STAN PRAWNY NA 6 WRZEŚNIA 2019 Jak czytać opinie psychologiczno-pedagogiczne? Wskazówki dla rodziców Opracowała: Jagna Niepokólczycka-Gac, pedagog, socjoterapeutka, wieloletni kurator społecznego sądu rodzinnego i dla nieletnich Podstawa prawna: • Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 199 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 373). Rodzice, występując do poradni z prośbą o wydanie opinii, często postrzegają ten dokument jako pismo, na podstawie którego ich dziecko zostanie zwolnione z części obowiązków szkolnych. Opinia ma nierzadko stanowić swoiste alibi dla braku nabytych umiejętności i wiedzy. Tymczasem dobrze napisana opinia zawiera kompendium wiedzy o uczniu, jego możliwościach oraz koniecznym sposobie udzielanego mu wsparcia podczas procesu edukacji i wychowania. Aby pomoc psychologiczno-pedagogiczna była efektywna, konieczna jest współpraca pomiędzy wszystkimi osobami, które udzielają dziecku wsparcia. Dzięki opinii delegowane są zadania nie tylko dla nauczycieli i specjalistów zatrudnionych w szkole, ale również dla rodziców, którzy są z dzieckiem na co dzień i którzy mają największy wpływ na jego postępy. Podstawą pracy z dzieckiem jest dobre zrozumienie treści zawartych w opinii, dlatego też warto, aby rodzice wnikliwie zapoznali się z jej treścią i zrozumieli zawarte w niej wskazówki. Zasady prawne Opinia jest dokumentem, który podlega konkretnym rygorom zarówno w zakresie budowy, jak i zawartości. Wynikają one z przepisów prawnych zawartych w Rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno- -pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych. Jest wydawana na pisemną prośbę rodzica lub pełnoletniego ucznia. Może być przekazana szkole/przedszkolu za jego zgodą. Każda opinia, aby być ważnym dokumentem, musi posiadać: • metryczkę, w której znajduje się: oznaczenie poradni, numer opinii, data wydania opinii, podstawa prawna wydania opinii, a ponadto: imię i nazwisko dziecka, jego numer PESEL, datę i miejsce urodzenia oraz zamieszkania, nazwę i adres przedszkola/szkoły oraz klasy lub grupy, do której dziecko/uczeń uczęszcza, • określenie indywidualnych potrzeb rozwojowych, edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka, w tym jego poziomu intelektualnego, jak również opis mechanizmów, które wyjaśniają jego funkcjonowanie, w odniesieniu do zgłaszanego we wniosku o wydanie opinii problemu, • stanowisko specjalistów zatrudnionych w poradni w sprawie, której dotyczy opinia, oraz szczegółowe jego uzasadnienie, • wskazania dotyczące pracy z dzieckiem dla nauczycieli, • wskazania dotyczące pracy z dzieckiem dla rodziców, udzielane w celu rozwiązania zgłaszanego problemu, • imiona i nazwiska oraz podpisy specjalistów zatrudnionych w poradni, którzy sporządzili opinię, • podpis dyrektora poradni. Rodzaje opinii Mimo że często opinia psychologiczno-pedagogiczna jest postrzegana jako jednorodny dokument zwalniający ucznia z części obowiązków, może ona dotyczyć różnorakich zagadnień i problemów, przez co wspierać dziecko w różnym zakresie. Zakres ten formułowany jest w zależności od kierunku diagnozy. Rodzaj diagnozy Rodzaj wystawionej opinii Diagnoza psychologiczno-pedagogiczna pod kątem niepełnosprawności Opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do czasu podjęcia nauki w szkole (opinie wydawane są w tym przypadku przez zespoły orzekające, działające przy poradni) Diagnoza psychologiczno-pedagogiczna dotycząca osiągnięcia dojrzałości szkolnej Opinia dotycząca odroczenia obowiązku szkolnego Diagnoza pod kątem trudności w funkcjonowaniu ucznia w szkole, w szczególności ze względu na stan zdrowia, wpływ przebiegu choroby na ograniczenia w zakresie jego udziału w zajęciach edukacyjnych wspólnie z oddziałem klasowym Opinia dotycząca zindywidualizowanej ścieżki nauczania Diagnoza psychologiczno-pedagogiczna uczniów ze specyficznymi trudnościami w nauce pisania i czytania, ryzyko dysleksji (klasy I–III) Opinia opisująca formy i metody pracy z dzieckiem, które mają na celu wyrównanie deficytów rozwojowych ujawnionych w badaniu z wykorzystaniem specjalnych metod terapeutycznych, które usprawnią umiejętności związane z czytaniem, pisaniem oraz liczeniem Diagnoza prowadzona w klasach IV–VII pod kątem dysleksji