STAN PRAWNY NA 25 CZERWCA 2021 Obowiązki nauczyciela stażysty podczas odbywanego stażu na stopień nauczyciela kontraktowego Opracowała: Elżbieta Rzepecka-Roszak, dyrektor zespołu szkół, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli; zaktualizowali: Roman Lorens, konsultant ds. organizacji i zarządzania oświatą, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli, były długoletni dyrektor szkoły. Lider i koordynator doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry kierowniczej szkół. Autor licznych artykułów z zakresu zarządzania oświatą i publikacji książkowych; Marcin Majchrzak, radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie Podstawa prawna: • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2200), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.). W myśl § 6 ust. 1 pkt 1–4 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (dalej Rozporządzenie) nauczyciel stażysta ubiegający się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego w okresie odbywania stażu powinien: • poznać organizację, zadania i zasady funkcjonowania placówki, • uczestniczyć jako obserwator w zajęciach prowadzonych przez opiekuna stażu lub innego nauczyciela, w wymiarze co najmniej jednej godziny w miesiącu, oraz omawiać z prowadzącym obserwowane zajęcia, • prowadzić zajęcia w obecności opiekuna stażu w wymiarze co najmniej jednej godziny w miesiącu oraz dyrektora poradni w wymiarze co najmniej jednej godziny w okresie stażu oraz omawiać je z osobą, w której obecności zajęcia zostały przeprowadzone, • uczestniczyć w doskonaleniu zawodowym, zwłaszcza w zakresie doskonalenia metod i form pracy. Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego obejmują: • znajomość przepisów prawa dotyczących organizacji, zadań i zasad funkcjonowania poradni, w której nauczyciel odbywał staż, • umiejętność prowadzenia zajęć w sposób zapewniający właściwą realizację statutowych zadań placówki, • umiejętność rozpoznawania potrzeb uczniów oraz indywidualizowania nauczania, • umiejętność stosowania w pracy wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki, • umiejętność wykorzystania w pracy wiedzy i umiejętności zdobytych w trakcie doskonalenia zawodowego, • umiejętność korzystania w pracy, zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć, z narzędzi multimedialnych i informatycznych, • umiejętność omawiania prowadzonych i obserwowanych zajęć, • znajomość środowiska uczniów i ich problemów oraz umiejętność współpracy ze środowiskiem lokalnym. Nauczyciel stażysta powinien przede wszystkim zapoznać się z przepisami prawa. Poza tym etyka zawodowa obliguje do uczciwości i sumienności w wykonywaniu powierzonych zadań. Należy pamiętać, że wskazane byłoby potwierdzić wykonanie zaplanowanych działań odpowiednim dokumentem lub źródłem świadczącym o realizacji zadań wyznaczonych w planie zawodowym. Nauczyciel rozpoczyna staż z początkiem roku szkolnego. Nauczyciel stażysta rozpoczyna staż z mocy prawa, bez składania wniosku do dyrektora. Zadania nauczyciela stażysty Terminy Rozpoczęcie stażu na stopień nauczyciela kontraktowego Z początkiem roku szkolnego Przygotowanie projektu planu rozwoju zawodowego i przedstawienie dyrektorowi do zatwierdzenia 20 dni od dnia rozpoczęcia zajęć Nawiązanie współpracy z opiekunem stażu – podpisanie kontraktu Po rozpoczęciu stażu i przydzieleniu opiekuna przez dyrektora Złożenie dyrektorowi pisemnego sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego na zakończenie stażu 7 dni od dnia zakończenia stażu Złożenie wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego W roku otrzymania pozytywnej oceny dorobku zawodowego dokonanej po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego Pozyskanie informacji o planowanym postępowaniu kwalifikacyjnym O terminie prac komisji dyrektor powiadamia nauczyciela stażystę co najmniej 7 dni przed posiedzeniem komisji Rozmowa przed komisją kwalifikacyjną O terminie prac komisji dyrektor powiadamia nauczyciela stażystę co najmniej 7 dni przed posiedzeniem komisji Uzyskanie decyzji o nadaniu stopnia awansu zawodowego Jeśli nauczyciel złoży wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego do 30 czerwca danego roku, otrzymuje decyzję o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do 31 sierpnia danego roku. W przypadku gdy nauczyciel złoży wniosek o podjęcie postępowania do 31 października danego roku, otrzymuje decyzję o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do 31 grudnia danego roku Staż a nieobecność nauczyciela W przypadku nieobecności nauczyciela w pracy z powodu pozostawania w stanie nieczynnym, czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy lub urlopu innego niż urlop wypoczynkowy i urlopy: • macierzyński, • na warunkach urlopu macierzyńskiego, • dodatkowy urlop macierzyński, • dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, • rodzicielski, • ojcowski, trwającej nieprzerwanie dłużej niż miesiąc, staż ulega przedłużeniu o czas trwania tej nieobecności. W przypadku nieobecności dłuższej niż rok nauczyciel jest zobowiązany do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze. Jednak jeśli przerwa w pracy jest spowodowana urlopem: • macierzyńskim, • na warunkach urlopu macierzyńskiego, • dodatkowym macierzyńskim, • dodatkowym na warunkach urlopu macierzyńskiego, • rodzicielskim