STAN PRAWNY NA 9 LIPCA 2019 Nowy tekst jednolity ustawy żłobkowej Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz wielu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 409 ze zm.), • Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej (Dz.U. z 2018 r. poz. 650), • Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r. poz. 646 ze zm.), • Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2168 ze zm.) – utraciła moc, • Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1544 ze zm.), • Ustawa z dnia 6 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 60), • Ustawa z dnia 21 lutego 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.U. z 2019 r. poz. 730). Od 1 marca 2019 r. obowiązuje nowy tekst jednolity Ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat trzech, zastępując przy tym poprzedni, obowiązujący od 23 marca 2018 r. Poniżej opis zmian, które zostały uwzględnione w nowym akcie oraz nastąpiły od momentu jego wprowadzenia. Zawartość rejestru Pierwszą z ustaw, która wprowadziła zmiany do tzw. ustawy żłobkowej, jest Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 140 tego aktu nowe brzmienie otrzymał art. 26 Ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Według jego obecnej treści prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego jest działalnością regulowaną w rozumieniu Ustawy Prawo przedsiębiorców i wymaga wpisu do rejestru żłobków i klubów dziecięcych, zwanego dalej „rejestrem”. Ta zmiana ma wyłącznie charakter porządkujący, bowiem przepis ten w poprzedniej wersji stanowił, że prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego jest działalnością regulowaną w rozumieniu Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i wymaga wpisu do rejestru żłobków i klubów dziecięcych, zwanego dalej „rejestrem”. W dotychczasowej wersji przepis art. 26 ustawy żłobkowej odwoływał się zatem do nieobowiązującej już Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Konieczna była więc jego zmiana z uwagi na fakt, że obecnie obowiązującą ustawą jest Prawo przedsiębiorców. Kolejna zmiana dotyczy treści art. 27 ustawy żłobkowej, który wskazuje organ właściwy do prowadzenia rejestru żłobków i klubów dziecięcych oraz dane zawarte w tym rejestrze. Stosownie do obecnej treści art. 27 ust. 4 rejestr ten zawiera: 1) nazwę lub imię i nazwisko oraz siedzibę lub adres podmiotu prowadzącego żłobek lub klub dziecięcy, 2) numer NIP podmiotu prowadzącego żłobek lub klub dziecięcy, 3) miejsce prowadzenia żłobka lub klubu dziecięcego, 4) informację o zawieszaniu prowadzenia żłobka lub klubu dziecięcego, 5) informację o godzinach pracy żłobka lub klubu dziecięcego, 6) adres poczty elektronicznej i numer telefonu żłobka lub klubu dziecięcego, 7) liczbę miejsc w żłobku lub klubie dziecięcym, 8) liczbę dzieci zapisanych do żłobka lub klubu dziecięcego, 9) informację, czy żłobek lub klub dziecięcy są dostosowane do potrzeb dzieci niepełnosprawnych lub wymagających szczególnej opieki, 10) wysokość opłat w żłobku lub klubie dziecięcym. Zmiana dotyczy pkt 2 przywołanej regulacji, która obecnie wymaga wskazania w rejestrze numeru NIP. W poprzednim stanie prawnym regulacja ta wymagała wskazania numerów NIP i REGON podmiotu prowadzącego żłobek lub klub dziecięcy. Podobna zmiana dotyczy treści art. 28 ustawy żłobkowej, który w ust. 1 określa elementy wniosku o wpis do rejestru żłobków i klubów dziecięcych. Zgodnie z obecną treścią tej regulacji wniosek zawiera: 1) w przypadku osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej – numer lub indeks identyfikujący podmiot we właściwym rejestrze publicznym, potwierdzający status podmiotu, 2) numer NIP, o ile wnioskodawcy taki numer nadano, 3) decyzję