STAN PRAWNY NA 24 MAJA 2019 Zasady dopuszczania i zatwierdzania programów nauczania Opracowała: Małgorzata Celuch, nauczycielka, wicedyrektor szkoły Podstawa prawna: · Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1457 ze zm.), · Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm.). Program nauczania po zmianach w prawie oświatowym Zgodnie z art. 3 pkt 13b oraz nowym brzmieniem art. 3 ust. 13c Ustawy o systemie oświaty, który zacznie obowiązywać od 1 września 2019 r.: 1. Przez program wychowania przedszkolnego lub program nauczania do danych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego należy rozumieć opis sposobu realizacji celów wychowania lub kształcenia oraz treści nauczania ustalonych odpowiednio w podstawie programowej wychowania przedszkolnego lub podstawie programowej kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego, lub opis sposobu realizacji celów kształcenia oraz treści nauczania zajęć edukacyjnych, dla których nie została ustalona podstawa programowa kształcenia ogólnego, lecz program nauczania tych zajęć został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania. 2. Nowość! Przez program nauczania do zawodu należy rozumieć opis sposobu realizacji celów kształcenia i treści nauczania ustalonych w: o podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, w formie oczekiwanych efektów kształcenia, uwzględniający wyodrębnienie kwalifikacji w zawodzie, zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa branżowego; program nauczania zawodu zawiera także programy nauczania do poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia w zawodzie, ustalonych przez dyrektora szkoły – w przypadku szkół prowadzących kształcenie zawodowe, o których mowa w art. 4 pkt 28a lit. a Ustawy Prawo oświatowe, o podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa artystycznego, w formie oczekiwanych efektów kształcenia, zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa artystycznego; program nauczania zawodu zawiera także programy nauczania do poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych artystycznych określonych w ramowych planach nauczania dla szkół artystycznych – w przypadku szkół prowadzących kształcenie zawodowe, o których mowa w art. 4 pkt 28a lit. b Ustawy Prawo oświatowe. Nowość! Program wychowania przedszkolnego i programy nauczania mogą obejmować: • treści nauczania wykraczające poza zakres treści nauczania ustalonych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego, • treści nauczania ustalone dla danych zajęć edukacyjnych w podstawie programowej kształcenia ogólnego albo treści nauczania ustalone w formie efektów kształcenia dla danego zawodu w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego albo podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa artystycznego. Ważne! Program wychowania przedszkolnego i programy nauczania powinny być dostosowane do potrzeb i możliwości uczniów, dla których są przeznaczone. Wymagania formalne dotyczące zawartości programów nauczania ograniczają się do: • uwzględniania w nich wszystkich celów wychowania lub kształcenia oraz treści nauczania – efektów kształcenia ustalonych w odpowiedniej podstawie programowej, • dostosowania do potrzeb i możliwości uczniów, dla których są przeznaczone. Zasady dopuszczania programów do użytku szkolnego/przedszkolnego Zgodnie z art. 22a Ustawy o systemie oświaty: 1. Nauczyciel lub zespół nauczycieli zobowiązani są przedstawić dyrektorowi przedszkola lub szkoły program wychowania przedszkolnego lub program nauczania do danych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego na dany etap edukacyjny. 2. W przypadku innej formy wychowania przedszkolnego nauczyciel lub zespół nauczycieli przedstawiają dyrektorowi przedszkola lub szkoły podstawowej program wychowania przedszkolnego. 