STAN PRAWNY NA 2 SIERPNIA 2019 Uchwały i decyzje administracyjne w szkole niepublicznej Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.), • Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1330 ze zm.), • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1457 ze zm.). Regulacje Prawa oświatowego i Karty nauczyciela wskazują, że jednym z zadań dyrektora jest wydawanie decyzji. O ile z reguły nie ma wątpliwości, że w przypadku szkół prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego decyzje te są decyzjami administracyjnymi, o tyle charakter decyzji wydawanych przez dyrektorów szkół niepublicznych z reguły nie jest do końca jasny. Jak bowiem traktować taką decyzję, wydaną przez organ, który niewątpliwie nie jest organem administracji publicznej? Tymczasem Kodeks postępowania administracyjnego wcale nie wyklucza możliwości wydania decyzji administracyjnej przez inny organ, na co wyraźnie wskazuje art. 1 pkt 1 oraz 2 tego aktu. Zgodnie z tymi regulacjami k.p.a. normuje: 1. Postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych albo załatwianych milcząco. 2. Postępowanie przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1. Przepisy te stanowią, że k.p.a. ma zastosowanie do postępowań prowadzonych przed podmiotami innymi niż organy administracji publicznej, jeżeli podmioty te na podstawie prawa są zobowiązane do rozstrzygania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych. Ta zasada odnosi się do decyzji wydawanych przez dyrektorów szkół niepublicznych. Co więcej można uznać, że w każdym z tych przypadków, gdy prawo oświatowe czy inny akt odnoszący się do czynności w szkole wskazują, że dana sprawa jest rozstrzygana w drodze decyzji, jest to decyzja administracyjna, czyli taka, która musi spełniać wszelkie wymogi art. 107 k.p.a. i od której przysługuje odwołanie. W przypadku omawianego zagadnienia należy zwrócić uwagę na Prawo oświatowe, które w art. 51 wśród zadań kuratora wymienia w ust. 1 pkt 4 wykonywanie zadań organu wyższego stopnia w rozumieniu k.p.a. Ponieważ zgodnie z art. 127 § 3 k.p.a. właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy, to właśnie do kuratora oświaty będzie należało rozpatrywanie odwołań od decyzji dyrektora szkoły, w tym szkoły niepublicznej. Elementy decyzji określa z kolei art. 107 § 1 k.p.a. i stosownie do tej regulacji w swojej decyzji dyrektor szkoły powinien zawrzeć: • oznaczenie organu, który wydał decyzję, • datę wydania, • oznaczenie strony lub stron, • powołanie podstawy prawnej, • rozstrzygnięcie, • uzasadnienia faktyczne i prawne, • pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie oraz o prawie do zrzeczenia się odwołania i skutkach zrzeczenia się odwołania, • podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego pracownika organu upoważnionego do wydania decyzji, a jeżeli decyzja wydana została w formie dokumentu elektronicznego – kwalifikowany podpis elektroniczny. Należy pamiętać, że: • uzasadnienie faktyczne wskazuje te okoliczności, jakie zostały udowodnione, oraz te, które nie mogą być udowodnione właśnie z uwagi na brak dowodów; uzasadnienie faktyczne zawierać powinno opis stanu faktycznego oraz sposób, w jaki stan ten został ustalony – np. w drodze analizy dokumentacji, zapisów monitoringu, zeznań świadków itd. • uzasadnienie prawne to powołanie podstawy prawnej wydanej decyzji oraz objaśnienie zastosowanej wykładni cytowanych przepisów. Decyzje w szkole niepublicznej Przepisy Prawa oświatowego i innych aktów przewidują wydawanie decyzji przez dyrektora szkoły w sprawach takich, jak np.: • skreślenie ucznia z listy – art. 68 upo, • wcześniejsze przyjęcie dziecka do szkoły podstawowej lub odmowa przyjęcia dziecka – art. 36 upo., • spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą – art. 37 upo. Nie jest tu celowe przytaczanie warunków wydania każdej decyzji dyrektora, natomiast można podać podstawy prawne samych decyzji: • zgoda lub odmowa zgody na indywidualny program lub tok nauki – art. 115 upo., • nadanie stopnia awansu nauczyciela kontraktowego lub odmowa nadania tego stopnia – art. 9b ust. 4 pkt 1 i ust. 6 w zw. z art. 9b ust. 3 KN, • zawieszenie nauczyciela w pełnieniu obowiązków – art. 85t KN, • odmowa udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenia postępowania o udostępnienie informacji publicznej – art. 16 Ustawy o dostępie do informacji publicznej, • odroczenie rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego – art. 36 upo., • dopuszczenie do użytku w danej szkole programu nauczania – art. 22a uso., • zezwolenie na indywidualny program lub tok nauki – art. 115 upo. Uchwały podejmowane w szkole niepublicznej Uchwała jest aktem podejmowanym przez organ kolegialny, przyjmujący ten akt w drodze głosowania. Należy zwrócić uwagę, czy w szkole niepublicznej zawsze powstanie organ kolegialny, czy też szkoła niepubliczna może funkcjonować bez niego. Jak wskazano w art. 172 ust. 2 pkt 3 upo. statut szkoły niepublicznej określa organy szkoły oraz zakres ich zadań. Jedynym natomiast organem wprost wymienionym w upo. jako ten, który funkcjonuje w szkole niepublicznej, jest dyrektor. Wynika to z art. 168 ust. 4 pkt 5 upo., zgodnie z którym dane dyrektora muszą być podane w zgłoszeniu do ewidencji szkół niepublicznych, a więc już na etapie zakładania szkoły. Wydawać by się mogło, że utworzenie pozostałych organów szkoły zależy od uznania organu prowadzącego, lecz nie jest to do końca prawda. Na podstawie art. 70 ust. 1 pkt 5 upo. rada pedagogiczna podejmuje uchwały w sprawie skreślenia ucznia z listy. Jak wcześniej wspomniano, ta uchwała jest jednym z obligatoryjnych elementów procedury skreślenia, więc uznać należy, że mamy tu do czynienia z przesłanką, która wprost wskazuje na konieczność utworzenia rady pedagogicznej również w szkole niepublicznej. Ponadto rada pedagogiczna posiada kompetencje do podejmowania uchwał w sprawie wyników klasyfikacji i promocji uczniów. Zatem rada pedagogiczna powinna w szkole niepublicznej funkcjonować. Można tu przytoczyć niektóre z uchwał, jakie będą podejmowane też w szkołach niepublicznych: • podejmowanie uchwał w sprawie wyników klasyfikacji i promocji uczniów – art. 70 ust. 1 pkt 2 upo., • zgoda na egzamin klasyfikacyjny z powodu nieusprawiedliwionej nieobecności na zajęciach – art. 44k ust. 3 uso., • promowanie do klasy programowo wyższej ucznia, który nie zdał egzaminu poprawkowego z jednych obowiązkowych zajęć edukacyjnych albo zajęć z języka mniejszości narodowej, mniejszości etnicznej lub języka regionalnego, pod warunkiem że te zajęcia są realizowane w klasie programowo wyższej – art. 44m ust. 6 uso., • możliwość postanowienia w wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych poziomem rozwoju i osiągnięć ucznia w danym roku szkolnym lub stanem zdrowia ucznia, o powtarzaniu przez ucznia klasy I–III szkoły podstawowej, na wniosek wychowawcy oddziału po zasięgnięciu opinii rodziców ucznia lub na wniosek rodziców ucznia po zasięgnięciu opinii wychowawcy oddziału – art. 44o ust. 2 uso., • możliwość postanowienia na wniosek rodziców ucznia i po uzyskaniu zgody wychowawcy oddziału albo na wniosek wychowawcy oddziału i po uzyskaniu zgody rodziców ucznia o promowaniu ucznia klasy I i II szkoły podstawowej do klasy programowo wyższej również w ciągu roku szkolnego, jeżeli poziom rozwoju i osiągnięć ucznia rokuje opanowanie w jednym roku szkolnym treści nauczania przewidzianych w programie nauczania dwóch klas – art. 44o ust. 3 uso., • postanowienie o promowaniu do klasy programowo