STAN PRAWNY NA 9 SIERPNIA 2019 System podzielonej płatności (split payment) – podsumowanie roku funkcjonowania Opracowała: Aleksandra Trocińska, absolwentka administracji (UAM w Poznaniu), pracuje w firmie audytorsko--doradczej. Autorka publikacji z zakresu oświaty i pomocy społecznej Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2433 ze zm.). 1 lipca 2018 roku weszły w życie przepisy dotyczące split payment, tj. systemu podzielonej płatności. Jak po ponad roku funkcjonowania system ten jest postrzegany przez podatników? Dyrektorzy placówek mogą ocenić system głównie od strony nabywcy towarów lub usług, gdzie płacąc kontrahentowi, mogą wybrać – czy dokonają przelewu środków pieniężnych w drodze podzielonej płatności czy w całości na konto kontrahenta (kwota netto + kwota podatku). Jak funkcjonuje split payment? System funkcjonuje w taki sposób, że nabywca towarów/usług może podzielić kwotę brutto (wynikającą z otrzymanej faktury) na kwotę netto oraz kwotę podatku VAT naliczonego, a następnie przelać odpowiednio środki na dwa odrębne rachunki, tzn.: • zapłata całości lub części kwoty podatku VAT wynikającego z faktury powinna nastąpić na odrębny rachunek bankowy dedykowany podatkowi VAT, • zapłata całości lub części kwoty netto wynikającej z faktury powinna nastąpić na regularny rachunek bankowy przedsiębiorcy. Przykład: 15 czerwca 2019 r. placówka z tytułu zakupionych materiałów biurowych otrzymała fakturę od hurtowni, na której kwota netto wynosi 1000 zł, natomiast kwota VAT naliczonego wyniosła 230 zł. Dyrektor placówki postanowił lub też otrzymał wytyczne z gminy, żeby w rozliczeniu z tym kontrahentem stosować mechanizm podzielonej płatności. Wobec tego kwotę 1000 zł netto powinien przelać na regularny rachunek bankowy kontrahenta, a kwotę 230 zł podatku VAT na rachunek VAT kontrahenta.   Czy warto stosować split payment? Stosowanie systemu podzielonej płatności jak do tej pory ma charakter dobrowolny. Nabywca towarów/usług decyduje o tym, czy mechanizm split payment będzie stosowany czy też nie. Co istotne, dyrektor może np. zdecydować, że wobec części kontrahentów będzie stosował split payment, a wobec innych nie. Ponadto dyrektor może zdecydować, że za jedną fakturę na rzecz danego kontrahenta zapłaci z użyciem mechanizmu podzielonej płatności, a za kolejną fakturę na rzecz tego samego dostawcy zapłaci w całości na regularny rachunek kontrahenta bez dzielenia płatności. Warto zastanowić się nad tym, czy warto stosować mechanizm podzielonej płatności. Skoro ma on charakter dobrowolny, to z pozoru wydaje się, że nie ma sensu go używać – technicznie dokonanie jednego przelewu jest bowiem łatwiejsze niż dokonanie dwóch odrębnych przelewów. Ponadto w przypadku pomyłki, tj. np. przelania zbyt wysokiej kwoty podatku na rachunek VAT i za niskiej kwoty netto na regularny rachunek, sprzedawca w zasadzie nie ma możliwości odzyskania środków z rachunku VAT. Stają się one bowiem zamrożone i mogą służyć wyłącznie do regulowania zobowiązań z tytułu podatku VAT, tj. można je przelać na inny rachunek VAT lub do urzędu skarbowego. Wówczas wyłącznie dyrektor placówki ma możliwość skorygowania błędnie dokonanej płatności i dopłacenia przedsiębiorcy kwoty netto, o którą się pomylił. Podobna sytuacja może zajść w drugą stronę, tzn. placówka może dokonywać sprzedaży opodatkowanej podatkiem VAT (np. wynajem sali) i wówczas to kontrahent placówki (czynny podatnik VAT) będzie mógł uregulować kwotę podatku VAT naliczonego za pomocą split payment. Jeżeli kontrahent się pomyli i przeleje na rachunek VAT placówki za wysoką kwotę podatku VAT, to pieniądze już na tym rachunku zostaną. Dyrektor będzie musiał wynegocjować z dostawcą, by ten zwrócił mu je ze zwykłego rachunku rozliczeniowego. Zanim zatem uzyskamy odpowiedź na pytanie, czy warto stosować split payment, należy pochylić się nad tym, po co w ogóle został utworzony. Motywem wprowadzenia mechanizmu była walka z karuzelą podatkową, tj. przestępstwem wyłudzania podatku VAT polegającym na niepłaceniu VAT należnego od transakcji sprzedaży towarów/usług i jednoczesnym „wyciąganiu” z budżetu państwa VAT naliczonego. Dzięki split payment powyższe ryzyko niepłacenia podatku VAT zostaje ograniczone, ponieważ sprzedawca nie może dysponować w sposób dobrowolny środkami zgormadzonymi na rachunku VAT. Z punktu widzenia dyrektora placówki oświatowej stosowanie mechanizmu podzielonej płatności może chronić go przed nieuczciwymi kontrahentami, którzy nie wpłacają do urzędu skarbowego podatku VAT otrzymanego z tytułu zapłaty za towar/usługę od placówki. Jeżeli dyrektorowi placówki nie uda się udowodnić, że działał w dobrej wierze, urzędnicy