STAN PRAWNY NA 14 PAŹDZIERNIKA 2021 Dłuższa nieobecność dziecka w przedszkolu Opracowała: Elżbieta Bukowiecka-Górny, wieloletnia dyrektorka przedszkola, nauczycielka dyplomowana, autorka artykułów z zakresu zarządzania przedszkolem oraz programów edukacyjnych. Pracę zawodową rozpoczęła w Publicznym Przedszkolu nr 2 w Pile. Pełni funkcję społecznego kuratora w sądzie rodzinnym, jest także ekspertem ds. awansu zawodowego nauczycieli Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej do-kumentacji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1646 ze zm.). Dłuższa nieobecność dziecka w przedszkolu, trwająca np. powyżej 10 dni, może mieć różne przyczyny. Najczęściej nieregularne uczęszczanie dziecka do placówki spowodowane jest nawracającymi infekcjami, chorobami zakaźnymi wieku dziecięcego lub poważnymi zacho-rowaniami, które muszą być leczone w szpitalu bądź sanatorium. W ostatnim czasie nieobec-ności te mogły wynikać także z trwającej epidemii Covid-19. Bywa, że przyczyną dłuższej nieobecności przedszkolaka jest rekreacyjny wyjazd rodzinny, np. na ferie zimowe. W zależ-ności od tego, czym spowodowana jest nieobecność, zawsze stanowi ona swego rodzaju pro-blem, zarówno dla rodziców i dziecka, jak i przedszkola. Przeciągająca się nieobecność dziecka z powodu choroby stanowi kłopot przede wszystkim dla pracujących rodziców, ponieważ wiąże się z koniecznością korzystania ze zwolnień lekar-skich w miejscu zatrudnienia, co może być negatywnie postrzegane przez pracodawcę. Dłu-gotrwała absencja może powodować trudności w emocjonalnym i społecznym funkcjonowa-niu dziecka. Przejawiają się one np. niechęcią dziecka do powrotu do grupy przedszkolnej i przebywania wśród rówieśników lub też lękiem związanym z poczuciem braku akceptacji z ich strony. Powracające do przedszkola po długiej nieobecności dziecko nie tylko może mieć trudności z włączaniem się do pracy w grupie, ale też okazywać nieposłuszeństwo nau-czycielowi, wykazywać niedobory rozwojowe, które będą wymagały organizowania specjali-stycznej pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Niska frekwencja stanowi również problem w codziennym funkcjonowaniu przedszkola. Wymusza zmiany w organizacji pracy nauczycieli oraz zaburza realizację ramowego rozkładu dnia. Im mniej czasu dziecko spędza w przedszkolu, tym mniejsza szansa na pełną realizację założonych celów i mniejsza możliwość organizowania działań wspierających wielokierun-kowy rozwój dziecka stosowny do jego potrzeb i możliwości. Kiedy dłuższa nieobecność przedszkolaka powinna niepokoić? Zarówno dyrektor, jak i nauczyciele nie mogą pozostać obojętni na przedłużającą się nieo-becność dziecka, szczególnie wtedy, gdy dotyczy ona dziecka odbywającego roczne obo-wiązkowe przygotowanie przedszkolne. Zgodnie z zapisami Ustawy Prawo oświatowe (art. 33) dziecko podlegające obowiązkowi przedszkolnemu powinno regularnie uczęszczać na zajęcia, a rodzice powinni mieć tego świadomość. W razie długotrwałej jego nieobecności w przedszkolu powinni usprawiedliwić absencję w formie uzgodnionej z przedszkolem, np. pisemnej lub ustnej. Pozwoli to nauczycielom i dyrektorowi przedszkola prawidłowo wy-wiązywać się z nałożonych przez przepisy prawa obowiązków. Dlatego w momencie gdy dziecko rozpoczyna edukację przedszkolną, należy poinformować rodziców o obowiązujących w placówce sposobach zgłaszania i usprawiedliwiania nieobecności dziecka. Dobry, stały kontakt rodziców z nauczycielami może zapewnić dziecku łagodny i przyjazny powrót do przedszkola po przedłużającej się absencji. Może także ułatwić nauczycielom przedszkola podjęcie ukierunkowanych działań wspomagających rozwój dziecka. Dłuższa nieobecność a obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego Spełnianie obowiązku przedszkolnego wynika z art. 31 ust. 4 Ustawy Prawo oświatowe, a kontrola sposobu wywiązania się z tego wymogu należy do zadań dyrektora szkoły podsta-wowej, w obwodzie której dziecko mieszka (art. 33 ust. 2 Ustawy). Zgodnie z zapisem art. 42 tego aktu niewywiązanie się z obowiązku podlega egzekucji w trybie przepisów o postępo-waniu egzekucyjnym w administracji. Przez jego niespełnienie należy rozumieć nieusprawie-dliwioną nieobecność w okresie jednego miesiąca na co najmniej 50 proc. dni zajęć w przed-szkolu. Dyrektorzy publicznych i niepublicznych przedszkoli oraz nauczyciele są zobowiązani do powiadamiania dyrektora szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, o spełnianiu przez dziecko sześcioletnie obowiązku przedszkolnego, a także o zmianach w tym zakresie. Monitorowanie frekwencji dzieci na zajęciach w przedszkolu jest obowiązkiem dyrektora przedszkola. Dłuższa nieobecność (powyżej jednego miesiąca) powinna być usprawiedliwiona przez rodziców – ustnie lub pisemnie – przez poinformowanie o przyczynach nieobecności dziecka (obecnie coraz rzadziej wymagane jest zaświadczenie lekarskie). Forma usprawiedli-wiania nieobecności dziecka zależy od wewnętrznych zasad usprawiedliwiania nieobecności dziecka przyjętych w danym przedszkolu. Codzienne rejestrowanie obecności dzieci na zajęciach w przedszkolu publicznym czy niepu-blicznym (odnotowanie