STAN PRAWNY NA 14 CZERWCA 2019 Jak wygląda sytuacja prawna nauczycieli kontraktowych i mianowanych kończących staże po 1 września 2018 r.? Opracował: Roman Lorens, konsultant ds. organizacji i zarządzania oświatą, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli, były długoletni dyrektor szkoły. Lider i koordynator doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry kierowniczej szkół. Autor licznych artykułów z zakresu zarządzania oświatą i publikacji książkowych Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2203 ze zm.), • Ustawa z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 2245 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. z 2013 r. poz. 393) [akt uchylony; obowiązuje w określonych przepisami przejściowymi przypadkach], • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. z 2018 r. poz. 1574), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego (Dz.U. z 2018 r. poz. 1133 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm.). Prezentowane wyjaśnienie jest odpowiedzią na powtarzające się pytania dotyczące sprawozdań z realizacji planów rozwoju zawodowego nauczycieli, którzy rozpoczęli staż przed 1 września 2018 r., oraz dokumentacji załączanej do wniosku o nadanie kolejnego stopnia awansu. Awans zawodowy nauczyciela w „okresie przejściowym” W „okresie przejściowym” kwestie awansu regulują przepisy rozdziału 12 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych (dalej: ufzo.). Artykuł 125 ufzo. stanowi, że staż na kolejny stopień awansu zawodowego nauczyciela rozpoczęty i niezakończony przed 1 września 2018 r. jest realizowany według dotychczasowych przepisów. Oznacza to, że w odniesieniu do nauczycieli, którzy rozpoczęli staże we wrześniu 2017 r. (i w latach wcześniejszych, a które nie zakończyły się przed 1 września 2018 r.), zasady odbywania stażu określają przepisy obowiązujące przed 1 września 2018 r., zatem również Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (dalej: Rozporządzenie z 2013 r.). Ważne! W związku z powyższym nie występuje obowiązek dostosowywania przez nauczycieli planów rozwoju zawodowego do powinności bądź wymagań zawartych w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (dalej: Rozporządzenie z 2018 r.). Natomiast jeżeli sam nauczyciel wyraziłby chęć wprowadzenia tego rodzaju zmian, to – za zgodą dyrektora szkoły (stosownie do § 4 ust. 3 ww. Rozporządzenia z 2013 r.) – może to zrobić w formie aneksu. Należy jednak pamiętać, że sporządzając aneks, nauczyciel nie uwzględnia w nim zadań, których w planie nie było, a które już zrealizował w trakcie stażu. Zgodnie z art. 127 ufzo. w przypadku nauczycieli, którzy zakończyli staż na kolejny stopień awansu zawodowego przed 1 września 2018 r., lecz do tego dnia nie otrzymali oceny dorobku zawodowego za okres stażu lub nie złożyli wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego bądź egzaminacyjnego, ocena dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu jest dokonywana oraz postępowanie kwalifikacyjne lub egzaminacyjne jest prowadzone według dotychczasowych przepisów. Ważne! Do wszystkich czynności podejmowanych w trakcie awansu zawodowego nauczycieli, którzy kończą staże po 31 sierpnia 2018 r. (wyjątek stanowili nauczyciele stażyści, zgodnie z art. 128 ufzo.), zastosowanie mają już nowe przepisy. Dotyczy to zarówno złożenia sprawozdania, dokonania oceny, jak i przebiegu postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego. W praktyce ostatnim dniem stosowania „dotychczasowych przepisów”, w rozumieniu cytowanego wyżej art. 125 ufzo., w przypadku nauczycieli, którzy nie zakończyli staży przed 1 września 2018 r., będzie ostatni dzień odbywania przez nauczyciela stażu. Wszystkie czynności podejmowane po dniu zakończenia stażu będą odbywały się stosownie do treści aktualnie obowiązujących przepisów, w tym Rozporządzenia z 2018 r. Sporządzanie sprawozdania z realizacji planu Przepisy Rozporządzenia z 2018 r. nie zawierają szczegółowych regulacji w zakresie sposobu sporządzania sprawozdania z realizacji planu. Wszelkie „wymagania” w tym zakresie ograniczają się do § 4 ust. 5 ww. Rozporządzenia, który stanowi, że nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, uwzględniające efekty jego realizacji dla nauczyciela i szkoły, w terminie siedmiu dni od dnia zakończenia stażu. Ważne! Najistotniejsza różnica pomiędzy nowym Rozporządzeniem a tym z 2013 r., dotycząca kwestii sporządzania sprawozdania z realizacji planu, tkwi w konieczności uwzględnienia w nim efektów realizacji planu dla samego nauczyciela i szkoły, w której staż był odbywany. Zarówno w tym Rozporządzeniu, jak i w innych przepisach regulujących przebieg awansu zawodowego nauczycieli, nie występuje formuła „sporządzania sprawozdania zgodnie z rozporządzeniem”. W swoim sprawozdaniu nauczyciel powinien zatem odnieść się do konkretnych zadań założonych w planie rozwoju zawodowego (a nie do poszczególnych „paragrafów” czy też wymagań zawartych w Rozporządzeniu). Bez względu na to, które ze wskazanych rozporządzeń obowiązuje w czasie sporządzania wspomnianego sprawozdania, jego zawartość merytoryczna się nie zmienia. Sprawozdanie złożone przez nauczyciela dyrektorowi szkoły stanowi podstawę sporządzenia przez dyrektora stosownej oceny. Nauczyciel nie składa odrębnego wniosku o dokonanie tej oceny. Ocena pracy nauczyciela kończącego staż na kolejny stopień awansu zawodowego Od 1 września 2018 r. (art. 6a ust. 1 KN) dyrektor, po zakończeniu przez nauczyciela stażu na kolejny stopień