STAN PRAWNY NA 12 LIPCA 2019 Dodatkowe zadania wykonywane przez nauczycieli podczas wakacji Opracowała: Małgorzata Celuch, wicedyrektor, nauczycielka z wieloletnim stażem pracy; zaktualizowała: Karolina Król-Komarnicka, kierownik działu kadr i płac w państwowej instytucji Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.), • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1457 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 843 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 416 ze zm.). Nauczycielowi zatrudnionemu w placówce, w której organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi trwania ferii i w ich czasie. Według art. 64 ust. 2 Karty nauczyciela w tym czasie nauczyciel może być jednak zobligowany do wykonania różnych zadań, takich jak przeprowadzanie egzaminów, praca przy organizacji zakończenia roku i przygotowania kolejnego czy opracowywanie szkolnego zestawu programów i uczestniczenie w doskonaleniu zawodowym. Przeprowadzanie egzaminów Podczas wakacji mogą się odbywać różne egzaminy, m.in. egzamin klasyfikacyjny czy poprawkowy. Zgodnie z art. 44l Ustawy o systemie oświaty egzamin klasyfikacyjny przeprowadza komisja powołana przez dyrektora szkoły. W myśl § 17 ust. 5 Rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych w skład komisji powinien wchodzić nauczyciel danych zajęć edukacyjnych w obecności wskazanego przez dyrektora szkoły nauczyciela takiego samego lub pokrewnego przedmiotu. Egzamin ten przeprowadza się najpóźniej w dniu poprzedzającym zakończenie zajęć dydaktyczno-wychowawczych. Jeśli uczeń nie przystąpił do niego we wskazanym terminie z przyczyn usprawiedliwionych, może tego dokonać w dodatkowym terminie wyznaczonym przez dyrektora szkoły. Na podstawie art. 44m Ustawy o systemie oświaty oraz § 18 ust. 4 i 5 Rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych egzamin poprawkowy przeprowadza się w ostatnim tygodniu ferii letnich, a w szkole, w której zajęcia dydaktyczno-wychowawcze kończą się w styczniu – po zakończeniu tych zajęć, nie później jednak niż do końca lutego. W tym celu przez dyrektora szkoły zostaje powołana specjalna komisja w składzie: • dyrektor szkoły albo nauczyciel zajmujący w tej szkole inne stanowisko kierownicze – jako przewodniczący komisji, • nauczyciel prowadzący dane zajęcia edukacyjne – jako egzaminujący, • nauczyciel prowadzący takie same lub pokrewne zajęcia edukacyjne – jako członek komisji. Kolejny rodzaj egzaminu to sprawdzian wynikający ze zgłoszonych zastrzeżeń. Zgodnie z art. 44n ust. 1 Ustawy o systemie oświaty uczeń lub jego rodzice mają prawo zgłosić zastrzeżenie do dyrektora szkoły, jeżeli uznają, że roczna ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych lub z zachowania została ustalona niezgodnie z przepisami prawa dotyczącymi trybu jej ustalania (zastrzeżenie można wnieść nie później niż w terminie dwóch dni roboczych od dnia zakończenia zajęć). W przypadku stwierdzenia, że zastrzeżenia są słuszne, dyrektor szkoły powołuje komisję, która przeprowadza sprawdzian wiadomości i umiejętności ucznia (w przypadku oceny z zajęć edukacyjnych) lub ustala ocenę z zachowania w drodze głosowania. W myśl przepisów § 19 ust. 5 oraz ust. 7 Rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych w skład komisji wchodzą: • w przypadku rocznej (semestralnej) oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych: o dyrektor szkoły albo nauczyciel zajmujący w niej inne stanowisko kierownicze – jako przewodniczący komisji, o nauczyciel prowadzący dane zajęcia edukacyjne, o nauczyciel z danej lub innej szkoły tego samego typu uczący tego samego lub pokrewnego przedmiotu; • w przypadku rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania: o dyrektor szkoły albo nauczyciel zajmujący w tej szkole inne stanowisko kierownicze – jako przewodniczący komisji, o wychowawca klasy, o wskazany przez dyrektora szkoły nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne w danej klasie, o pedagog, jeżeli jest zatrudniony w szkole, o psycholog, jeżeli jest zatrudniony w szkole, o przedstawiciel samorządu uczniowskiego, o przedstawiciel rady rodziców. Zgodnie z § 28 Rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych w szkole dla dorosłych, w której klasyfikacja odbywa się semestralnie, semestralne egzaminy poprawkowe oraz egzaminy w terminie dodatkowym (gdy nieobecność na egzaminie w wyznaczonym terminie jest usprawiedliwiona) odbywają się po zakończeniu półrocza, nie później niż do końca lutego w semestrze jesiennym lub do końca sierpnia w terminie wiosennym. Inne egzaminy, które mogą zostać przeprowadzone w wakacje, to egzaminy maturalne w trybie poprawkowym oraz egzaminy potwierdzające kwalifikacje zawodowe. Według art. 44 zzzc Ustawy o systemie oświaty egzamin zawodowy (a od 1 września 2019 r. – egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie) jest przeprowadzany w ciągu całego roku szkolnego, a w przypadku części praktycznej tego egzaminu, w szczególności w okresie ferii letnich lub zimowych, w terminach ustalonych przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej. Prace związane z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego Jak już wcześniej wspomniano, na podstawie art. 64 ust. 2 KN nauczyciel może zostać również zobligowany do wykonywania pracy związanej z zakończeniem i przygotowaniem nowego roku szkolnego. Takich zadań jest wiele, a do