STAN PRAWNY NA 7 CZERWCA 2019 Rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół Opracował: Marcin Majchrzak, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie Podstawa prawna: • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. z 2019 r. poz. 639), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. z 2017 r. poz. 703), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm.), • Ustawa z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 2245 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz.U. z 2019 r. poz. 391). 1 września 2019 r. wejdzie w życie nowe Rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół, które wiąże się z wdrażaną reformą szkolnictwa zawodowego. Nowe akt prawny zastąpi obecnie obowiązujące Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół. Zmiana organizacji kształcenia w branżowej szkole II stopnia i szkole policealnej Podstawę prawną do wydania nowego Rozporządzenia stanowi art. 47 ust. 1 pkt 3 i ust. 4 Prawa oświatowego. Jednakże brzmienie przepisów zawierających upoważnienie do wydania Rozporządzenia w sprawie ramowych planów nauczania zostanie przekształcone 1 września 2019 r. na mocy Ustawy o zmianie ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, która wprowadza m.in. zmiany w organizacji kształcenia w branżowej szkole II stopnia i szkole policealnej. W ich rezultacie szkoły te będą funkcjonowały bez podziału na szkoły dla młodzieży i szkoły dla dorosłych, a kształcenie w nich będzie prowadzone w formie dziennej, stacjonarnej lub zaocznej. W przypadku szkół policealnych nastąpi to 1 września 2019 r., a w przypadku branżowych szkół II stopnia – 1 września 2020 r. Warto podkreślić, że kształcenie zawodowe w branżowej szkole II stopnia będzie realizowane w formie kwalifikacyjnego kursu zawodowego. Jego wymiar będzie wynikał z przepisów wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 oraz art. 117 ust. 5 Prawa oświatowego (przepisy te również ulegną zmianie 1 września 2019 r.). W ocenie twórców reformy nowa organizacja kształcenia zawodowego umożliwi funkcjonowanie oddziałów, w których prowadzone jest kształcenie w kilku zawodach, przy czym słuchacze kształcący się w różnych zawodach będą mogli wspólnie odbywać zajęcia z zakresu kształcenia ogólnego. Ponadto kształcenie zawodowe, organizowane w branżowej szkole II stopnia w formie kwalifikacyjnych kursów zawodowych, ma pozwolić na uczestnictwo w nich nie tylko słuchaczom szkoły, ale również innym osobom, które byłyby zainteresowane ukończeniem kursu. Powyższe zmiany spowodowały konieczność wydania nowego dokumentu określającego ramowe plany nauczania dla publicznych szkół. Nowy akt prawny będzie uwzględniał możliwość kształcenia w formie dziennej, stacjonarnej i zaocznej (zmiany w zakresie załączników 10–12). Przygotowanie ucznia do uzyskania dodatkowych uprawnień i umiejętności Nowe Rozporządzenie wskazuje również, że godziny stanowiące różnicę między sumą godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego określoną w ramowym planie nauczania dla danego typu szkoły, a minimalną liczbą godzin kształcenia zawodowego dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie określoną w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, będą mogły zostać przeznaczone na: • zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia w zawodzie lub • realizację obowiązkowych zajęć edukacyjnych: o przygotowujących uczniów do uzyskania dodatkowych umiejętności zawodowych związanych z nauczanym zawodem, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe lub o przygotowujących uczniów do uzyskania kwalifikacji rynkowej funkcjonującej w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji związanej z nauczanym zawodem lub o przygotowujących uczniów do uzyskania dodatkowych uprawnień zawodowych przydatnych do wykonywania nauczanego zawodu bądź o uzgodnionych z pracodawcą, których treści nauczania ustalone w formie efektów kształcenia są przydatne do wykonywania nauczanego zawodu. Powyższe zajęcia będzie ustalał dyrektor, po zasięgnięciu opinii rady szkoły, a jeżeli rada szkoły nie została powołana – po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, rady rodziców i samorządu uczniowskiego. Ramowe plany nauczania w technikum Kolejna zmiana wiąże się ze zwiększeniem liczby godzin przeznaczonych w ramowym planie nauczania dla technikum na kształcenie zawodowe – z 51 do 56 godzin w 5-letnim okresie nauczania. Zwiększony zostanie również wymiar godzin do dyspozycji dyrektora (z 3 do 4 godzin), a także dojdzie do rezygnacji z obowiązku realizacji przez ucznia technikum dwóch przedmiotów ogólnokształcących w zakresie rozszerzonym. Obecnie obowiązująca regulacja przewiduje, że dyrektor technikum ustala przedmioty realizowane w zakresie rozszerzonym związane z nauczanym zawodem, spośród których uczeń wybiera dwa przedmioty. Nowe Rozporządzenie zakłada, że dyrektor technikum, po zasięgnięciu opinii rady technikum, a jeżeli rada technikum nie została powołana – po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, rady rodziców i samorządu uczniowskiego, uwzględniając zawód, w którym kształci technikum, zainteresowania uczniów oraz możliwości organizacyjne, kadrowe i finansowe technikum, będzie ustalał przedmioty realizowane w zakresie rozszerzonym, spośród których uczeń