STAN PRAWNY NA 8 KWIETNIA 2025

Konieczność ewakuacji uczniów i pracowników z budynku przedszkola może być spowodowana różnymi przyczynami – od realnego zagrożenia po fałszywy alarm. W każdym z tych przypadków konieczne jest ścisłe przestrzeganie przepisów dotyczących ewakuacji. Pomocna w tym jest obowiązkowa próbna ewakuacja.

Realnymi zagrożeniami w każdym budynku są: pożary, wybuchy, awarie urządzeń i instalacji oraz informacje o podłożeniu ładunku wybuchowego. Możliwe są także sytuacje zagrożenia niebezpiecznymi środkami chemicznymi, katastrofą budowlaną czy wybuchem gazu spowodowanym awarią instalacji gazowej. Oprócz tego, coraz bardziej realnym współcześnie zagrożeniem, które wymaga odpowiedniej reakcji, jest wtargnięcie na teren przedszkola tzw. aktywnego zabójcy, którego celem jest skrzywdzenie jak największej liczby dzieci. Bez względu na to, czy zagrożenie jest realne, czy jest wynikiem nieodpowiedzialnego zachowania osób, które np. wykonały telefon w źle rozumianym pojęciu żartu, dyrektor jednostki, powziąwszy informację o zagrożeniu, zobowiązany jest do zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim osobom przebywającym na terenie przedszkola – musi więc zarządzić natychmiastową ewakuację.

Gdy pojawia się sygnał alarmu, każdy chce jak najprędzej wydostać się z przedszkola, a to najkrótsza droga do powstania paniki, w wyniku której może dojść do wielu nieszczęść. Uciekające w panice dzieci mogą się wzajemnie przepychać, przewracać, zrzucać ze schodów. Może w związku z tym również dojść do różnych kontuzji, złamań czy omdleń w powstałym tłoku.

Ważne! Podczas ewakuacji całego przedszkola, obok zagrożenia związanego z przyczyną alarmu, taką jak pożar czy wybuch, dochodzi do dodatkowego zagrożenia wynikającego z powstałej paniki.

Obowiązek przeprowadzania próbnej ewakuacji

Żadne podjęte działania nie zagwarantują uniknięcia paniki, ale należy zrobić wszystko, aby zminimalizować możliwość jej wystąpienia. Gdy prawdziwe zagrożenie zmusza do ewakuacji, nie ma czasu na zastanawianie się, jak należy się zachować. Bez właściwych nawyków wyniesionych z próbnych treningów nie uda się zadziałać racjonalnie. Dlatego istnieje obowiązek przeprowadzania próbnych ewakuacji, wynikający z Rozporządzenia MSWiA z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Jeśli przeprowadzane będą próbne treningi ewakuacyjne, podczas których wszyscy poznają zasady bezpiecznego opuszczania budynku, większość osób w sytuacji realnego zagrożenia będzie starała się zachować obowiązujące normy.

Podstawowe cechy skutecznego treningu ewakuacyjnego:

• szybki i sprawny, czyli nie wykonujemy żadnych dodatkowych czynności (nie zabieramy swoich rzeczy), lecz wszyscy wykonujemy wyłącznie czynności określone w instrukcji ewakuacji,
• bezpieczny, czyli poruszamy się sprawnie, ale bez zbędnego pośpiechu, aby nie narażać się wzajemnie na dodatkowe niebezpieczeństwo, czyli nie przepychamy się, nie biegniemy, nie zbiegamy ze schodów, nie tłoczymy się w przejściach.

Proces przygotowania do bezpiecznego opuszczania budynku w razie zagrożenia to nie tylko trening ewakuacyjny. Przede wszystkim ewakuacja, nawet próbna, musi być odpowiednio przygotowana. Każda placówka powinna, zgodnie z przepisami, posiadać oznaczone drogi ewakuacyjne oraz plan ewakuacji. Drogi ewakuacyjne nie mogą być niczym zastawiane, nic nie może utrudniać poruszania się po nich.

Wszyscy pracownicy przedszkola i dzieci muszą znać obowiązujące sygnały powiadamiania o zagrożeniu. Powinny one być wywieszone w dobrze widocznym miejscu. Za przygotowanie planów ewakuacji i jej prowadzenie odpowiedzialny jest dyrektor. Aby zwiększyć przystępność planów ewakuacji, można oznaczyć wyjścia ewakuacyjne i klatki schodowe literami lub liczbami, ale wówczas każde wyjście i klatka schodowa powinny mieć naklejki z tymi oznaczeniami, zgodnie z oznaczeniami na planach. Jest to bardzo przydatny w praktyce pomysł, który ułatwia rozpoznanie drogi ewakuacyjnej z każdego miejsca, w którym nauczyciel lub dziecko się znajduje. Ponadto ten sposób oznaczenia drogi może być bardziej zrozumiały dla dziecka w wieku przedszkolnym.

Zasady ewakuacji powinny być dostosowane do warunków placówki i zależeć od jej wielkości oraz liczby pięter, wyjść ewakuacyjnych, sal na piętrach itd. Sygnał do ewakuacji dawany jest za pomocą alarmowego dzwonka. W razie zagrożenia i decyzji o ewakuacji poinformowana o tym musi być osoba, która uruchamia dzwonek. W razie awarii osoba ta powinna umieć wywołać sygnał za pomocą dzwonka uruchamianego ręcznie. Sposób informowania nie jest ustalony odgórnie, decyzje w tym względzie podejmowane są w poszczególnych placówkach. Może to być np. przerywany dźwięk dzwonka trwający dwie minuty.

Cele próbnej ewakuacji

Główne cele przeprowadzania próbnych ewakuacji to:

• sprawdzenie znajomości zasad postępowania w sytuacji alarmu związanego z realnym zagrożeniem w budynku,
• zapoznanie z nimi nowych dzieci i pracowników,
• praktyczne sprawdzenie znajomości zasad ewakuacji budynku przez dzieci, nauczycieli oraz pracowników przedszkola w przypadku sytuacji awaryjnej,
• wdrożenie obowiązujących procedur do sprawnego działania zgodnego z przepisami,
• wypracowanie właściwego zachowania się dzieci, pracowników i innych osób przebywających w budynku w czasie alarmu,
• obserwacja zachowań, omówienie błędów w zachowaniu osób uczestniczących w ewakuacji,
• weryfikacja skuteczności procedur ewakuacyjnych,
• wnioski z nieprawidłowości pozwalające na usprawnienie przeprowadzania ewakuacji,
• zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim osobom znajdującym się na terenie placówki,
• kontrola stanu dróg i wyjść ewakuacyjnych.

Z praktyki przedszkolnej

Dla dzieci próbna ewakuacja nie powinna być zabawą. Wychowawcy powinni uświadomić dzieci, jak ważne w sytuacji prawdziwego niebezpieczeństwa jest przemyślane i sprawne działanie. Wszyscy muszą mieć świadomość, że od tego mogą zależeć zdrowie i życie wielu osób. Można przytoczyć przykłady sytuacji, w których ludzie uciekający w panice i bezładzie, np. ze stadionu, wzajemnie się tratują i depczą, blokując wyjścia i robiąc sobie nawzajem krzywdę. W przedszkolu również może dojść do takich sytuacji, jeśli nie będą przestrzegane przemyślane i dokładnie opracowane zasady ewakuacji, dostosowane do warunków danej placówki.

Na poważne potraktowanie zadania na pewno będzie miała wpływ postawa dyrekcji i nauczycieli. Nauczyciele powinni więc podejść do niego z całą powagą, wydawać rzeczowe polecenia, zadbać o skupienie grupy, a w odpowiednich momentach przeliczyć dzieci oraz dbać, by się nie rozpraszały. Niedopuszczalne jest lekceważenie obowiązków, nieznajomość obowiązujących zasad i niedostosowywanie się do nich. Jeśli np. ustalono, że opuszczanie przedszkola zaczyna się od osób znajdujących się na parterze, to do chaosu doprowadza jeden nauczyciel, który nie wie o tym lub to ignoruje i sprowadza dzieci z piętra, tamując ruch.