lub • ojcowskim – wówczas staż ulega przedłużeniu o czas trwania tej nieobecności. Gdy łączny czas nieprzerwanej nieobecności w pracy z wyżej wymienionych przyczyn jest dłuższy niż rok i sześć miesięcy, nauczyciel jest zobowiązany do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze. Stażysta przedstawia dyrektorowi projekt planu rozwoju zawodowego w terminie 20 dni od dnia rozpoczęcia zajęć, a dyrektor zatwierdza go w ciągu 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć albo zwraca nauczycielowi do poprawy, ze wskazaniem – w formie pisemnej – zakresu zmian. Nauczyciel powinien poprawić plan rozwoju zawodowego zgodnie z zaleceniami dyrektora i ponownie przedłożyć go dyrektorowi poradni w wyznaczonym przez niego terminie, nie krótszym niż 3 dni robocze. Dyrektor zatwierdza następnie poprawiony plan rozwoju zawodowego, uwzględniający jego zalecenia, w terminie 7 dni od dnia jego przedłożenia. Konstruując plan rozwoju zawodowego, nauczyciel stażysta powinien mieć na uwadze specyfikę placówki, w której realizuje staż, znać dokumentację, regulaminy, procedury, w tym dokumentację z zakresu BHP i ochrony przeciwpożarowej. Po zatwierdzeniu przez dyrektora planu rozwoju zawodowego nauczyciel przystępuje do jego realizacji, współpracując z opiekunem stażu. Uczestniczy w zajęciach prowadzonych przez opiekuna, sporządza notatki, wspólnie z opiekunem dokonuje ewaluacji zajęć. Podobnie rzecz się ma, jeśli chodzi o zajęcia prowadzone przez stażystę. W tym przypadku omawiane przez opiekuna stażu zajęcia są doskonałą okazją do wymiany doświadczeń, zwrócenia uwagi na mocne i słabe strony lekcji i jej oceny. Nauczyciel stażysta dba również o własny rozwój zawodowy poprzez uczestnictwo w wewnętrznych i zewnętrznych formach doskonalenia zawodowego. Współpracuje z innymi nauczycielami, z rodzicami, zbiera informacje o uczniach i systematycznie wzbogaca własny warsztat pracy. Na koniec stażu sporządza sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, składa wniosek do dyrektora o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego i wreszcie uczestniczy w posiedzeniu komisji kwalifikacyjnej. Obowiązki dyrektora podczas odbywanego przez nauczyciela stażu na stopień nauczyciela kontraktowego Minister Edukacji Narodowej w drodze wspomnianego Rozporządzenia określa szczegółowo zasady uzyskiwania przez nauczycieli stopni awansu zawodowego. W § 4 ust. 1 zostały również zawarte obowiązki dyrektora dotyczące stworzenia odpowiednich warunków do odbywania stażu przez nauczycieli. Zgodnie z tą regulacją dyrektor zapewnia nauczycielowi odbywającemu staż warunki do: • obserwacji zajęć prowadzonych w placówce, w szczególności zajęć prowadzonych przez nauczyciela tego samego rodzaju zajęć, w tej samej lub innej placówce, • udziału w formach doskonalenia zawodowego, określonych w zatwierdzonym planie rozwoju zawodowego, • korzystania z pomocy merytorycznej i metodycznej innych placówek oświatowych. W czasie trwania stażu, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, dyrektor może pisemnie zobowiązać nauczyciela do zmiany planu rozwoju zawodowego (w wyznaczonym przez niego terminie, nie krótszym niż 5 dni) lub zmienić mu opiekuna stażu (np. w sytuacji wydłużonego stażu, spowodowanego np. chorobą nauczyciela lub opiekuna). Również nauczyciel może wprowadzać z własnej inicjatywy w trakcie stażu zmiany w planie rozwoju zawodowego – lecz będzie do tego dochodziło wyłącznie za zgodą dyrektora. W takim przypadku dyrektor, w terminie 7 dni od dnia przedłożenia zmienionego planu rozwoju zawodowego, zatwierdza ten plan albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian (§ 4 ust. 4 Rozporządzenia). Wskazane byłoby, żeby dyrektor również poświęcił czas młodemu nauczycielowi, chociażby omawiając z nim najważniejsze zadania i specyfikę placówki. Dyrektor powinien także wziąć udział w obserwacji zajęć prowadzonych przez nauczyciela stażystę (co najmniej jedne prowadzone przez nauczyciela stażystę zajęcia). Do zadań dyrektora w procedurze awansu zawodowego należy ponadto wystawienie oceny dorobku zawodowego oraz zorganizowanie posiedzenia komisji kwalifikacyjnej i jej przewodniczenie. Poza tym dyrektor zobowiązany jest przechowywać dokumentację awansu zawodowego. Rozporządzenie precyzuje, jaką dokumentację wraz z wnioskiem o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego należy złożyć. W myśl § 9 ust. 1 Rozporządzenia obejmuje ona: • kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, • zaświadczenie dyrektora o: o wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu, ze wskazaniem wszystkich miejsc, w których nauczyciel odbywał staż, o dacie zatwierdzenia planu rozwoju zawodowego i dacie złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji tego planu, o przyczynach wydłużenia okresu stażu oraz zaliczenia dotychczas odbytego stażu w przypadkach określonych w art. 9d ust. 5 i 5a oraz art. 9f ust. 2 i 4 KN, ze wskazaniem podstawy prawnej odpowiednio wydłużenia albo zaliczenia okresu stażu oraz okresu nieobecności w pracy lub niepozostawania w stosunku pracy; • kopię sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego poświadczoną przez dyrektora za zgodność z oryginałem, • kopię oceny dorobku zawodowego dokonanego po zakończeniu stażu, poświadczoną przez dyrektora za zgodność z oryginałem.