3. Nowość! W przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe (z wyjątkiem szkoły artystycznej) nauczyciel lub zespół nauczycieli prowadzących kształcenie zawodowe w danym zawodzie przedstawiają dyrektorowi szkoły program nauczania tego zawodu – od 1 września 2019 r. 4. Nowość! W przypadku szkoły artystycznej nauczyciel lub zespół nauczycieli prowadzących dane zajęcia edukacyjne artystyczne przedstawiają dyrektorowi szkoły program nauczania danych zajęć edukacyjnych artystycznych. Dyrektor przedszkola lub szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, dopuszcza do użytku w danym przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej, innej formie wychowania przedszkolnego lub szkole przedstawione przez nauczyciela lub zespół nauczycieli odpowiednio program wychowania przedszkolnego lub programy nauczania. Dopuszczone do użytku programy wychowania przedszkolnego lub programy nauczania stanowią odpowiednio zestaw programów wychowania przedszkolnego lub szkolny zestaw programów nauczania. Zasad tych nie stosuje się do indywidualnych programów: • opracowywanych dla uczniów niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie, • nauki opracowywanych dla uczniów, którzy realizują indywidualny program lub tok nauki. Dyrektor przedszkola lub szkoły jest odpowiedzialny za uwzględnienie w zestawie programów wychowania przedszkolnego i szkolnym zestawie programów nauczania: • Całości podstawy programowej wychowania przedszkolnego lub podstawy programowej kształcenia ogólnego ustalonej dla danego etapu edukacyjnego. • Nowość! W przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe – także podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego albo podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego, w których kształci szkoła. Zmiany w nazewnictwie Programy nauczania zawodów podstawowych dla żeglugi morskiej mogą być dopuszczone do użytku w danej szkole po uzyskaniu pozytywnej opinii ministra właściwego ds. gospodarki morskiej w zakresie zgodności z postanowieniami Międzynarodowej konwencji o wymaganiach w zakresie wyszkolenia marynarzy, wydawania im świadectw oraz pełnienia wacht, 1978, sporządzonej w Londynie dnia 7 lipca 1978 r. (Dz.U. z 1984 r. poz. 201, z 1999 r. poz. 286 oraz z 2013 r. poz. 1092). Programy nauczania zawodów podstawowych dla żeglugi śródlądowej mogą być dopuszczone do użytku w danej szkole po uzyskaniu pozytywnej opinii ministra właściwego ds. żeglugi śródlądowej. Programy nauczania zawodów podstawowych dla rybołówstwa mogą być dopuszczone do użytku w danej szkole po uzyskaniu pozytywnej opinii ministra właściwego ds. rybołówstwa. Decyzje wyboru programu nauczania Programy nauczania mogą być przygotowane w sposób i w formie ustalonych w danej szkole. W kwestii wyboru programu nauczania dla zawodu nauczyciel może: · opracować go samodzielnie bądź we współpracy z innymi nauczycielami, · zaproponować opracowany przez innego autora lub autorów, · przedstawić opracowany przez innego autora lub autorów wraz z dokonanymi przez siebie modyfikacjami, wskazując zakres proponowanych zmian z uzasadnieniem powodów ich wprowadzania. Nauczyciel może zdecydować o realizacji programu nauczania: • z zastosowaniem podręcznika, materiału edukacyjnego lub materiału ćwiczeniowego, lub • bez zastosowania podręcznika lub materiałów, o których mowa wyżej. Program nauczania może być realizowany z wykorzystaniem w szczególności urządzeń, sprzętu lub oprogramowania przydatnych do realizacji tego programu, z uwzględnieniem potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych uczniów. Wybór programu nauczania to zadanie ważne i odpowiedzialne. Konsekwencje wyborów będą ponosić uczniowie w trakcie całego cyklu kształcenia. Warto więc dołożyć wszelkich starań, aby wybór dokonany został w sposób jak najkorzystniejszy dla uczniów. Zespół zadaniowy ds. opiniowania programów nauczania Dobrym pomysłem jest powołanie przez dyrektora zespołu zadaniowego ds. opiniowania programów nauczania. Zadaniem takiego zespołu powinno być kontrolowanie programu przed dopuszczeniem do użytku (sprawdzenie, czy program nie zawiera błędów rzeczowych, merytorycznych i czy jest zgodny z podstawą programową) oraz ewaluowanie jego skuteczności (ocena, w jakim