STAN PRAWNY NA 10 MAJA 2019 Pomoc psychologiczno-pedagogiczna. Zmiany dotyczące niepublicznych placówek Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1578 ze zm.), • Ustawa z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 2245 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz.U. z 2017 r. poz. 1616), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2017 r. poz. 1591 ze zm.). Zmienia się sposób udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej przez niepubliczne przedszkola, szkoły i placówki. Niepubliczne jednostki oświaty są obecnie zobowiązane do odpowiedniego stosowania wybranych regulacji prawnych dotyczących kształcenia specjalnego i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, skierowanych do jednostek publicznych. Zakres ten ulegnie rozszerzeniu 1 września 2019 r. Stan prawny do 31 sierpnia 2019 r. W aktualnym stanie prawnym przepis art. 177 Ustawy Prawo oświatowe wskazuje zakres regulacji prawnych, odnoszących się do kształcenia specjalnego i nauczania indywidualnego w jednostkach publicznych, które w sposób odpowiedni znajdują zastosowanie również w niepublicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. W obecnym stanie prawnym jednostki niepubliczne są zobowiązane do stosowania: • art. 127 ust. 1–3 Prawa oświatowego, • przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 127 ust. 19 pkt 2 Prawa oświatowego. Zgodnie z przepisami, do których odsyła art. 177 Prawa oświatowego: • kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież niepełnosprawne, niedostosowane społecznie i zagrożone niedostosowaniem społecznym, wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy; kształcenie to może być prowadzone w formie nauki odpowiednio w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych, przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i szkołach lub oddziałach integracyjnych, przedszkolach i szkołach lub oddziałach specjalnych, innych formach wychowania przedszkolnego i ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 7 Prawa oświatowego, • indywidualnym obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym lub indywidualnym nauczaniem obejmuje się dzieci i młodzież, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub szkoły, • uczniowi objętemu kształceniem specjalnym dostosowuje się odpowiednio program wychowania przedszkolnego i program nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia; dostosowanie następuje na podstawie opracowanego dla ucznia indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego uwzględniającego zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Natomiast obecnie obowiązujące przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 127 ust. 19 pkt 2 Prawa oświatowego zawiera Rozporządzenie w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Określa warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego: • niepełnosprawnych: niesłyszących, słabosłyszących, niewidomych, słabowidzących, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, i z niepełnosprawnościami sprzężonymi, • niedostosowanych społecznie, • zagrożonych niedostosowaniem społecznym – wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Rozporządzenie to w odpowiedni sposób powinno być stosowane również w przedszkolach, szkołach i placówkach oświatowych. Jeżeli chodzi o zasady udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom nieposiadającym orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego czy szczegółowe zasady organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży, niepubliczne jednostki oświaty nie muszą aktualnie stosować regulacji przeznaczonych dla publicznych jednostek oświaty, a kwestie te są regulowane przez ich statuty. Stan prawny od 1 września 2019 r. Powyższy stan prawny ulegnie zmianie 1 września 2019 r., wraz ze zmianą brzmienia art. 177 Prawa oświatowego, wprowadzoną na mocy Ustawy o zmianie ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw. Przepis ten w nowej odsłonie będzie wskazywał, że do przedszkoli niepublicznych, oddziałów przedszkolnych w niepublicznych szkołach podstawowych, niepublicznych innych form wychowania przedszkolnego, szkołach i placówkach niepublicznych stosuje się odpowiednio art. 127 ust. 1–3 Prawa oświatowego oraz przepisy wydane na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 5 Prawa oświatowego, art. 127 ust. 19 pkt 2 i ust. 20 Prawa oświatowego. W wyniku tego niepubliczne jednostki oświaty będą musiały stosować przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 5 oraz art. 127 ust. 20 Prawa oświatowego. Aktualnie na podstawie tych przepisów wydane zostały: • Rozporządzenie w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży, • Rozporządzenie w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno- -pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Pierwsze z nich określa sposób i tryb organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci oraz indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do odpowiednio: przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub do szkoły. Indywidualne przygotowanie przedszkolne oraz indywidulne nauczanie organizuje się na czas określony wskazany w orzeczeniu o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego lub orzeczeniu o potrzebie indywidualnego nauczania. Przy czym powinno ono być organizowane w sposób zapewniający wykonanie zaleceń określonych w orzeczeniu. Drugie Rozporządzenie określa zasady udzielania i organizowania przez publiczne (a wkrótce także przez niepubliczne) przedszkola, szkoły i placówki pomocy psychologiczno- -pedagogicznej uczniom uczęszczającym do tych jednostek oświatowych, ich rodzicom oraz zatrudnionym w nich nauczycielom. Zgodnie z treścią Rozporządzenia pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana dziecku w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych. Oprócz tego polega ona też na rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych i czynników środowiskowych u dziecka, wpływających na jego funkcjonowanie w przedszkolu, w szkole i placówce. Działania te są podejmowane w celu wspierania potencjału rozwojowego dziecka i stwarzania mu warunków aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz środowiska społecznego. Potrzeba objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną w przedszkolu, szkole i placówce może wynikać w szczególności z: • niepełnosprawności, • niedostosowania społecznego, • zagrożenia niedostosowaniem społecznym, • zaburzeń zachowania lub emocji, • szczególnych uzdolnień, • specyficznych trudności w uczeniu się, • deficytów kompetencji i zaburzeń sprawności językowych, • choroby przewlekłej, • sytuacji kryzysowych lub traumatycznych, • niepowodzeń edukacyjnych, • zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową dziecka i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi, • trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą. Natomiast pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana w przedszkolu, szkole i placówce rodzicom i nauczycielom polega na wspieraniu ich w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększania efektywności pomocy udzielanej dzieciom. Zmiana brzmienia art. 177 Prawa oświatowego, a także objęcie niepublicznych jednostek oświaty obowiązkiem odpowiedniego stosowania przepisów ww. Rozporządzeń będą wymagały od nich dostosowania zasad organizacji udzielania pomocy psychologiczno- -pedagogicznej uczęszczającym do nich dzieciom oraz trybu organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci, jak również indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży. Zakładając, że kwestie te mogą być aktualnie regulowane w statutach niepublicznych jednostek oświaty w sposób odmienny – konieczne może okazać się również dostosowanie brzmienia statutów do nowego stanu prawnego.