potwierdzającą spełnienie wymagań przeciwpożarowych, 4) odpowiednio decyzję potwierdzającą spełnienie wymagań sanitarno-lokalowych, o której mowa w art. 25 ust. 2a pkt 1, lub opinię, o której mowa w art. 25 ust. 2a pkt 2 (opinia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, określająca w szczególności maksymalną liczbę miejsc w klubie dziecięcym), 5) oświadczenie o posiadaniu tytułu prawnego do lokalu, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy, 6) w przypadku osoby fizycznej – numer PESEL, 7) informację o godzinach pracy żłobka lub klubu dziecięcego, 8) adres poczty elektronicznej i numer telefonu żłobka lub klubu dziecięcego, 9) informację, czy żłobek lub klub dziecięcy są dostosowane do potrzeb dzieci niepełnosprawnych lub wymagających szczególnej opieki, 10) wysokość opłat w żłobku lub klubie dziecięcym. Zatem pkt 2 przywołanej regulacji również wymaga podania we wniosku o wpis do rejestru jedynie numeru NIP. W poprzednim stanie prawnym punkt ten wymagał natomiast wskazania także numeru REGON, o ile taki wnioskodawcy nadano. Wpisy do rejestru Kolejna zmiana dotyczy treści art. 30 ust. 1 ustawy żłobkowej. W obecnym stanie prawnym wójt, burmistrz lub prezydent miasta wydają z urzędu zaświadczenie o dokonaniu wpisu podmiotu do rejestru. Przed opisywaną zmianą przepis ten stanowił natomiast, że wójt, burmistrz lub prezydent miasta wydają zaświadczenie o dokonaniu wpisu podmiotu do rejestru. Zmiana polega więc na dodaniu stwierdzenia „z urzędu”, co ma na celu zapobiec rozbieżnościom interpretacyjnym co do tego, czy w celu otrzymania zaświadczenia o wpisie podmiot wnioskujący powinien złożyć dodatkowy wniosek. Obecnie nie ulega wątpliwości, że zaświadczenie takie zostaje wydane właśnie z urzędu, a jedynym niezbędnym wnioskiem jest wniosek o wpis do rejestru. Kolejna zmiana dotyczy wprowadzenia do ustawy żłobkowej nowego przepisu art. 30a. Według ust. 1 tej regulacji organ prowadzący rejestr musi dokonać wpisu podmiotu do rejestru w terminie 7 dni od dnia wpływu do tego organu wniosku o wpis wraz z dołączonymi do niego dokumentami. Z kolei według ust. 2 jeżeli organ prowadzący rejestr nie dokona wpisu w terminie, o którym mowa w ust. 1, a od dnia wpływu wniosku do tego organu upłynęło 14 dni, podmiot może rozpocząć działalność. Nie dotyczy to przypadku, gdy organ wezwał podmiot do uzupełnienia wniosku o wpis nie później niż przed upływem 7 dni od dnia jego otrzymania. W takiej sytuacji termin, o którym mowa w zdaniu pierwszym, liczony jest od dnia wpływu uzupełnienia wniosku o wpis. W art. 31 dodano również nowy przypadek (pkt 3), w którym wójt, burmistrz lub prezydent miasta odmawiają wpisu do rejestru. W obecnym stanie prawnym odmowa wpisu następuje także w przypadku, gdy w stosunku do przedsiębiorcy wydano decyzję o zakazie wykonywania działalności objętej wpisem w okresie trzech lat poprzedzających złożenie wniosku. Wykreślenie z rejestru Nową regulacją jest też art. 32a ustawy żłobkowej, zgodnie z którym wraz z wykreśleniem z rejestru z przyczyn, o których mowa w art. 32 pkt 2 lub 3 (nieusunięcia przez podmiot w wyznaczonym terminie nieprawidłowości w zakresie prowadzenia żłobka lub klubu dziecięcego, lub przekazania we wniosku oraz dołączonych do niego dokumentach informacji niezgodnych ze stanem faktycznym), wójt, burmistrz lub prezydent miasta mogą wydać decyzję o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem, mając na uwadze skalę, zakres oraz powtarzalność naruszeń. W konsekwencji tej zmiany do ustawy wprowadzono także art. 32b, na podstawie którego przedsiębiorca, w stosunku do którego wydano decyzję, o której mowa w art. 32a, może uzyskać ponowny wpis do rejestru w tym samym zakresie