Ograniczanie przez gminę dotowania miejsc w żłobkach niepublicznych

Opublikowano: 30 września 2015

Opracowała: Diana Kaczorek, prawnik, legislator, pracownik administracji publicznej

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1457 ze zm.),
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.).

Ograniczenia w dostępie do dotacji dla niepublicznych żłobków i klubów dziecięcych

Coraz liczniejsze są przykłady stwierdzania przez organy nadzoru albo sądy administracyjne nieważności uchwał rad gmin, ustalających zasady udzielania dotacji dla podmiotów prowadzących żłobki i kluby dziecięce. Coraz więcej jest także orzeczeń kwestionujących prawo gminy do udzielania dotacji wyłącznie na dzieci będące jej mieszkańcami w sytuacji, gdy do żłobka (klubu dziecięcego) uczęszczają maluchy z innych gmin.

Nie ulega wątpliwości, że każda gmina ma prawo dotowania niepublicznych żłobków (klubów dziecięcych). Dotowanie niepublicznych form opieki nad dziećmi jest prawem, a nie obowiązkiem gminy. Jeśli gmina uzna, że jej dochody pozwalają na dotowanie niepublicznych form opieki, rada gminy musi podjąć stosowną uchwałę, w której określi wysokość i zasady ustalania oraz rozliczania takich dotacji. Kompetencja ta wynika z art. 60 Ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Wprawdzie przepis tego aktu, zawierający upoważnienie dla rady gminy do podjęcia powyższej uchwały, jest sformułowany dość ogólnie, stanowiąc, że „wysokość i zasady ustalania oraz rozliczania dotacji celowej, o której mowa w ust. 1, określa rada gminy w drodze uchwały”, jednak rozstrzygnięcia nadzorcze oraz orzeczenia sądów administracyjnych coraz częściej wskazują, że rada gminy nie ma pełnej swobody w zakresie decydowania, w jakich warunkach żłobek niepubliczny (klub dziecięcy) nabywa i w jakich traci prawo do otrzymania dotacji. Zarówno sądy administracyjne, jak i regionalne izby obrachunkowe nadzorujące działalność samorządów wskazują na niedopuszczalność różnicowania przez gminę dzieci uczęszczających do żłobków (klubów dziecięcych) na zamieszkujące i niezamieszkujące w gminie dotującej i ograniczania udzielania dotacji jedynie do dzieci, które są mieszkańcami tej gminy.

Z punktu widzenia podmiotu prowadzącego żłobek niepubliczny ciekawym przykładem jest Orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 10 marca 2015 r. (I SA/Kr 2012/14), wydane w sprawie ze skargi podmiotu prowadzącego żłobek na uchwałę rady gminy ustalającej wysokość i zasady udzielania dotacji celowej dla podmiotów prowadzących na terenie gminy żłobki i kluby dziecięce. Skarżący – podmiot prowadzący żłobek – wskazał, że w związku z podjęciem przez radę gminy zaskarżonej uchwały powinien otrzymywać dotację celową na każde dziecko objęte opieką w żłobku. Tymczasem w wyniku niezgodnych z prawem rozwiązań przyjętych w tej uchwale otrzymuje dotację nie na wszystkie, a jedynie na niektóre dzieci objęte opieką, a więc w wysokości niższej niż należna. W zaskarżonej uchwale rada gminy zawarła postanowienia ograniczające prawo przyznania dotacji jedynie do dzieci: zamieszkałych na terenie gminy, których rodzice (opiekunowie prawni) są osobami pracującymi oraz w okresie udzielania dotacji nie korzystają z urlopu wychowawczego, których rodzice (opiekunowie prawni) złożyli deklarację zapisu dziecka do żłobka oraz które faktycznie korzystają z usług żłobka przez minimum 60 proc. dni roboczych przypadających w każdym miesiącu.

Skarżący wskazał, że z art. 60 Ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3