wyższej ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, z uwzględnieniem ustaleń zawartych w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym, o którym mowa w art. 127 ust. 3 upo. – art. 44o ust. 5 uso., • postanowienie o ukończeniu szkoły przez ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uwzględniające ustalenia zawarte w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym, o którym mowa w art. 127 ust. 3 upo. – art. 44q ust. 2 uso., • wskazanie sposobu lub sposobów dostosowania warunków lub formy przeprowadzania egzaminu zawodowego – art. 44zzzf ust. 10 uso., • wniosek do dyrektora szkoły o wystąpienie do dyrektora OKE o wyrażenie zgody na przystąpienie ucznia, słuchacza albo absolwenta do egzaminu zawodowego w warunkach dostosowanych do jego potrzeb edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych, nieujętych w komunikacie – art. 44zzzf ust. 15 uso., • podejmowanie uchwał w sprawie zgody na wprowadzenie eksperymentu pedagogicznego w szkole lub placówce, po zaopiniowaniu ich projektów przez radę szkoły lub placówki oraz radę rodziców – art. 70 ust. 1 pkt 3 i art. 45 ust. 9 i ust. 11 pkt 3 upo., • ustalanie organizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli szkoły lub placówki – art. 70 ust. 1 pkt 4 upo., • podejmowanie uchwał w sprawach skreślenia z listy uczniów – art. 68 ust. 2 i art. 70 ust. 1 pkt 5 upo., • ustalanie sposobu wykorzystania wyników nadzoru pedagogicznego, w tym sprawowanego nad szkołą lub placówką przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w celu doskonalenia pracy szkoły lub placówki – art. 70 ust. 1 pkt 6 upo., • ustalanie regulaminu swojej działalności – art. 73 ust. 2 upo., • przygotowanie projektu statutu szkoły lub placówki albo jego zmian bądź uchwalanie statutu albo jego zmian, w przypadku, gdy w szkole lub placówce nie ma rady szkoły lub placówki – art. 72 ust. 1 oraz art. 82 ust. 2 upo., • uchwalanie programu wychowawczo-profilaktycznego – art. 84 ust. 4 upo., • wnioskowanie o wprowadzenie i zniesienie obowiązku noszenia przez uczniów na terenie szkoły jednolitego stroju – art. 100 ust. 1 i 7 upo., • opinia w sprawie powierzenia stanowiska wicedyrektora lub innego stanowiska kierowniczego w szkole – art. 64 ust. 1 upo., • opinia w sprawie projektu planu finansowego szkoły lub placówki – art. 70 ust. 2 pkt. 2 upo., • opinia w sprawach przydziału nauczycielom stałych prac i zajęć w ramach wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatkowo płatnych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych – art. 70 ust. 2 pkt. 4 upo., • opiniowanie programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły – art. 84 ust. 2 pkt 1 upo., • opiniowanie organizacji dodatkowych zajęć z języka obcego nowożytnego innego niż język obcy nowożytny nauczany w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych – art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. a upo., • opiniowanie organizacji dodatkowych zajęć dla których nie została ustalona podstawa programowa, lecz program nauczania tych zajęć został włączony – art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. b upo. Tu należy jednak poczynić istotne zastrzeżenie. Podane w odniesieniu do powyższych kompetencji podstawy prawne mają zastosowanie do szkół publicznych, natomiast co do zasady w szkołach niepublicznych to statut określa kompetencje organów szkoły. Zatem to wyłącznie ze statutu wynikają uprawnienia rady pedagogicznej, jeżeli została utworzona. Uprawnienia te mogą być zbliżone do tych, jakie posiada rada pedagogiczna w szkole publicznej, ale za wyjątkiem uchwał w sprawie klasyfikacji uczniów czy też skreślenia z listy, pozostałe kompetencje rady przyznaje (lub nie) wyłącznie organ prowadzący, nadając statut szkole.