stopniu obowiązujące w szkole programy nauczania spełniają swoje zadania i co należałoby zmienić). Wybór podręcznika Zgodnie z art. 22ab ww. Ustawy zespół nauczycieli prowadzących nauczanie w klasach I–III szkoły podstawowej oraz zespół nauczycieli prowadzących nauczanie danych zajęć edukacyjnych w klasach IV–VIII szkoły podstawowej i szkole ponadpodstawowej przedstawiają dyrektorowi szkoły propozycję: • jednego podręcznika do zajęć z zakresu edukacji: polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej oraz jednego podręcznika do zajęć z zakresu danego języka obcego nowożytnego lub materiału edukacyjnego dla uczniów danej klasy – w przypadku klas I–III szkoły podstawowej, • jednego podręcznika do danych zajęć edukacyjnych lub materiału edukacyjnego do danych zajęć edukacyjnych dla uczniów danej klasy – w przypadku klas IV–VIII szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowej, • materiałów ćwiczeniowych. Zespoły nauczycieli, o których mowa wyżej, mogą przedstawić dyrektorowi szkoły propozycję więcej niż jednego podręcznika lub materiału edukacyjnego: • do danego języka obcego nowożytnego w danej klasie, biorąc pod uwagę poziomy nauczania języków obcych nowożytnych – w przypadku klas IV–VIII szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowej, • do danych zajęć edukacyjnych w danej klasie, biorąc pod uwagę zakres kształcenia: podstawowy lub rozszerzony, ustalony w podstawie programowej kształcenia ogólnego – w przypadku szkoły ponadpodstawowej, • do danych zajęć edukacyjnych w danej klasie z zakresu kształcenia w zawodzie – w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, • w przypadku uczniów niepełnosprawnych objętych kształceniem specjalnym, • w przypadku uczniów objętych kształceniem w zakresie niezbędnym do podtrzymywania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej. Nauczyciele przy wyborze podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych dla uczniów niepełnosprawnych objętych kształceniem specjalnym zobowiązani są uwzględnić potrzeby edukacyjne i możliwości psychofizyczne uczniów. Dodatkowe zadania dyrektora Dyrektor szkoły, na podstawie propozycji zespołów nauczycieli oraz w przypadku braku porozumienia w zespole nauczycieli w sprawie przedstawienia propozycji podręczników lub materiałów edukacyjnych, ustala: • zestaw podręczników lub materiałów edukacyjnych obowiązujący we wszystkich oddziałach danej klasy przez co najmniej trzy lata szkolne, • materiały ćwiczeniowe obowiązujące w poszczególnych oddziałach w danym roku szkolnym – po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady rodziców. Ponadto dyrektor szkoły, na wniosek zespołu nauczycieli, może: • dokonać zmian w zestawie podręczników lub materiałów edukacyjnych oraz zmiany materiałów ćwiczeniowych, jeżeli nie ma możliwości zakupu danego podręcznika, materiału edukacyjnego lub materiału ćwiczeniowego, • uzupełnić zestaw podręczników lub materiałów edukacyjnych, a także materiały ćwiczeniowe. Uwaga! Dyrektor szkoły corocznie podaje do publicznej wiadomości zestaw podręczników lub materiałów edukacyjnych oraz materiały ćwiczeniowe obowiązujące w danym roku szkolnym. Termin ustalania szkolnego zestawu programów W żadnym dokumencie nie ma informacji dotyczących terminów dokonywania wyborów programów nauczania oraz ich dopuszczania do użytku szkolnego. Zrezygnowano także z terminu 15 czerwca, który był ostatecznym terminem informowania o szkolnym zestawie podręczników. Dyrektor powinien jednak sporządzić harmonogram działań związanych z ustaleniem szkolnego zestawu programów, a także podręczników, aby można było podać je do wiadomości zainteresowanych przed rozpoczęciem kolejnego roku szkolnego, a więc wszystkie zadania powinny zostać zakończone przed rozpoczęciem wakacji. Uwaga! Zgodnie z art. 22a Ustawy o systemie oświaty nauczyciel lub zespół nauczycieli przedstawiają dyrektorowi szkoły program wychowania przedszkolnego lub program nauczania do danych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego na dany etap edukacyjny.