STAN PRAWNY NA 9 LIPCA 2019 Nowe sieci przedszkoli i oddziałów przedszkolnych Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz wielu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1148), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60 ze zm.), • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1457 ze zm.), • Ustawa z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1103), • Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2203 ze zm.). Do czasu wejścia w życie Ustawy Prawo oświatowe uchwały w sprawie sieci przedszkoli oraz oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych były podejmowane na podstawie art. 14a Ustawy o systemie oświaty. Nowe prawo spowodowało zakończenie obowiązywania tej regulacji, skutkiem czego wiele gmin podjęło już, bądź podejmie, uchwały w sprawie sieci przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, na podstawie art. 32 Ustawy Prawo oświatowe. Czy jednak faktycznie jest to konieczne, czy też uchwały przedszkolne podjęte jeszcze na podstawie Ustawy o systemie oświaty mogą nadal obowiązywać? Sieć przedszkoli Prawo oświatowe wprowadziło nowe typy szkół, nieprzewidziane w Ustawie o systemie oświaty: czteroletnie licea czy pięcioletnie technika. Główną przyczyną wprowadzenia nowego aktu była likwidacja gimnazjów, która pociągnęła za sobą konieczność wydłużenia okresu kształcenia w szkole podstawowej z sześciu do ośmiu lat. Przepisy wprowadzające upo. zakładały dwuletni okres wdrażania reformy ustroju szkolnego, który rozpoczął się 31 marca 2017 r. wraz z podjęciem przez rady gmin i powiatów uchwał na podstawie art. 210 oraz 217 Przepisów wprowadzających, czyli uchwał w sprawie: • dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego, wprowadzonego przez upo., na okres od 1 września 2017 r. do 31 sierpnia 2019 r., • dostosowania sieci szkół ponadgimnazjalnych i specjalnych do nowego ustroju szkolnego wprowadzonego przez upo. oraz ustalenia sieci szkół ponadpodstawowych i specjalnych, na okres od 1 września 2017 r. do 31 sierpnia 2019 r. W każdym przypadku podjęcie tych kategorycznych uchwał poprzedzone było przyjęciem uchwały w sprawie projektu dostosowania sieci szkół do nowego ustroju szkolnego. Wszystkie z nich określiły jednak sieci szkół wyłącznie w okresie przejściowym wdrażania reformy, a więc w czasie, gdy dwutorowo funkcjonowały jeszcze zarówno gimnazja, jak i szkoły starego ustroju. Okres przejściowy kończy się wraz z ostatecznym końcem funkcjonowania gimnazjów i klas gimnazjalnych, czyli z końcem obecnego roku szkolnego. Podjęte w 2017 r. uchwały w sprawie sieci szkół przestaną zatem obowiązywać, co z kolei skutkuje koniecznością podjęcia zupełnie nowych uchwał w sprawie sieci już na podstawie regulacji upo., obejmujących wyłącznie szkoły nowego ustroju szkolnego. Pamiętać jednak należy, że reforma szkolnictwa wprowadzona przez upo. oraz Przepisy wprowadzające w niewielkim stopniu dotknęła również przedszkoli. O ile nowe typy szkół stały się faktem, a obejmujące je sieci muszą rozpocząć funkcjonowanie od 1 września 2019 r., o tyle przedszkola nie uległy żadnym istotnym przeobrażeniom. Co więcej, o ile Przepisy wprowadzające wymagały podjęcia uchwał w sprawie dostosowania sieci szkół do nowego ustroju szkolnego, o tyle nie zawierały wymogu podjęcia uchwały w sprawie dostosowania sieci przedszkoli. Obowiązujące regulacje nie przewidywały zatem podjęcia uchwał przejściowych, obowiązujących do 31 sierpnia 2019 r., a dotyczących wyłącznie przedszkoli. Czy w związku z faktem, że gminy i powiaty mają obecnie obowiązek podjęcia uchwał sieciowych, obowiązujących już bezterminowo, powinny podejmować również uchwały w sprawie sieci przedszkoli? Czy należy podjąć nowe sieci przedszkoli? Przepisy wprowadzające upo. nie nakazywały podjęcia uchwał w sprawie dostosowania sieci przedszkoli do nowego ustroju szkolnego, ale umożliwiały wprowadzenie zmian w istniejącej sieci przedszkoli, podjętej na podstawie art. 14a uso., pomimo tego, że przepis ten, upoważniający do wydania uchwały, przestał obowiązywać. Zgodnie bowiem z art. 206 ust. 4 Przepisów wprowadzających uchwała w sprawie projektu dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego mogła obejmować zmianę uchwały o sieci przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w zakresie oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych. W uchwałach przejściowych można więc było zawrzeć zmianę obowiązującej uchwały sieciowej. Co więcej, zmiana ta będzie obowiązywać bezterminowo, nie utraci mocy wraz z wejściem w życie nowych uchwał w sprawie szkół. Przepisem, który jednoznacznie przesądza o zachowaniu mocy obowiązującej przez uchwały w sprawie sieci przedszkolnej, podjętej jeszcze na podstawie uso., jest regulacja art. 347 Przepisów wprowadzających, stosownie do której uchwały w sprawie sieci publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych podjęte na podstawie art. 14a ustawy zmienianej w art. 15, w brzmieniu dotychczasowym, pozostają w mocy. Ustawa zmieniana w art. 15 to uso., a więc uchwały w sprawie sieci przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, podjęte jeszcze przed wejściem w życie upo. i ewentualnie zmienione na podstawie Przepisów wprowadzających, nadal obowiązują. Zakończenie przejściowego okresu wdrażania reformy oświatowej, który kończy się 31 sierpnia 2019 r., nie kończy zatem okresu obowiązywania dotychczasowych sieci przedszkoli. Teoretycznie uchwały te mogą nadal obowiązywać, z tym jednak zastrzeżeniem, że powinny oddawać stan faktyczny, jaki będzie istniał w gminie od 1 września 2019 r., czyli obejmował aktualny stan przedszkoli i oddziałów przedszkolnych. Warto więc zastanowić się, czy faktycznie jest to możliwe. Wdrożenie reformy ustroju szkolnego mogło spowodować utworzenie szeregu nowych szkół podstawowych w miejsce dotychczasowych gimnazjów, a co za tym idzie – mogły również powstać nowe oddziały przedszkolne. Ponadto w okresie przejściowym wdrażania reformy ustroju szkolnego mogły zajść zmiany w nazewnictwie ulic, przy których siedziby mają przedszkola i szkoły podstawowe z oddziałami przedszkolnymi. Zmiany te mogła zainicjować rada gminy z własnej inicjatywy, ale również mogły zostać wymuszone regulacjami Ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki, zwanej potocznie ustawą dekomunizacyjną. Zmiany nazw ulic mogą skutkować tym, że dotychczasowa uchwała w sprawie sieci przedszkoli i oddziałów przedszkolnych stała się w tym zakresie nieaktualna. O ile wprowadzenie w niej zmian na podstawie Przepisów wprowadzających było dopuszczalne w 2017 r., o tyle teraz nie ma już sposobu na to, aby taką uchwałę uaktualnić. Pomimo tego, że gminy nie mają obowiązku podejmowania nowych uchwał w sprawie sieci przedszkoli, to jednak podjęcie takiej uchwały może być zasadne. Ma to też taką zaletę, że gmina będzie dysponować uchwałami w sprawie sieci szkół oraz w sprawie sieci przedszkoli podjętymi w jednym czasie, co sprzyja przejrzystości rozwiązań przyjętych przez radę gminy. Opinia kuratora Przyjęcie na podstawie art. 32 upo. uchwały w sprawie sieci przedszkoli oraz oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych musi zostać jednak poprzedzone uzyskaniem pozytywnej opinii właściwego kuratora oświaty. Ustawa wyraźnie wymaga tu opinii pozytywnej, zatem kurator może zablokować przyjęcie uchwały, jeżeli takiej opinii odmówi. Sama procedura jej uzyskania nie jest niestety prosta i wymaga współdziałania organu prowadzącego z dyrektorami przedszkoli i szkół podstawowych, w których zostały zorganizowane oddziały przedszkolne. Na stronach kuratorów dostępne są karty informacyjne wskazujące zakres danych, które musi przekazać gmina w celu uzyskana pozytywnej opinii kuratora do projektu uchwały w sprawie sieci przedszkola. Przykładowo, zgodnie z kartą informacyjną udostępnioną przez Śląskiego Kuratora Oświaty, uzyskanie pozytywnej opinii wymaga przedstawienia m.in.: • liczby dzieci sześcioletnich zamieszkałych na terenie gminy, • liczby dzieci sześcioletnich uczęszczających do publicznych przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych form wychowania przedszkolnego prowadzonych przez gminę, wg stanu na 30 września roku szkolnego, w którym jest podejmowana uchwała, • liczby dzieci sześcioletnich uczęszczających do niepublicznych przedszkoli, o których mowa w art. 17 ust. 1 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, czyli otrzymujących pełną dotację, • liczbie dzieci trzy-, cztero-, pięcioletnich zamieszkałych na terenie gminy, • liczbie dzieci trzy-, cztero-, pięcioletnich uczęszczających do publicznych przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych form wychowania przedszkolnego prowadzonych przez gminę, wg stanu na 30 września roku szkolnego, w którym jest podejmowana uchwała, • liczbie dzieci w wieku roku i dwóch lat zamieszkałych na terenie gminy (kryterium – rok urodzenia), • liczbie miejsc ogółem w publicznych: przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego prowadzonych przez gminę, • liczbie miejsc ogółem w publicznych: przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego prowadzonych przez podmioty inne niż JST, • informacje dotyczące długości drogi dzieci podlegających obowiązkowi rocznego przygotowania przedszkolnego i dzieci pięcioletnich do przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych form wychowania przedszkolnego itd. Posiadając te informacje, gmina może zwrócić się do kuratora z wnioskiem o wydanie pozytywnej opinii do projektu sieci przedszkoli, natomiast organ prowadzący, aby uzyskać te dane, będzie musiał współpracować z dyrektorami przedszkoli. Jest to niezbędne choćby dla ustalenia faktycznej liczby miejsc, jakimi dysponują placówki. Pomimo zatem tego, że to gmina jako organ prowadzący występuje do właściwego kuratora, to w procesie podejmowania nowej sieci przedszkoli będą to obecnie dyrektorzy. Brak formalnego nakazu podjęcia nowej sieci przedszkoli nie oznacza braku konieczności przyjęcia uchwały w tej sprawie, ponieważ zmiany powstałe w sieci przedszkoli od czasu wejścia w życie upo. mogą okazać się na tyle znaczące, że uporządkowanie obowiązującej w gminach regulacji będzie niezbędne.