awansu zawodowego, dokonuje oceny pracy nauczyciela. Kwestie związane ze sporządzeniem tej oceny zostały uregulowane w art. 6a KN oraz w Rozporządzeniu z 2018 r. Z uwagi na uchylenie 1 stycznia 2019 r. (na mocy art. 6 pkt 3 lit. b Ustawy zmianie ustawy Prawo oświatowe…) przepisów nakładających na dyrektorów obowiązek ustalenia regulaminów określających wskaźniki oceny pracy nauczycieli, odnoszące się do poziomu spełniania poszczególnych kryteriów, do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela, wszczętych po 31 sierpnia 2018 r. i niezakończonych przed 1 stycznia 2019 r., stosuje się przepisy dotychczasowe. W przypadku nauczycieli, którzy staż na kolejny stopień awansu zawodowego zakończyli w okresie od 1 września 2018 r. do 31 grudnia 2018 r., przy dokonywaniu oceny pracy po zakończonym stażu wskaźniki będą miały zastosowanie niezależnie od tego, kiedy procedura oceniania nauczyciela będzie przeprowadzana (art. 140 ust. 2 Ustawy o zmianie ustawy Prawo oświatowe…). Ważne! Do postępowań o nadanie kolejnego stopnia awansu zawodowego „przepisy dotychczasowe” (tj. przede wszystkim Rozporządzenie z 2013 r.) stosuje się wyłącznie w odniesieniu do nauczycieli, którzy staże zakończyli do 31 sierpnia 2018 r. Nauczyciele, którzy kończą staże po tym dniu, są zobowiązani załączyć do wniosku o wszczęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego dokumentację, o której mowa w § 9 Rozporządzenia z 2018 r. Zgodnie z treścią tego przepisu nauczyciel kontraktowy dołącza (ust. 1): • kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczyciela kontraktowego – także kopię aktu nadania tego stopnia, poświadczonego przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem, • zaświadczenie dyrektora szkoły o: o wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu, ze wskazaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel odbywał staż, o dacie zatwierdzenia planu rozwoju zawodowego i dacie złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji tego planu, o przyczynach wydłużenia okresu stażu oraz zaliczenia dotychczas odbytego stażu w przypadkach określonych w art. 9d ust. 5 i 5a oraz art. 9f ust. 2 i 4 KN, ze wskazaniem podstawy prawnej odpowiednio wydłużenia albo zaliczenia okresu stażu oraz okresu nieobecności w pracy lub niepozostawania w stosunku pracy; • kopię sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem, • kopię karty oceny pracy dokonanej po zakończeniu stażu, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem. Natomiast nauczyciel mianowany jest zobowiązany – poza ww. dokumentami (wyłączając akt nadania stopnia nauczyciela kontraktowego) – dołączyć do wniosku (ust. 2): • opis i analizę sposobu realizacji jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 1–3 i jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 4, w szczególności ze wskazaniem uzyskanych efektów dla nauczyciela i szkoły, • kopię dyplomu lub świadectwa potwierdzającego znajomość języka obcego na poziomie podstawowym, o których mowa w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, poświadczone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem – jeżeli nauczyciel realizował zadanie, o którym mowa w § 8 ust. 3 pkt 4 lit. c, • kopię aktu nadania stopnia nauczyciela mianowanego poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem. Pomimo zapisów Rozporządzenia z 2018 r. o dokonywaniu poświadczenia kopii dokumentów za zgodność z oryginałem przez dyrektora szkoły, nie tracą swojej mocy obowiązującej – w odniesieniu do awansu zawodowego – przepisy art. 76a Kodeksu postępowania administracyjnego. Wynika z nich, że kopie dokumentów mogą być poświadczane przez: • organ, który wydał oryginał dokumentu (np. odpis dyplomu, kopia/odpis aktu nadania stopnia awansu zawodowego), • notariusza, • upoważnionego pracownika organu prowadzącego postępowanie (czyli kuratorium oświaty), któremu został okazany oryginał dokumentu wraz z odpisem. Awans zawodowy – wyjaśnienia dotyczące spełniania wymagań określonych w § 8 ust. 3 Rozporządzenia z 2018 r. Zgodnie z treścią art. 9c ust. 3a KN nauczycielowi mianowanemu, ubiegającemu się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego, za spełnienie odpowiednich wymagań, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 9g ust. 10 (zawartych w § 8 ust. 3 Rozporządzenia z 2018 r.), uznaje się także jego odpowiedni dorobek zawodowy ze szczególnym uwzględnieniem okresu od dnia uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. Zatem o ile sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego będzie obejmowało wyłącznie okres stażu, a ściślej rzecz ujmując, będzie się odnosiło do zadań zawartych w planie rozwoju zawodowego, o tyle opisy i analizy załączane do wniosku (stosownie do treści § 9 ust. 2 pkt 1 Rozporządzenia z 2018 r.) w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli mogą obejmować zadania zrealizowane: • przed stażem na stopień nauczyciela dyplomowanego (ze szczególnym uwzględnieniem okresu od dnia uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego), • w okresie stażu, jednakże nieujęte w planie rozwoju zawodowego, • po zakończeniu stażu. Ważne! W przypadku wyboru zadania określonego w § 8 ust. 3 pkt 4 lit. c Rozporządzenia z 2018 r. nabycie umiejętności posługiwania się językiem obcym na poziomie co najmniej podstawowym mogło nastąpić również w wyniku ukończenia studiów wyższych (np. ukończenie studiów w zakresie filologii rosyjskiej), tj. przed rozpoczęciem pracy w szkole lub placówce oświatowej.