rozwojowej, dysgrafii, dysortografii oraz dyskalkulii. Polega na specjalistycznej diagnozie ucznia, u którego rozpoznano wcześniej ryzyko wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się Opinia w sprawie objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną dziecka, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się. Zawiera warunki dostosowania wymagań edukacyjnych i egzaminacyjnych dla ucznia mającego trudności w pisaniu i/lub czytaniu, i/lub liczeniu Diagnoza psychologiczno-pedagogiczna dzieci, które mają trudności w nauce W sprawie dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb ucznia. W sprawie przyjęcia ucznia ósmej klasy do oddziału przysposabiającego do pracy oraz w sprawie objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole Diagnoza uczniów przejawiających zaburzenia w zachowaniu Opinia wydawana w sprawie objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole Diagnoza uczniów, którzy przejawiają zachowania wskazujące na impulsywność, nadpobudliwość lub zaburzenia uwagi (ADHD) W sprawie objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole, ośrodku szkolno-wychowawczym lub placówce opiekuńczo-wychowawczej Diagnoza dotycząca szczególnych uzdolnień W sprawie udzielenia zezwolenia na indywidualny program lub tok nauki Diagnoza dziecka obarczonego jednorodną lub złożoną dysfunkcją W sprawie objęcia ucznia nauką w klasie terapeutycznej Przeprowadzanie badań uczniów z klas ósmych z poważnymi schorzeniami znacznie ograniczającymi wybór ścieżki zawodowej W sprawie pierwszeństwa przyjęcia ucznia z problemami zdrowotnymi do szkoły ponadpodstawowej Diagnoza logopedyczna dziecka mającego problemy komunikacyjne, wynikające z wady wymowy W sprawie dostosowania metod, form pracy oraz wymagań z uwagi na zaburzenia komunikacji językowej Diagnozowanie osiągnięć edukacyjnych dziecka uczącego się poza granicami Polski w odniesieniu do treści programowych obowiązujących w naszym kraju W sprawie dostosowania metod i form pracy oraz wymagań do możliwości dziecka Diagnoza stanu emocjonalnego ucznia, zdeterminowanego przez zmianę miejsca zamieszkania i środowiska przedszkolnego lub szkolnego W sprawie objęcia dziecka wsparciem psychologiczno-pedagogiczną w szkole lub placówce Określenie indywidualnych potrzeb edukacyjnych, emocjonalnych oraz społecznych ucznia, który powraca z zagranicy W sprawie objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną szkole lub placówce Badania zawodowe – określające predyspozycje zawodowe, których celem jest wybór ścieżki kształcenia W sprawie predyspozycji oraz uzdolnień zawodowych Indywidualne potrzeby i możliwości Dla pracowników szkoły/przedszkola, ale też dla rodziców podporządkowanie się zaleceniom zawartym w opinii, zgodnym z Rozporządzeniem w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych, polega na dostosowaniu metod, form oraz wymagań do potrzeb dziecka. Zasady postępowania z uczniem obowiązują wszystkie osoby z nim pracujące – zarówno nauczycieli i specjalistów, jak i rodziców. Osoby te powinny dokładnie przeanalizować opinię, zrozumieć zawartą w nim diagnozę oraz zalecenia. Na ich podstawie warto przygotować strategię działań, które powinny obowiązywać zarówno w szkole/przedszkolu, jak i w domu. Ich celem jest taka forma przekazywania wiedzy i umiejętności, aby dziecko, pomimo swoich dysfunkcji, mogło je przyswoić. Zalecenia dla rodziców Każda opinia zawiera zalecenia, które powinni wypełniać rodzice. Dotyczą one przeważnie sposobów planowania dnia i organizacji czasu wolnego oraz motywowania do pracy. Często rodzic znajduje w niej także różnego rodzaju ćwiczenia, które może wykonywać ze swoim dzieckiem, aby pomóc mu pokonać trudności. Wskazania te są ważnym dla rodziców elementem opinii. Jedynie praca wspólnie z poradnią, szkołą bądź przedszkolem nad problemami dziecka może przynieść odpowiednie efekty. Dlatego też zalecenia należy wdrażać do codziennego rytmu dnia. Ich pomijanie i ignorowanie może doprowadzić do tego, że praca szkoły/przedszkola będzie nieefektywna, a dziecko pomimo wysiłku (własnego i nauczycieli) nie poczyni postępów na miarę swoich możliwości. Załącznikiem do tekstu jest tabelka z opisem wybranych trudności, których mogą doświadczać dzieci bądź młodzież.