odmówią zwrotu podatku VAT naliczonego. Niestety działanie w dobrej wierze to pojęcie bardzo nieostre i zasadniczo urzędnicy odmawiają zwrotu podatku VAT, wskazując, że podatnik nie dochował należytej staranności, aby dowiedzieć, się, że ma do czynienia z nieuczciwym przedsiębiorcą. Dyrektor, który stosuje split payment, może liczyć na następujące rozwiązania: • zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym na rachunek VAT w terminie 25 dni, • jeżeli placówka trafi na nieuczciwego kontrahenta, nie będzie ponosiła negatywnych konsekwencji w postaci odmowy zwrotu VAT naliczonego wynikającego z faktur otrzymanych od tego kontrahenta oraz nie będzie ponosiła solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe oszusta, • brak stosowana podwyższonych odsetek za zaległości w podatku VAT powstałych za okres, za który podatnik w złożonej deklaracji podatkowej wykazał kwotę podatku naliczonego, której 95 proc. wynika z faktur, zapłaconych z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności (z wyłączeniem sytuacji, gdy zaległość podatkowa przekracza dwukrotność podatku naliczonego), • brak sankcji VAT-owskich. Jak się dokonuje płatności za pomocą split payment? Zapłata za towary/usługi za pomocą podzielonej płatności jest wykonywana przy użyciu komunikatu przelewu udostępnionego przez banki i przeznaczonego wyłącznie do dokonywania zapłaty w mechanizmie podzielonej płatności. Tylko przelew dokonany w ten sposób będzie skutkować wpływem środków na rachunek VAT. W komunikacie przelewu wskazuje się: • kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku VAT naliczonego, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności, • kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto, • numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność, • numer NIP dostawcy towaru lub usługodawcy. Warto podkreślić, że mechanizm podzielonej płatności może być także stosowany do zapłaty, która ma miejsce przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi (przedpłata, zaliczka, zadatek), pod warunkiem otrzymania przez dyrektora placówki faktury zaliczkowej. Natomiast jeżeli zaistnieje potrzeba skorygowania wystawionej faktury, zwrot całości lub części otrzymanej zapłaty w związku z wystawieniem faktury korygującej może być dokonany również z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Podsumowanie roku funkcjonowania split payment Badania przeprowadzone na zlecenie biura informacji gospodarczej BIG InfoMonitor pokazują, że tylko ¼ przedsiębiorców jest zainteresowana stosowaniem mechanizmu podzielonej płatności po roku jego funkcjonowania. Zasadniczo podatnicy są sceptyczni co do stosowania split payment, ponieważ uważają, że zaburza to ich płynność finansową z uwagi na zamrożenie środków na koncie VAT. Najczęściej z mechanizmu korzysta sektor energetyczny, górniczy, publiczny i duże firmy. Powszechnie uważa się, że korzystanie z podzielonej płatności nie przynosi żadnych realnych korzyści, a przepisy nie są dostatecznie doprecyzowane (m.in. w zakresie solidarnej odpowiedzialności lub odzyskania środków z rachunku VAT w przypadku błędnie zrealizowanej płatności). Głównym motywem, dla którego podatnicy decydują się na split payment, jest fakt stosowania go przez kontrahentów. Jak wynika z powyższego, po roku funkcjonowania mechanizmu podzielonej płatności, jak na razie nie jest on na tyle atrakcyjny, żeby podatnicy się na niego decydowali. Nie przekonuje ich także to, że gdy trafią na oszusta, nie będą ponosić solidarnej odpowiedzialnej za zobowiązania z tytułu podatku VAT. Planuje się zmianę przepisów, która zobligowałaby część podatników do stosowania split payment. Co ma się zmienić w mechanizmie podzielonej płatności? Aktualnie trwają prace nad zmianą przepisów, zgodnie z którą mechanizm podzielonej płatności ma być obowiązkowy od 1 listopada 2019 r. Nie będzie to jednak dotyczyć wszystkich podatników, a jedynie wybranych branż, w tym robót budowlanych, wykończeniowych, instalacyjnych i konstrukcyjnych, a także – dostawy wyrobów ze stali, komputerów, laptopów, smartfonów, konsol do gier wideo, telewizorów, cyfrowych aparatów fotograficznych i kamer wideo, paliwa napędowego i opałowego, węgla, biżuterii, niektórych części do samochodów i motocykli. Jeżeli zatem placówka będzie nabywała ww. towary bądź usługi, wówczas będzie musiała dokonywać płatności zgodnie z zasadą podzielonej płatności. Aby uniknąć wątpliwości, że z danym kontrahentem należy współpracować na zasadzie podzielonej płatności, sprzedawcy będą mieli obowiązek zamieszczać na swoich fakturach informację o stosowaniu obligatoryjnego mechanizmu podzielonej płatności.