego w przypadku niemożności doręczenia pisma: • operator pocztowy w rozumieniu Ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe przechowuje pismo w swojej placówce pocztowej przez okres 14 dni – w przypadku doręczania pisma przez operatora pocztowego, • pismo składa się na okres 14 dni w urzędzie właściwej gminy (miasta) – w przypadku doręczania pisma przez pracownika urzędu gminy (miasta) lub upoważnioną osobę, lub organ. Odwołanie od oceny Od ustalonej oceny pracy przysługuje nauczycielowi, w terminie 14 dni od jej doręczenia, prawo wniesienia odwołania, za pośrednictwem dyrektora przedszkola, do organu sprawują-cego nadzór pedagogiczny. Zgodnie z § 5 Rozporządzenia dyrektor przedszkola przekazuje odwołanie do organu sprawującego nadzór pedagogiczny w terminie pięciu dni roboczych od otrzymania odwołania, dołączając pisemne odniesienie się do zarzutów podniesionych w od-wołaniu. Odwołanie od oceny pracy nauczyciela rozpatruje zespół oceniający, powołany przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w którego skład wchodzą: • przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny, • przedstawiciel rady pedagogicznej, • przedstawiciel rady rodziców, • właściwy nauczyciel-doradca metodyczny lub nauczyciel-konsultant, • przedstawiciel zakładowej organizacji związkowej wskazanej przez nauczyciela – po-wołany na jego wniosek. Zespół rozpatruje odwołanie od oceny pracy po uprzednim wysłuchaniu nauczyciela, który wniósł odwołanie. Kurator, nie później niż na pięć dni roboczych przed terminem posiedzenia zespołu, podczas którego nauczyciel ma zostać wysłuchany, zawiadamia nauczyciela o posie-dzeniu. Niestawienie się nauczyciela, mimo prawidłowego zawiadomienia o posiedzeniu, nie wstrzymuje rozpatrywania odwołania przez zespół oceniający i wydania rozstrzygnięcia. Rozstrzygnięcia zespołu są podejmowane zwykłą większością głosów w głosowaniu jawnym w obecności co najmniej 2/3 członków zespołu. W przypadku równej liczby głosów decyduje głos przewodniczącego zespołu. Zespół oceniający sporządza pisemne uzasadnienie rozstrzy-gnięcia. Kurator, w terminie 30 dni od otrzymania odwołania, po rozpatrzeniu odwołania w terminie 30 dni od jego otrzymania albo wniosku o ponowne ustalenie oceny pracy, po rozpatrzeniu odwołania przez zespół oceniający: • podtrzymuje ocenę pracy dokonaną przez dyrektora, • uchyla ocenę pracy dokonaną przez dyrektora oraz ustala nową ocenę pracy nauczy-ciela, • uchyla ocenę pracy dokonaną przez dyrektora oraz przekazuje sprawę do ponownego ustalenia oceny pracy, jeżeli ocena pracy została dokonana z naruszeniem prawa. Jeżeli organ sprawujący nadzór pedagogiczny ustali ponowną ocenę pracy, to będzie ona osta-teczna.