jej w dzienniku zajęć) należy do obowiązków nauczycieli. Obowiązek ten wynika z zapisów Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji. Zadaniem nauczycieli jest gromadzenie pisem-nych usprawiedliwień nieobecności dziecka, przechowywanie ich w grupowej dokumentacji, a także badanie przyczyn absencji wychowanków i, w miarę możliwości, jej zapobieganie, zgodnie z przyjętymi w danym przedszkolu zasadami. Potrzeba monitorowania obecności na zajęciach (na koniec każdego miesiąca) wynika także z obowiązujących w danym przedszkolu zasad odpłatności za pobyt dziecka. Usprawiedliwianie dłuższych nieobecności jest zatem ważnym obowiązkiem wszystkich rodziców (opiekunów prawnych), a nade wszystko rodzi-ców dzieci odbywających obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne. Należy zadbać o to, aby wszyscy rodzice znali swoje obowiązki w zakresie realizacji przez dzieci sześcioletnie obowiązku przedszkolnego, a co za tym idzie – znali zasady zgłaszania nieobecności dziecka wraz z uzasadnieniem jej przyczyn. Rodzice powinni wiedzieć, że ich obowiązkiem jest usprawiedliwianie ustne lub pisemne u wychowawcy. Jeżeli jest to bardzo długa absencja (powyżej trzech miesięcy), opiekunowie powinni przedstawić zaświadczenie od lekarza, że dziecko było chore. W stosunku do rodziców młodszych dzieci, które nie od-bywają jeszcze obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, również warto sto-sować takie same regulacje, czyli wymagać usprawiedliwiania nieobecności z podawaniem jej przyczyn. Umożliwi to poznanie powodów dłuższych nieobecności maluchów w przedszkolu, np. czy spowodowane są chorobami zakaźnymi wieku dziecięcego, brakiem odporności ma-łego organizmu, a w związku z tym występującymi częstymi infekcjami utrudniającymi pobyt w grupie rówieśniczej lub trudnościami adaptacyjnymi do warunków przedszkola. Dłuższa nieobecność przedszkolaka a realizacja podstawy programowej Dłuższe nieobecności dzieci w przedszkolu mają wpływ na pracę nauczycieli, których zada-niem jest prowadzenie obserwacji rozwoju dziecka i dokonywanie indywidualnej diagnozy. Długotrwała nieobecność podopiecznego na zajęciach utrudnia przeprowadzanie obiektyw-nych obserwacji jego rozwoju i może uniemożliwiać konstruowanie właściwych wniosków w zakresie jego potrzeb rozwojowych, a tym samym uniemożliwiać pełne wywiązywanie się przedszkola z obowiązków i zadań w zakresie wspomagania indywidualnego rozwoju dziec-ka, wspierania rodziny w wychowaniu, współdziałania z rodzicami w sprawach wychowania i nauczania dziecka, czyli zadań związanych z organizowaniem i udzielaniem dziecku pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Długotrwałe nieobecności dziecka w konsekwencji unie-możliwiają pełną realizację podstawy programowej oraz utrudniają nauczycielom opracowanie (do końca kwietnia) informacji o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej dla każdego podopiecznego objętego rocznym przygotowaniem przedszkolnym. Informacja ta jest podsumowaniem pracy z dzieckiem, opisującym aktualny poziom rozwoju dziecka we wszystkich czterech obszarach rozwoju (fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym) w odniesieniu do umiejętności określonych w podstawie programowej wy-chowania przedszkolnego. Procedury działania w razie dłuższej nieobecności, czyli zasady usprawiedliwiania przez rodziców nieobecności dzieci w przedszkolu oraz zasady postępowania nauczycieli i dy-rektora To dyrektor przedszkola stanowi prawo w zakresie procedur usprawiedliwiania nieobecności dzieci. Z obowiązujących w danym przedszkolu zasad powinien wynikać nałożony na rodzi-ców obowiązek powiadamiania przedszkola o przyczynach absencji dziecka, zwłaszcza tych dłuższych. Procedury usprawiedliwiania nieobecności dzieci przez rodziców i zasady postę-powania nauczycieli i dyrektora należy opracować na podstawie przepisów prawa oświato-wego, uwzględniając w nich zarówno zadania przedszkola, jak i opiekunów, wynikające z obowiązku dziecka sześcioletniego do odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego oraz przyjętych w gminie zasad odpłatności za pobyt dziecka w przedszkolu. Z opracowanych procedur powinno wynikać, że np. w przypadku tzw. nieusprawiedliwionej nieobecności dziecka, przekraczającej pięć dni, nauczyciel grupy nawiązuje kontakt telefoniczny z rodzi-cami, podejmuje próbę ustalenia przyczyny absencji, a w przypadku dłuższej, tzw. nieuspra-wiedliwionej nieobecności, zobowiązany jest zgłosić ten fakt dyrektorowi przedszkola. Dy-rektor może natomiast skontaktować się z rodzicami lub opiekunami telefonicznie bądź pi-semnie, by ustalić przyczyny długotrwałej nieobecności dziecka. Zawiadomienie może być również wysłane listem poleconym. Jeśli nie jest możliwe nawiązanie kontaktu z rodzicami lub gdy dziecko nadal z nieuzasadnionych przyczyn nie uczęszcza na zajęcia, dyrektor przed-szkola zobowiązany jest powiadomić o tym fakcie dyrektora szkoły podstawowej, w obwo-dzie której dziecko mieszka, a ten podejmuje stosowne kroki z postępowaniem egzekucyjnym włącznie. Procedury powinny być opracowane w sposób jawny, zwięzły i muszą być znane nauczycielom i rodzicom.