najważniejszych należą: • przeprowadzenie rekrutacji uczniów do klas I i do pierwszych semestrów, • udział w zebraniach rady pedagogicznej dotyczących podsumowania kończącego się roku szkolnego i organizacji nowego, • dokonanie analizy potrzeb wprowadzenia zmian w podstawowych dokumentach szkolnych, takich jak statut, regulaminy i procedury, • sformułowanie wniosków do pracy szkoły w kolejnym roku szkolnym, • podsumowanie wyników nauczania i klasyfikacji rocznej, • dokonanie oceny kompletności sprzętu i pomocy naukowych, zgłoszenie zapotrzebowania na uzupełnienie ewentualnych braków i zabezpieczenie sprzętu na okres wakacji, • opracowanie tygodniowego rozkładu zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, dyżurów nauczycieli, przydziału sal lekcyjnych na kolejny rok szkolny, • przygotowanie pracy zespołów nauczycielskich i przedmiotowych na nowy rok szkolny, • przygotowanie wymagań edukacyjnych, ich dostosowanie do specyficznych potrzeb uczniów. Przydzielanie zadań nauczycielom Przydzielając zadania i angażując nauczycieli do pracy podczas wakacji, należy pamiętać o dwóch zasadach: • według art. 64 ust. 4 KN w ramach ustalonego wymiaru urlopu wypoczynkowego nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego co najmniej czterotygodniowego urlopu wypoczynkowego, • według art. 64 ust. 2 KN czynności zlecone nauczycielowi do wykonania podczas ferii zimowych i letnich mogą łącznie zająć nauczycielowi nie więcej niż siedem dni. Najlepiej jest zaplanować pracę szkoły (także podczas wakacji) na początku roku szkolnego, gdy tworzy się kalendarium na cały rok szkolny. Większość zadań koniecznych do realizacji w trakcie ferii jest możliwa do przewidzenia, choć terminów nie da się jednak do końca doprecyzować, bo nie można np. przewidzieć, ilu uczniów będzie zdawało egzaminy poprawkowe. Jeśli nauczyciele zostaną poinformowani o terminach swoich prac podczas ferii z wyprzedzeniem, będą mieli możliwość takiego zaplanowania wypoczynku, by nie kolidował on z pracą. Jeśli nie udało się zorganizować pracy wakacyjnej wcześniej, poinformowanie nauczycieli, jakie czynności do wykonania i w jakie dni są dla nich zaplanowane, powinno nastąpić w dniu zebrania rady pedagogicznej kończącej pracę w danym roku szkolnym. Aby dobrze zaplanować czas pracy nauczycieli podczas ferii, warto potraktować sprawę zadaniowo i najlepiej zrobić to już na etapie planowania czynności dodatkowych. Należy bowiem tak rozdzielać zadania, aby te, które wymagają wykonania podczas ferii, nie zostały przydzielone tym samym osobom. Jeśli bowiem temu samemu pracownikowi przydzielone zostaną zadania np. tworzenia podziału godzin oraz przeprowadzenia egzaminów, może się okazać, że nauczyciel będzie pracował powyżej siedmiu dni. Wezwanie nauczyciela z urlopu Nawet najlepiej zaplanowany czas pracy podczas ferii może nie uchronić dyrektora przed koniecznością wezwania nauczyciela z urlopu wypoczynkowego. Dyrektor jest uprawniony do odwołania z urlopu, jeżeli jest to uzasadnione szczególnymi okolicznościami. Karta nauczyciela nie przewiduje takiej możliwości, ale w sprawach nierozstrzygniętych tą regulacją zastosowanie mają zapisy Kodeksu pracy, który wskazuje dwie okoliczności: • obecność nauczyciela w szkole jest niezbędna, • w chwili rozpoczynania urlopu nie była znana okoliczność, która wymusi jego przerwanie. Dyrektor szkoły, odwołujący nauczyciela z urlopu, ma obowiązek pokrycia kosztów poniesionych przez niego w związku z zaplanowanym wypoczynkiem (art. 167 § 2 k.p.). Odwołanie z urlopu uprawnia nauczyciela do wykorzystania pozostałych dni urlopu wypoczynkowego w innym terminie. Musi on zostać zaakceptowany przez dyrektora szkoły, by nieobecność nauczyciela nie wpłynęła negatywnie na funkcjonowanie placówki. Sytuacje, w których dyrektor szkoły podejmuje decyzję o odwołaniu nauczyciela z urlopu wypoczynkowego, to np.: • poważny wypadek na terenie szkoły – odwołanie z urlopu nauczyciela pełniącego obowiązki służby BHP, • stwierdzenie nieprawidłowości w wyposażeniu szkoły – odwołanie z urlopu nauczyciela pełniącego funkcję społecznego inspektora pracy, • awaria sprzętu w pracowni szkolnej – odwołanie z urlopu nauczyciela pełniącego funkcję kierownika szkolnej pracowni. Obowiązki pracownika Jeżeli dyrektor zleca zadania do wykonania podczas wakacji, to wedle przepisów prawa oświatowego nauczyciel, który odmówi wykonania pracy, podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej zgodnie z KN. Jeśli natomiast podczas ferii dyrektor szkoły wymaga od nauczyciela pracy niezwiązanej z ww. zadaniami, a dotyczącej np. zorganizowania zajęć dla uczniów – nauczyciel może odmówić lub ubiegać się o przysługujący mu za to inny dzień wolny lub dodatkową zapłatę (na podstawie art. 42c ust. 3 KN i § 10 Rozporządzenia w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy). Nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 KN. Mają obowiązek rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym im stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą. Polecenie wykonania pracy podczas wakacji to polecenie służbowe, do którego spełnienia obowiązany jest każdy pracownik. Nauczyciel powinien stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub podstawą nawiązania stosunku pracy. Za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, w rozumieniu art. 108 k.p., wymierza się nauczycielom kary porządkowe (art. 75 KN).