STAN PRAWNY NA 23 SIERPNIA 2019 Skrócenie okresu wypowiedzenia nauczyciela Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz wielu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.). Jedną z powszechnie akceptowanych zasad jest wręczanie wypowiedzenia nauczycielowi najpóźniej w maju danego roku. Powszechnie mówi się zatem, że ruch kadrowy musi się w maju zakończyć, bowiem w przypadku, gdyby do końca tego miesiąca nie zostało wręczone nauczycielowi wypowiedzenie, dyrektor przedszkola, jako pracodawca, traci możliwość zwolnienia nauczyciela z końcem roku szkolnego. Zasada ta wynika z szeregu przepisów KN, w tym przede wszystkim z art. 20. Rozwiązanie nauczycielskiego stosunku pracy z końcem roku szkolnego przewiduje też art. 27 KN, czyli regulacja określająca ogólne zasady rozwiązywania stosunku pracy z nauczycielem. O ile bowiem art. 20 dotyczy tylko rozwiązania stosunku pracy z przyczyn organizacyjnych, o tyle art. 27 obejmuje również inne przyczyny rozwiązania stosunku pracy. Zgodnie z tą regulacją rozwiązanie umowy o pracę zawartej z nauczycielem na czas nieokreślony następuje z końcem roku szkolnego, z trzymiesięcznym wypowiedzeniem. Skrócenie okresu wypowiedzenia Z reguły nie jest wykorzystywane prawo do skrócenia okresu wypowiedzenia, warto jednak pamiętać, że KN taką regulację zawiera w art. 20 ust. 5, więc dotyczyć może wyłącznie wypowiedzenia nauczycielowi stosunku pracy z przyczyn organizacyjnych, ewentualnie likwidacji przedszkola. Zgodnie z tym przepisem okres wypowiedzenia może być skrócony do miesiąca. Jednak w takim wypadku nauczycielowi przysługuje odszkodowanie za pozostałą część okresu wypowiedzenia w wysokości wynagrodzenia liczonego jak za okres urlopu wypoczynkowego. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się nauczycielowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia. Co dla dyrektorowi przedszkola oznacza ten przepis? Zgodnie z poglądami doktryny (patrz: J. Jakubowski, M. Zając-Rzosińska, Karta nauczyciela. Komentarz, LexisNexis 2014) wręczenie wypowiedzenia w czerwcu czy lipcu nie jest możliwe, bowiem w pierwszej kolejności musi nastąpić wypowiedzenie, zawsze w maju, a dopiero następnie może zostać skrócony okres tego wypowiedzenia. Takie stanowisko oznacza, że instytucję skrócenia okresu wypowiedzenia traktuje się w sposób, o którym mowa w art. 36 § 6 Kodeksu pracy, według którego strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy; ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę. Odmienne stanowiska sądów W orzecznictwie sądów sprawa nie jest jednak tak oczywista i istnieją wyroki dopuszczające możliwość wręczenia nauczycielowi wypowiedzenia stosunku pracy później niż w maju właśnie z uwagi na to, że KN daje prawo do skrócenia okresu wypowiedzenia. Można tu przywołać Wyrok Sądu Rejonowego w Nowym Sączu z dnia 12 lutego 2019 r. (IV P 166/18), w którym wyraźnie wskazano możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia. Oczywiście można tu podnieść, że sąd w tym wypadku niewystarczająco przeanalizował możliwości, jakie daje skrócenie okresu wypowiedzenia, bowiem w przywołanym uzasadnieniu jedynie wspomniał o możliwości wręczenia wypowiedzenia później niż w maju, natomiast nie przytoczył żadnego szczególnego uzasadnienia dla takiego stanowiska. Rzecz jednak w tym, że nie jest to jedyne orzeczenie prezentujące opisywany pogląd. Przytoczyć tu należy Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2016 r. (II PK 51/15), w którym sąd ten orzekł, że „(…) nie ma kolizji przepisów z art. 20 ust. 3 i ust. 5 KN. Najkrócej ujmując, nie wynika z nich zakaz wypowiedzenia po 31 maja przy zastosowaniu skróconego okresu wypowiedzenia”. Sąd podkreślił także, iż skrócenie okresu wypowiedzenia w wypowiedzeniu oświadczonym nauczycielowi w czerwcu nie oznacza, że wypowiedzenie jest niezgodne z prawem i daje uprawnienie do dalszego zatrudnienia w kolejnym roku szkolnym. Podsumowanie Przedstawione stanowisko Sądu Najwyższego nie jest oczywiście wiążące w każdej sprawie, która dotyczy skrócenia okresu wypowiedzenia nauczyciela, ponieważ zawsze sąd orzeka wyłącznie w granicach danej sprawy, niemniej dostarcza ono cennej interpretacji art. 20 ust. 5. Pojawia się jednak pytanie o to, co oznacza dla dyrektora ta instytucja przy założeniu, że wypowiedzenie można wręczyć tylko w maju. Nauczycielowi należy przecież wypłacić odszkodowanie za pozostałą część okresu wypowiedzenia, a w ferie i tak nauczyciel pracy nie świadczy. Przepis pozwalający skrócić okres wypowiedzenia nabiera zatem sensu tylko wtedy, gdy wręczenie wypowiedzenia nastąpiło po podstawowym, majowym terminie. W czerwcu czy lipcu wręczenie wypowiedzenia nadal jest zatem możliwe, ale nauczycielowi przysługuje odszkodowanie. Co istotne, SN wyraźnie wskazał, że skrócenie okresu wypowiedzenia służy m.in. możliwości rozwiązania stosunku pracy wówczas, gdy w maju nauczyciel pozostaje w okresie ochronnym np. z powodu przebywania na zwolnieniu lekarskim. Oczywiście podkreślić tu trzeba ponownie, że w tej sprawie sądy pracy niekonieczne mogą podzielać przedstawione stanowisko SN. Niemniej, jak widać, podobnie mówiące wyroki się pojawiają i w sytuacji, w której dyrektor będzie zmuszony do wypowiedzenia stosunku pracy po zakończeniu ruchu kadrowego, orzeczenia te mogą być źródłem cennego uzasadnienia dla powziętych czynności.