działalności, nie wcześniej niż po upływie trzech lat od dnia wydania decyzji. Wymogi wnioskowania Następna zmiana zaszła w treści art. 46a – dotyczącego obowiązku zgłaszania dziennych opiekunów do wykazu. Nową regulacją jest ust. 3 tego przepisu, zgodnie z którym, jeżeli organ prowadzący wykaz nie dokona wpisu w terminie, o którym mowa w art. 46b ust. 6a (w terminie 7 dni od dnia złożenia kompletnego wniosku), a od dnia wpływu zgłoszenia do tego organu upłynęło 14 dni, dzienny opiekun może objąć dziecko opieką. Nie dotyczy to przypadku, gdy organ wezwał podmiot zatrudniający dziennego opiekuna do uzupełnienia zgłoszenia, nie później niż przed upływem 7 dni od dnia jego otrzymania. W takiej sytuacji termin, o którym mowa w zdaniu pierwszym, liczy się odpowiednio od dnia wpływu uzupełnienia zgłoszenia. Kolejne zmiany do ustawy żłobkowej zostały wprowadzone przez Ustawę o zmianie ustawy o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej oraz niektórych innych ustaw. Akt ten określa wymogi dotyczące wniosków, o których mowa w art. 28 ust. 1, art. 32 pkt 1 i art. 35 ust. 1 pkt 1, czyli: • wniosku o wpis do rejestru żłobków, • wniosku o wykreślenie z rejestru żłobków, • wniosku o zmianę danych lub informacji zawartych w rejestrze żłobków. Regulacja art. 35b ust. 3 Ustawy otrzymała brzmienie, stosownie do którego wniosek składany jest za pomocą systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 62a, po zastosowaniu zapewnionych w tym systemie sposobów potwierdzenia pochodzenia oraz integralności przesłanych danych w postaci elektronicznej. Uwierzytelnianie użytkowników w tym systemie wymaga użycia profilu zaufanego, innego środka identyfikacji elektronicznej wydanego w systemie identyfikacji elektronicznej przyłączonym do węzła krajowego identyfikacji elektronicznej, o którym mowa w art. 21a ust. 1 pkt 2 lit. a Ustawy o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej, adekwatnie do poziomu bezpieczeństwa środka identyfikacji elektronicznej wymaganego dla usług świadczonych w tym systemie, danych weryfikowanych za pomocą kwalifikowanego certyfikatu podpisu elektronicznego, jeżeli te dane pozwalają na identyfikację i uwierzytelnienie wymagane w celu realizacji usługi online, albo innych technologii, jeżeli zostaną udostępnione w tym systemie. Analogiczna informacja została zawarta w art. 46b ust. 4, dotyczącym wniosków o wpis do wykazu dziennych opiekunów. Najnowsze zmiany Opisane zmiany zostały uwzględnione w tekście jednolitym Ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 ogłoszonym 1 marca 2019 r. Od ogłoszenia tego tekstu jednolitego zostały jednak wprowadzone kolejne zmiany: • Ustawa o zmianie ustawy o dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw zmieniła w art. 35b w ust. 3 w zdaniu drugim oraz w art. 46b w ust. 4 w zdaniu drugim ustawy żłobkowej wyrazy „profilu zaufanego” na wyrazy „profilu zaufanego, profilu osobistego”, • Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) w ustawie żłobkowej w art. 3a w ust. 2 wyrazy „mogą przetwarzać” zastąpiła wyrazem „przetwarzają”. Ta druga zmiana jest istotna, ponieważ zgodnie z obecną treścią art. 3a ust. 2 podmiot prowadzący żłobek lub klub dziecięcy oraz podmiot zatrudniający dziennego opiekuna przetwarzają dane, o których mowa w ust. 1 (dane osobowe), wyłącznie w związku z rekrutacją oraz w zakresie i w celu zapewnienia dziecku prawidłowej opieki. Przepis ten wyraźnie zatem wskazuje, że dane rodziców ubiegających się o objęcie dziecka opieką w żłobku lub klubie dziecięcym albo przez dziennego opiekuna, jak również dane samego dziecka, są przetwarzane przez podmiot prowadzący żłobek lub klub dziecięcy oraz podmiot zatrudniający dziennego opiekuna.