STAN PRAWNY NA 22 STYCZNIA 2024
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego jest jednym z rodzajów orzeczeń wydawanych przez publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Pełni ono zasadniczą rolę w procesie edukacyjnym uczniów z niepełnosprawnościami lub niedostosowanych społecznie.
Począwszy od wejścia w życie Ustawy Prawo oświatowe, orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego nie mogą być wydawane przez niepubliczne poradnie, natomiast już wydane przez nie orzeczenia zachowały ważność na okres, na jaki zostały wydane. Zasady przejściowe w tym zakresie określone zostały w art. 312 Ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe. Orzeczenia te pełnią zasadniczą rolę w procesie edukacyjnym uczniów z niepełnosprawnościami, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
W części pierwszej artykułu omówione zostaną najważniejsze regulacje prawne dotyczące orzecznictwa w zakresie potrzeb kształcenia specjalnego na tle prawa oświatowego, a także trybu przygotowania i złożenia wniosku o wydanie orzeczenia.
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego a prawo oświatowe
Jak już zostało wspomniane, orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego pełnią istotną rolę w systemie oświaty, który przewiduje w tym zakresie istnienie szczególnych form organizowania nauczania. W definicji szkoły specjalnej i oddziału specjalnego oraz odpowiednio przedszkola (art. 4 pkt 2 lit. a Prawa oświatowego) wskazano, że są to szkoły lub oddziały dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, zorganizowane zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Natomiast oddziały integracyjne są oddziałami szkolnymi (bądź przedszkolnymi), w których uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego uczą się i wychowują razem z pozostałymi uczniami, zorganizowanymi zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ww. Rozporządzenia. Chociaż są to formy organizowania nauczania, które w ocenie ustawodawcy w najpełniejszym stopniu pozwolą na realizację potrzeb uczniów z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego, to ich kształcenie może odbywać się również w szkołach (przedszkolach) ogólnodostępnych bądź placówkach oświatowych, wedle zasad określonych w ww. Rozporządzeniu. Wspomniany akt prawny określa również pewne wyjątki w tym zakresie, np. przedszkoli specjalnych i oddziałów specjalnych w przedszkolach ogólnodostępnych nie organizuje się dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim.
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego jest związane również z:
- okresem trwania wychowania przedszkolnego (art. 31 ust. 2 Prawa oświatowego),
- spełnianiem obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki odpowiednio poza przedszkolem lub szkołą (art. 37 ust. 3 i 5 Prawa oświatowego),
- odraczaniem spełniania obowiązku szkolnego (art. 38 Prawa oświatowego),
- nałożonymi na dyrektora szkoły lub przedszkola obowiązkami – wśród nich znajduje się odpowiedzialność za realizację zaleceń wynikających z orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego ucznia (art. 68 ust. 1 pkt 10 Prawa oświatowego),
- koniecznością odpowiedniego dostosowania programu wychowania przedszkolnego i programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, na podstawie indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego uwzględniającego zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego (art. 127 ust. 3 Prawa oświatowego),
- obowiązkiem zapewnienia przez JST odpowiedniej formy kształcenia uczniom posiadającym orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego (art. 127 ust. 13 i 14 Prawa oświatowego),
- przeprowadzaniem rekrutacji do publicznych jednostek oświaty (rozdział 6 Prawa oświatowego).
Natomiast podstawowe regulacje prawne dotyczące wydawania orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego określone zostały w:
- art. 127 ust. 10 Prawa oświatowego