wybierze jeden przedmiot. Jeżeli możliwości organizacyjne, kadrowe i finansowe technikum będą na to pozwalały, uczeń będzie mógł wybrać dwa przedmioty realizowane w zakresie rozszerzonym (w tym z godzin do dyspozycji dyrektora). Nowe Rozporządzenie uwzględnia zmniejszenie liczby godzin przeznaczonych na realizację przedmiotów w zakresie rozszerzonym (z 14 do 8 godzin). Uczniowie technikum, poza kształceniem ogólnym, będą również realizować kształcenie zawodowe w wymiarze 56 godzin tygodniowo w 5-letnim okresie nauczania (przy czym w klasie programowo najwyższej wymiar godzin kształcenia zawodowego został zmniejszony z 9 do 7 godzin, tak aby uczeń klasy V technikum mógł przystąpić do egzaminu zawodowego w styczniu/lutym danego roku). Wymiar godzin przeznaczanych na realizację zajęć praktycznych Nowe Rozporządzenie zakłada, że w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe minimalny wymiar godzin kształcenia zawodowego, który będzie musiał być przeznaczony na realizację zajęć w formie zajęć praktycznych, wyniesie: • co najmniej 50 proc. godzin kształcenia zawodowego w technikum, branżowej szkole II stopnia i szkole policealnej, • 60 proc. godzin kształcenia zawodowego w branżowej szkole I stopnia. Zgodnie z mającym wejść w życie 1 września 2019 r. Rozporządzeniem w sprawie praktycznej nauki zawodu uczniowie szkół prowadzących kształcenie zawodowe będą realizowali praktyczną naukę zawodu w formie zajęć praktycznych, a w przypadku uczniów technikum, branżowej szkoły II stopnia oraz szkoły policealnej – także w formie praktyk zawodowych. Nowy przedmiot do wyboru Nowe Rozporządzenie zakłada także rozszerzenie katalogu przedmiotów do wyboru (od roku szkolnego 2020/2021) w przypadku 4-letniego liceum ogólnokształcącego i 5-letniego technikum. Dyrektorzy tych szkół będą ustalali jeden spośród czterech przedmiotów (filozofia, plastyka, muzyka, język łaciński i kultura antyczna), który będzie realizowany w klasie I. Obecnie dyrektor ustala jeden spośród trzech przedmiotów (filozofia, plastyka, muzyka). Pozostaje jedynie konieczność przygotowania podstawy programowej do przedmiotu język łaciński i kultura antyczna w zakresie podstawowym. Zmiany w zakresie godzin do dyspozycji dyrektora Nowa regulacja wprowadza również pewne zmiany w zakresie godzin przeznaczonych do dyspozycji dyrektora szkoły. W świetle obowiązującego prawa godziny do dyspozycji dyrektora szkoły są przeznaczane na zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia uczniów, w szczególności zajęcia związane z kształtowaniem aktywności i kreatywności uczniów, a w przypadku szkół prowadzących kształcenie zawodowe – również na zajęcia związane z kształtowaniem kompetencji zawodowych. Od 1 września 2019 r. godziny te będą mogły być przeznaczane również na realizację przedmiotów w zakresie rozszerzonym w przypadku: • liceum ogólnokształcącego dla dorosłych (jak obecnie), • technikum (jeżeli kształcenie w zawodzie szkolnictwa branżowego tego wymaga). Jednocześnie przewidziane zwiększenie liczby godzin do dyspozycji dyrektora (1 godzina więcej kolejno na I etapie edukacyjnym, II etapie edukacyjnym oraz na III etapie edukacyjnym – w liceum ogólnokształcącym i technikum) ma pozwolić na wzbogacenie oferty zajęć rozwijających zainteresowania uczniów, a w przypadku szkół prowadzących kształcenie zawodowe – zajęć kształtujących kompetencje zawodowe. Przepisy przejściowe Przepisy przejściowe przewidują, że nowe regulacje będą miały zastosowanie: 1. począwszy od roku szkolnego 2019/2020 w: a. szkołach podstawowych, b. 4-letnim liceum ogólnokształcącym, c. 5-letnim technikum, d. klasie I branżowej szkoły I stopnia, która rozpoczyna pracę 1 września 2019 r. lub 1 lutego 2020 r., a w latach następnych również w kolejnych klasach tej szkoły, e. szkole specjalnej przysposabiającej do pracy, f. semestrach I szkoły policealnej, a w latach następnych również w kolejnych semestrach szkoły policealnej; 2. począwszy od roku szkolnego 2020/2021 – w branżowej szkole II stopnia dla uczniów, którzy realizowali ramowy plan nauczania dla branżowej szkoły I stopnia przeznaczony dla uczniów będących absolwentami dotychczasowego gimnazjum, 3. począwszy od roku szkolnego 2022/2023 – w branżowej szkole II stopnia dla uczniów, którzy realizowali ramowy plan nauczania dla branżowej szkoły I stopnia przeznaczony dla uczniów będących absolwentami ośmioletniej szkoły podstawowej. Natomiast w roku szkolnym: 1. 2019/2020 w: a. klasie I branżowej szkoły I stopnia w odniesieniu do oddziałów dla uczniów będących absolwentami dotychczasowego gimnazjum, którzy rozpoczęli naukę 1 lutego 2019 r., b. klasach II i III branżowej szkoły I stopnia w odniesieniu do oddziałów dla uczniów będących absolwentami dotychczasowego gimnazjum, c. semestrach II–V szkoły policealnej, 2. 2020/2021 w: a. klasie II branżowej szkoły I stopnia będącej kontynuacją klasy, o której mowa w pkt 1 lit. a, b. klasie III branżowej szkoły I stopnia w odniesieniu do oddziałów dla uczniów będących absolwentami dotychczasowego gimnazjum, c. semestrach IV i V szkoły policealnej, 3. 2021/2022 w klasie III branżowej szkoły I stopnia będącej kontynuacją klasy, o której mowa w pkt 2 lit. a – obowiązywać będą dotychczasowe ramowe plany nauczania określone w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół.