Scenariusz warsztatów psychoedukacyjnych na temat tolerancji (szkoła ponadpodstawowa) Czas trwania: 45 minut Miejsce realizacji zajęć: przestrzeń klasy Cele ogólne: • poznanie etymologii słowa „tolerancja”, • poszerzenie wiedzy na temat tolerancji, • kształtowanie poszanowania dla odmienności innych ludzi, • zaszczepienie szacunku do innych osób mimo różnic między nami, • autorefleksja nad moimi granicami tolerancji. Cele operacyjne: Uczeń: • formułuje definicję słowa „tolerancja”, • rozwija swoją empatię, • bierze czynny udział w dyskusji, • bierze czynny udział w technikach parateatralnych, • potrafi przekazać emocje za pomocą gestów i mimiki, • uczy się postawy szacunku i wyrozumiałości, • potrafi argumentować swoje racje. Formy pracy: • indywidualna, • grupowa. Metody: • dyskusja, burza mózgów, • cytat, • pisemna: wykonanie plakatu, • teatralna: odgrywanie scen. Potrzebne materiały i narzędzia: • brystol i mazaki, • piosenka Tolerancja Stanisława Soyki, • cytaty o tolerancji. Przebieg zajęć: 1. Prowokacja Nauczyciel zwraca się nagle do jednego z uczniów: „Jak ty dzisiaj wyglądasz? Jak się ubrałeś? Wyglądasz jak jakiś kloszard albo pijak. Nie wyszedłbym z tobą na ulicę”. 2. Wyjaśnienie prowokacji Nauczyciel sprawdza reakcję uczniów, następnie przeprasza wybranego ucznia, że uczynił z niego „królika doświadczalnego”. Pyta ucznia, jak się czuł, gdy nauczyciel w ten sposób się do niego zwrócił. Następnie nauczyciel zwraca się do całej klasy: „Jak pozostali uczniowie oceniają postawę nauczyciela?”, „Czy była w porządku?”, „Dlaczego?”, „Nie w porządku?”, „Dlaczego?”, „Jakim zachowaniem wykazał się nauczyciel?”. 3. Wyjaśnienie pojęcia tolerancja Etymologia słowa „tolerancja” – łac. tollo, tollere, czyli „znosić”. Tolerować to znosić coś. Wyjaśnienie różnicy między tolerancją a akceptacją. 4. Cytaty o tolerancji Nauczyciel przekazuje kilku uczniom cytaty o tolerancji. Zadaniem uczniów jest wychwycić kilka punktów wspólnych tych definicji. • Tolerancja to niewywieranie przymusu (J. Locke), • Tolerancja jest wtedy, gdy nie czynię wbrew, chociaż czyjeś opinie czy zachowania nie odpowiadają mi, sprawiają przykrość. Mam siłę, by im przeszkodzić, ale nie czynię tego, bo uznaję uprawnienia ludzi do tych zachowań (J. Keller), • Tolerancja to wysiłek płynący prosto z serca, by zrozumieć przekonania, działania i zwyczaje drugiego człowieka bez konieczności ich powielania lub akceptacji (J. Liebman), • Znosić cierpliwie to, czego nie lubimy, potępiamy – to tolerancja (Z .Szawarski), • Wtedy uprawiamy tolerancję, kiedy pozwalamy komuś robić coś, co któremuś z naszych celów przeszkadza (T. Kotarbiński), • Tolerancja – system twierdzeń, reguł i zasad, które są maksymalnie niedyskryminujące i maksymalnie odporne na podejrzliwość (R. Legutko), • Tolerancja to gotowość szanowania ideałów innych ludzi tak, jak własnych (R.M. Hoare). 5. Tworzenie definicji tolerancji Uczniowie na dużym arkuszu papieru tworzą własną definicję tolerancji, używając haseł. Mogą posługiwać się powyższymi cytatami, mogą także zapisywać swoje pomysły i skojarzenia z tolerancją. Do arkusza podchodzą pojedynczo, a jeśli chcą coś zapisać, powinni o tym szerzej opowiedzieć. 6. Drama Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy. Każda z grup otrzymuje scenariusz do zrealizowania na forum klasowym – w dwóch wersjach. A. Jedna z klasowych dziewczyn wyznaje przyjaciółce, że podczas dyskoteki puściły jej hamulce i wylądowała z chłopakiem w łóżku. Podejrzewa, że mogła zarazić się wirusem HIV. Wersja I: Przyjaciółka boi się, że też się zarazi, nie chce mieć z tą dziewczyną nic do czynienia. Wersja II: Przyjaciółka jest współczująca, chce pomóc, jednocześnie wyraża swoje zdanie, że nie popiera takiego zachowania. B. Do klasy przychodzi nowy chłopak. Okazuje się, że jest Żydem. Wersja I: Koledzy z niego szydzą, że został obrzezany, jego naród zabił Jezusa i wszyscy Żydzi powinni zostać spaleni. Wersja II: Koledzy z klasy są ciekawi różnic kulturowych między Polakami a Żydami, chętnie słuchają nowego kolegi. C. W klasie pojawia się nowa uczennica – jąka się. Wersja I: Uczniowie śmieją się z dziewczyny, nie dają jej dojść do słowa. Wersja II: Uczniowie pytają, jak mogą jej pomóc, czy mogą coś zrobić, by poczuła się bardziej komfortowo. 7. Luźna pogadanka na temat przedstawionych scen Nauczyciel zadaje pytania: „Jak czuły się te osoby w każdej z wersji?”, „Która wersja była nastawiona na tolerancję i szacunek?”, „Jakie skutki przyniosły i jedna, i druga wersja?”. 8. Wysłuchanie utworu Tolerancja Stanisława Soyki Uczniowie dzielą się swoimi refleksjami na temat piosenki. 9. Rozmowa z uczniami Nauczyciel zadaje pytania: „Co możemy zrobić, aby nasze społeczeństwo było bardziej tolerancyjne?”, „Jak możemy reagować na różne sytuacje, które niekoniecznie się nam podobają?”, „Gdzie są granice tolerancji?”, „Czy coś takiego jak takie granice w ogóle istnieje?”. 10. Zadanie domowe Nauczyciel prosi uczniów, aby każdy z nich zastanowił się w domu nad swoją tolerancją, jej granicami, problemami z tolerowaniem innych ludzi lub ich zachowań.